Дріс. Н.323 сынысы бойынша желілерді ру. Н.323 стандарты бойынша сигнализациялау
IP-телефония желілерін руды бірнеше жолдары бар.Оларды брі IP-желілердегі медиа-трафик таратуды жне мультимедиа шаырулармен басаруды жоспарлайды,біра бл кезде телефонды сигнализациялау жйесіне руа трлі дістер жзеге асырылады.
Тарихи бірінші жне азірде е кп тараланы-бл халыаралы электробайланыс кеесімен (МЭК) Н.323 сынысыны жиынтыы. Н.323 протоколдарына негізделген желілер телефонды желілерді біріктіруге бадарланан жне мліметтерді тарату желісіне жатызылатын,ISDN желілері сияты арастырылуы ммкін.
Н.323 сынысы сол дестелерді коммутациялайтын IP-желілері бойынша сздік апараттарды таратуа ана арналмаан біршама крделі протоколдар жиынтыын арастырады. Оны масаты-ызмет сапасы кепілденбеген желілердегі мультимедиялы осымшаларды жмысын амтамасыз етеді.Сздік трафик-бл бейне апараттары мен мліметтері бар Н.323-ті осымшаларыны бірі.
6.1 суретте Н.323 сынысына негізделген желілер рылымы келтірілген.
6.1 - сурет. Н.323 желісіні рылымы
Желіні негізгі рылылары келесідей: терминал,шлюз,привратник (зона контроллері) жне конференциялармен жмыс істеу рылысы.
Н.323 терминалы IP-телефония желісін пайдаланушыны,шеткі рылысы,ол шлюздармен, Н.323-ті баса терминалдары арасында екі жаты сздік байланысты амтамасыз етеді.Терминал келесілерден трады: аудио элементтер (акустикалы жаыры жйесі); бейне элементтері (монитор, бейнекамера); желілік интерфейс элементтері; интерфейс сынушысы.
Шлюзды негізгі таайындалуы-ЖТЖ жатан тскен сздік апаратты таратуа IP дестелерін баыттайтын желілер бойынша жарамды трге трлендіру. Одан блек, шлюз DSS1 жне ОКС7 сигнализациялау жйесіні сигналды хабарламасын Н.323 сигналды хабарламаларына трлендіреді жне ITU H.246 сынысына сйкес кері трлендіреді.
Шлюз апаратты дауысты осуды,оны IP-желіге баыттауды амтамасыз етеді. Кері жата шлюз кері рекетті жзеге асырады:Шлюзбен атарылатын негізгі рекеттер мынадай: физикалы интерфейсті телефонды жне IP желілік жзеге асыру; абоненттік сигнализациялауды сигналдарын детектрлеу жне генерациялау; абоненттік сигнализациялауды сигналдарын дестелерге жне кері арай трлендіру; абоненттерді байланыстыру; сигналды жне сздік дестелерді желі бойынша тарату; байланысты ажырату.
Шлюздік TCP/IP рылымы ауымындаы негізгі рекеті олданбалы дегей рдісінде жзеге асырылады. Аналогты ос ткізгішті телефонды арнаны осу кезінде шлюздаы сигналды (деу слбасы) 6.2 суретте крсетілген.
6.2-сурет. Шлюздаы сигналды деу слбасы
ос ткізгішті абоненттік байланыс жолынан келетін телефонды сигнал дифференциялды слбаа келіп тседі,ол арнаны абылдаушы жне таратушы бліктерін бледі.рі арай тарату сигналы абылдау сигналыны блігімен бірге аналогты-санды трлендіргішке беріледі жне стандартты 12-разрядты сигнала айналады. Тарату сигналынан эхокомпенсация рылысында абылданан сигнал алдытары жабылады. Ішкі жолаты кп жиілікті телефонды сигнализацияны сигналдарын анытау жне табу шін сйкес типті детекторлары олданылады. Кіріс сигналды рі арай делуі сздік кодерде жзеге асады.
Кодер анализаторында сигнал белгілі зынды пен жеке бліктерге блінеді, кодерлеу дісіне, туелділікке жне р кіріс блокта сйкес зындыта апаратты кадр орналастырылады. Кодер анализаторында есептелген параметр бліктері дауысты белсенділікті анытау блогында олданылады, ол аымды талданып отыран сзді сигналыны блшегі немесе зіліс екендігін шешеді. Апаратты кадр зіліс жадайында виртуалды арна ызметіне берілмеуі ммкін. Сеансты дегейге р бесінші зілістік апаратты кадр беріледі. Сзді болмауы кезінде аымды спектральды параметрлерді кодтау шін біршама ыса апаратты кадр олданылады. Виртуалды арнаны абылдаушы жаында логикалыа не апаратты кадр,не зілісті болу флагы келіп тседі. зілістік кадрларда сздік синтезатормен бірге комфортты шуыл генераторы осылады, ол зілістік сигналды спектралды рамын айта алыпа келтіреді. Сигнал параметрлері зілістік апаратты кадр болан жадайда жаартылады.
