Ызмет крсетуші жмысшыларды ебек шартын сараптамалау
Жмыс ылыми-зерттеушілік сипата ие, осыан байланысты оны йымдастыру шін, трт адам ызмет ететін “операторлы блме” ажет. Блмеде дербес компьютерлері, мониторы жне принтері бар екі жмыс орны орналасан.
Блмені жалпы сипаттамасы: блме зындыы L=10 м; блме ені B=8 м; биіктігіH=4 м.
Блме абырасында лшемдері 2000x2000 мм. болатын екі терезе орналасан. Блме слбасы 4.1 суретте крсетілген.
ызмет крсету жмысшыларды жмыс істеу абілеттілігін жоарылату жне ебек шарттарын жасарту шін жасалан, санитарлы-гигиеналы іс-шаралар кешенінде, ндірістік блмелерде отайлы жарытану маызды болып саналады.
1 – жмыс компьютері; 2 – орынды; 3 – стел; 4 – терезе; 5 – есік
4.1 сурет – Блме жоспары
МЕСТ 12.1.005-86 “Жмыс аумаыны ауасы, жалпы сантиралы- гигиеналы талаптара” сйкес, бл блмеде адамдар жмысы отырыс кйінде болады жне ауыр жмыс талап етпейтіндіктен, Iа санатына жатызылады. Жарытану ндірістік операцияларды натылыын амтамасыз етеді, жмысшыларды жасалатын жмыса арай назарын шоырландырады, кз шаршауын жне ндірістік жарааттану дегейін азайтады.
4.1 кесте – Азаны уат шыынына байланысты жмыс санаты
| ызмет | Санаты | Азаны куат шыысы, Дж/са | Жмыс сипаттамасы |
| Жеіл | I a | <140 | Отырыс кйінде болады жне ауыр жмыс талап етпейді |
Жыл мерзіміне туелсіз блмеде микроклиматты крсеткіштер, белгіленген рсат берілген мндерден аспайды:
- жаз мерзіміндегі температура+24 
;
- ыс мерзіміндегі температура +22 .
4.2 кесте – Микроклиматты оптималды нормаланан крсеткіштері
| Жмыс мерзімі | Жмыс санаты | Температура,
| Ауа озалысыны жылдамдыы, м/с |
| Суы | I a | 22-24 | 0,1 |
| Жылы | I a | 23-25 | 0,1 |
ызмет крсету ызметкерлерді жмыс істеу абілеттілігін жоарылату жне ебек шарттарын жасартуа баытталан, санитарлы-гигиеналы іс-шаралар кешенінде, ндірістік блмелерде отайлы жарытану маызды орын алады. Жарытану ндірістік операцияларды натылыын кепілдік етеді, ызметкерлерді жасалатын жмыса арай назарын шоырландырады, кз шаршауын жне де ндірістік жарааттану дегейін тмендетеді. Блмеде, III а санатына жататын жмыс трі жргізіледі, сондытан СНиП РК 2.04-05-2002 “Табии жне жасанды жарытану” сйкес нормаланан жарытану 
= 300 лк-а те. Кндізгі уаыттаы табии жарытануды ана емес, сондай-а жасанды жарытануды да есептеу керек.
Жарытануды есептеу
Жмыс блмеге терезелер арылы кіретін жарыты ауданын тауып, осы жарытардан жмыса керекті жарыты млшерін анытаймыз.
Жмыс блмесіні берілген лшемі: зындыы 
, ені 
, биіктігі 
. Жмыс жасайтын жерді еденінен есептегендегі биіктігі – 0,7 м, терезе 0,8 м биіктікте болады. Жмыс блмесі IV саатты белдеуде болу керек. Айналасында лкен имараттар орналаспауы ажет.
ТЖК – блме ішін, жне блме беттіні белгілі бір нктесіндегі табии жарыты (тікелей тсетін немесе шаылан), сыртта кн ашы болан кездегі клдене жарытануа атынасы. ТЖК келесі формуласы арылы аныталады:
(4.1)
мндаы 
– белгілі бір территорияда трт сулелі белдеулер бар,
табии жарытандыру коэффициенті;
– ТЖК-ні 3-ші дрежеге атысты мні, 
=1,2;
– жары климаты коэффициенті;
– кндік климаттыны коэффициенті, егер жары тесіктер имаратты сырты абыраларында болса.
4.3 кесте – , коэффициенттер шамасы (Р СНиП 2002)
| Жарыты климат сызыы | 
| 
|
| IV отстік жне солтстік ендігі | 0,9 | 0,75 |
Табии жарытандыруды есептеу шін, жары тсетін орындарды аудандарын анытау ажет:
= 1,2 
0,9 0,75.
Бйірден жарытандыру кезінде, ТЖК-ні нормаланан мнін амтамасыз ететін терезелерді ауданын келесі формуламен есептейді:
(4.2)
(4.2) формуласы арылы жары тсу имасыны ауданын табамыз:
, (4.3)
мндаы 
– бйірден жарытандыру кезінде, ТЖК-ні нормаланан
мнін амтамасыз ететін терезелерді ауданы;
– блме ауданы, 
;
– ТЖК-ні нормаланан мні, 
1,2;
- терезелердіт жарыты сипаттамасы;
– жары ткізуді жалпы коэффициенті;
– ор коэффициенті;
– терезелерді крші имараттармен клекелену коэфициенті.
Жары ткізуші материалды трі: дара йнек шін, 
0,9.
Переплет трі: осарланан жеке йнек шін, 
0,6.
Конструкция негізіні трі: темірбетонды тіркеші рылым шін, 
0,8.
Кннен орайтын материалдар: Реттемелі жалюздер жне перделер шін, 
1.
– жары ткізуді жалпы коэффициенті келесі формуламен табылады:
. (4.4)
Яни, жалпы коэффициент 
0,432.
–жмыс орнынан терезені жоары дегейіне дейінгі ашыты:
= B – 1 = 8 – 1 = 7 (м).
3,3, =1,4 деп аламыз;
(2+0.8) – 1=1.8 (м);
мнін алу шін зындыты тередікке атынасын алу ажет:
1,42, (4.5)
4,44, (4.6)
мндаы 
– жмыс орнынан терезесіні жоары дегейіне дейінгі ашытыы:
17.
Терезелерді жалпы ауданын (4.3) формуласы арылы анытаймыз:
Яни, терезелерді жалпы ауданы 
=14 
болады. Терезе имасыны биіктігі 2,5 м болса, ені 2 м. Бір абырада екі терезе болады. Ол нормаа сай келмейді. Сондытан жасанды жарытандыру есептелуі тиіс.