Ндірістік есепті шоттар жйесі

Ндірістік шыындар есебін йымдастыру

Ндірісті трлері мен типтері

Ксіпорын – трлі ндірістерден жне шаруашылытардан тратын, крделі механизм [31, 546-547б.]:

1) негізгі ндіріске ксіпорын шыаратын німдер, сондай-а німді сатуа жне зауыт ішінде ттынуа арналан жартылай фабрикаттарды дайындайтын ндірістер жатады;

2) кмекші ндіріс негізгі ндірісті німін зірлеуге атыспайды, біра нім ндіруге тікелей ыпал етеді (электр-кліктік, жндеу цехтары, сумен жабдытау т.б);

3) осымша цехтар - негізгі ндіріс алдытарын кдеге жаратуа септігін тигізеді;

4) осалы цехтар негізгі материалдардан емес, біра негізгі жне кмекші ндірістерде пайдаланатын нім ндіреді (ыдыстар мен буып-тю материалдарын дайындаумен айналысатын цехтар);

5) эксперименттік (тжірибелік) цехтар тжірибелік лгілерді дайындайды жне трлі эксперименттік жмыстарды атарады.

ндірісті бухгалтерлік есебін йымдастыру кбіне ндірісті типіне (трпатына) байланысты болады. ндіріс жеке-дара, сериялы жне жаппай ндіріс болып ш топа блінеді. Жеке-дара (жекелеген) ндіріс - нім жекелеген даналарымен немесе айталанып отыратын шаын тапсырыстарымен дайындалатын ндіріс (ауыр машина жасау, кеме жасау, турбина жасау). Сериялы ндіріс біркелкі бйымдарды дайындап шыаруды отын-отын айталанып отыруымен сипатталады (машина жасау нерксібі, металл деу). Жаппай ндіріс – за уаыт бойы бірдей німді здіксіз шыаратын ндіріс типі (маталар, киім, ая киім, саат жасау, тама нерксібі).

ндірісті йымдастыру типі тек шыындарды есепке алуа жне німні зіндік нын калькуляциялауа ана сер етіп алмайды, сонымен бірге бастапы есепті йымдастыруа, талдамалы есепке де сер етеді.

ндірістік есепті шоттар жйесі

німді ндіруге жне ызметтер крсетуге арналан йымдарды шыындарын есепке алуа арналан 8 «ндірістік есепке алу шоттары» бліміні шоттары арналан. Осы блімні шоттарында оларды пайда болу орындары жне баса да белгілері бойынша шыындарды топтау, сондай-а дайын німні зіндік ны калькуляциялау жзеге асырылады.

8 «ндірістік есеп шоттары» блімі 4 блімшеніі амтиды.

8100 «Негізгі ндіріс» блімшесі:

8110 «Негізгі ндіріс», онда негізгі ндіріске арналан шыындар, оны ішінде шикізата жне материалдара, ебек аы тлеуге жне негізгі ндірісте тікелей жмыс істейтін ызметкерлерді ебек аы сомасынан алынатын аударыма, негізгі ндіріске жне басаа жататын стеме шыындарына арналан шыындар ескеріледі;

8200 «з ндірісіндегі жартылай фабрикаттар» блімшесі:

8210 «з ндірісіндегі жартылай фабрикаттар», онда жартылай фабрикаттарды ндіруге арналан шыындар ескеріледі;

8300 «Кмекші ндіріс» блімшесі:

8310 «Кмекші ндіріс», онда ндірістерді шыындары ескеріледі, ол йымны негізгі ндірісі шін кмекші болып табылады;

8400 «стеме шыындар» блімшесі:

8410 «стеме шыындар», онда негізгі жне кмекші ндірістер, сондай-а з ндірісіндегі жартылай фабрикаттар ндірісі бойынша стеме шыындар крсетіледі.

Ксіпорын зіні есептік саясатын жасаан кезде бухгалтерлік есеп шоттарыны жмыс жоспарында рбір ндірістік шоттарды тобы бойынша (8110, 8210, 8310, 8410) бір шолушы (жинатаушы) шоты жне бірнеше бір элементтік шоттарды арастырыуы ммкін. з кезегінде бір элементтік шоттарды ш категорияа жіктеуге болады:

(1) материалдара кеткен тікелей шыындар;

(2) жмыс кшіне кеткен тікелей шыындар;

(3) стеме шыындар.

Материалдара кеткен тікелей шыындара сол німні рамына (яни, оны нына) кіретін материалдар жатады (мысалы, болат, ааш). Жмыс кшіне кеткен тікелей шыындар - бл німді зірлеуге тікелей атысан ндіріс жмысшыларына есептелген ебек аысы (ебек аыдан аударылатын аударымдарды оса есептегенде) болып табылады. стеме шыындар ндіріске кеткен барлы шыындардан тікелей шыындарды (тікелей материалдар мен ндіріс жмысшыларыны ебекаысы) шегеріп тастааннан шыады. Одан баса, стеме шыындарды атарына амортизация шыындары, жал аысы, сатандыру жарнасы, трын-й ызметі, жарытандыру, уаытша тотап алуды шыындары т.б. жатады.