Ауматын контроллерінде (привратникте) IP-телефонияны барлы интеллект желісі орналысан. Бір зонада бір контроллер жмыс істейді. Зонаны контроллеріні атаратын ызметтері:
– RAS сигнализациясы кмегімен IP-телефония ызметтеріне жйе пайдаланушыны енуін баылау;
– alias трлендіруі – IP дестелерін баыттайтын (IP адрес TCP портыны нмірі)желілерді транспортты адресіндегі шаырылатын пайдаланушы адресі;
– желіні ткізу абілетін сатауды жне басаруды баылау;
– Н.323 сигналды хабарламаларын терминалдар арасында ретрансляциялау.
IP телефонияны ITU H.323 талабына жауап беретін желілеріні біреуінде бір-бірімен RAS протоколы арылы байланысатын бірнеше айматы контроллерлер орналасуы ммкін.
(MCU) конференцияларын басаратын сервер ш немесе одан да кп H.323-терминалдарыны байланысын амтамасыз етеді. Конференцияа барлы терминалдар MCU арылы байланыс орнатады. Сервер конференция кздерін басарады, дыбысты жне бейнені деудегі терминал ммкіндіктерін йымдастырады, кп адрестерге баытталуы тиіс бейне аындар мен аудиоларды анытайды.
Конференцияларды басаратын рылы конференция контроллеріні (MC) бір элементінен трады жне пайдаланушы апаратын деуге арналан бір немесе бірнеше рдістерден (МР) труы ммкін. МС айма контроллерінен, шлюзбен немесе конференцияны басаратын рылымен бірігіп орналасуы ммкін, ал соысы зона контроллерімен немесе шлюзбен бірге орналасуы ммкін.
Н.323 желісіні таы бір элементі – Н.323 прокси-сервері, яни байланыстырыш сервер. Бл сервер олданбалы дегейде рекет етуді жне екі осымшаны алмастыратын апараттан тратын дестелерді тексеруі ммкін. (Н.323 немесе басасы) шаыру ассоцацияланан жне керекті осылуды орнатады. Прокси-сервер келесі ызметтерді орындайды:
– рылылар арылы коммутацияланатын енуді немесе (RSVP) ресурстарды сатау протоколдарымен жмыс істей алмайтын терминалдарды жергілікті желісін осу. Осындай екі прокси-сервер IP-желіде белгіленген ызметтік сапамен туннельді байланыс орната алады;
– Н.323 трафигін мліметтерді кдімгі трафигінен блек баыттау;
– Н.323 рылыларын желіде жеке желілерді адрес кеістіктерімен орналасуы болса да, желілік адрес трлендіргіштерен сйкестендіру;
– желіге енуді орау – желіге ену тек Н.323 трафиктеріне рсат етілген.
IP-телефония желілері сигнализациясыны жалпы аидалары.
Дестелерді коммутациялайтын барлы желілерде сигнализация жйесі ОКС№7 тобына негізделген. IP-телефония сигнализациясыны ерекшеліктеріні бірі тпкі тораптары біршама ке ммкіндіктерге ие.
IP-телефония жйелерінде шаыруларды басару рсімдері сигнализация протоколдарымен орындалады, ал трафикті тікелей маршрутизациясы IP желі протоколдарымен: OSPF (ыса баыт іздеу ашы протоколы) немесе BGP (шекаралы маршрутизаторлар протоколы) амтамасыз етеді. Осылай, желі рылымы басару жазытытарын блуді жне пайдаланушы апаратын таратуды арастырады (6.4 сурет).
6.4- сурет. IP-телефония желілерінде шаыруларды басару
IP-телефониядаы таы бір маызды мселе – бл желіге енуді баылау. Жалпы олданысты телекоммуникация желісіндегі (ЖТЖ) абонент белігеленген жергілікті желі арылы АТС-ке жаланады, сондытан оны телефонды аппаратын сйкестендіріп осу те оай. IP-телефония желісінде бкіл баптаулар анарлым крделі, себебі оан ену тсілдері кп: кдімгі телефоннан ЖТЖ арылы; модемдік байланыста тпкі ену сервері арылы, СЕЖ жне шекаралы таратылан желілер арылы жне т.б. желіге тиімді ену шін оператор р абонентті сралан ызметін аутентификациялау керек.
Жалпы жадайда шаыратын жне шаырылатын абоненттер арасында байланыс орнату шін IP-телефония шлюздері келесілерді орындауы тиіс: тпкі рылы (оконечое) тіркелген айма (зона) контроллерін табу; айма контроллерінде зіндік мнемоникалы адресті тіркеу; талап етілетін ткізу жолаын крсету; осылуды орнатуа срау жіберу; осылуды орнату; шаыру кезінде осылу параметрін басару; осылуды ажырату.
Н.323 стандарты бойынша сигнализация. Н.323 протоколдар тобы 3 негізгі протоколдан трады: тпкі рылыны RAS приватнигімен рекеттесу рылысы; желіге осылуды басару протоколы (шаыру сигналдарын таратуды басару) – Н.225 жне логикалы арналарды басару протоколы – Н.245.
RAS протоколы (тіркеу, желіге ену жне кйі). Халыаралы электробайланыс кеесі Н.225.0 сынысында Н.323 желісі компоненттеріні зара рекеттесу протоколдарын анытайды: приватникпен тпкі рылы(терминалдар, шлюздер,конференцияларды басару рылысы). Бл протокол RAS (Registration, Admission and Status) деп аталады.
Тпкі рылы мен приватник арылы RAS протоколы кмегімен орындалатын негізгі рекеттер:
– (Gatekeeper) привратникті табылуы;
– тпкі рылыны приватникте тіркелуі;
– тпкі рылыны желілік ресурса енуін баылау;
– тпкі рылыны желідегі орнын анытау;
– шаыруа ызмет крсету кезіндегі ткізу жолаыны згерісі;
– тпкі рылыны аымды жадайын крсету жне срау салу;
– жабдыты олданан ткізу жолаыны босауы туралы приватникті хабарламалауы.
RAS протоколымен арастырылан, бастапы ш рекетті орындалуы алашы фазасы болып табылады. рі арай Н.225.0 (Q.931) сигнализация фазасы жне Н.245 басару хабарламаларымен алмасу жреді. Ажырау рдісі кері тізбекте болады: алдымен Н.225.0 сигналды арнасы жне басарушы арна жабылады, содан кейін RAS арнасы бойымен приватник ткізу жолаын алдыы олданан жабды босатандыын хабарламалайды.
RAS хабарламаларын тарату UDP (апаратты жеткізілгендігіні кепілсіздігі протоколы) дейтаграммаларында жзеге асады. Осыан байланысты ITU-T RAS-ты сол хабарламасын айта жіберуді, оны сол уаыт аралыында абылданбаандыын сынады. Алынан срауа сол уаыт аралыында жауап беруге ммкіндігі жо приватник немесе тпкі жабды срау деу стадиясында жатандыы жайлы хабарламады крсетуге арналан RIP (Request in Progress) хабарламасы жіберілуі ммкін. RIP хабарламасын абылдар кезде приватник пен тпкі жабды здеріні таймерін айта осып тексеруі тиіс.
Ескеретін бір жайт, желіде RAS сигналды арнасы приватниксіз олданылады.
RAS адрестеу шін келесілер кіретін адрестік апараттарды олданады: жабдытарды желілік адресі, TSAP крсеткіші(индикатор); мнемоникалы адрес. Желілік адрес желіде КП-мен олданылатын форматтаы адрес болып табылады, мысалы, IPv4, IPv6 форматтаы адрес. TSAP идентификаторы бір желілік адрестен жіберілген апаратты аынды идентификациялау шін олданылады. Привратник (контроллер) шін TSAP траты мндері белгіленген: 1718 (привратникті іздеуі), 1719 (RAS сигнализациясы хабарламасын тарату шін). Мнемоникалы адрес тпкі жабдыты пайдаланушыа олайлы формада адрестеу шін ызмет етеді. Адрес Е.164 форматтаы телефонды нмір, жеке желідегі телефонды нмір, электронды почта адресі болуы ммкін. Приватникті зі мнемоникалы адрестен трмайды.
Н.225 – желіге осылуды басару протоколы. Н.323 желілеріндегі желіге осылуды басару рсімдері Халыаралы элекробайланыс кеесімен Н.225.0 сынысы негізінде бадарланан. Осы рсімдер шаыру ызметтері рдістерінде Q.931 сигналды хабарламалар атарын пайдалануды арастырады, Q.931 сынысына осымшасына сйкес сигналды хабарламаны ауысуы симметриялы жзеге асырылуы тиіс. Бл талап шлюзді арналар коммутациясы желісімен байланысына атысты емес.
Шаыруды басаруды оралан арнасы IP желісінде TCP 1720 портында рылады. Бл порт Q.931 шаыруды басару хабарламасын шаыруды аятауа, олдауа жне орнатуа арналан екі тпкі нктелер арасында сйкестендіреді.
Н.225 протоколы осымша ызметтерге Q.932 хабарламасын олдануа ммкіндік береді.
Н.323 желілерінде Q.931 жне Q.932 сигналды хабарламалары олданылады:
– Setup (орнату). Н.323 объектісімен байланыс орнату кезіндегі Н.323 шаырушы объектісіне жіберілетін тікелей хабарлама. Бл хабарлама шаырушы жабдыты 1720 оамды TCP портына жіберіледі;
– Call Proceeding (шаыруды жаласуы). Шаыру ызмет етуге абылданандыын хабарламалайтын шаырушы жабдыа жіберіледі;
– Alerting (хабарламалау). Шаырушы абонентке жіберіледі жне шаырылып жатан абонент бос екендігі жайлы хабарламалайды, пайдаланушыа кіріс шаыру жайлы сигнал беріледі;
– Connect (желіге осылу). Шаырылып жатан жа жауап бергенді жайлы хабарлама беретін кері хабарлама. Connect хабарламасы Н.245 басару сигналдарын таратуа арналан UDP/IP транспорты адресінен трады;
– Release Complete (босауды аяталуы). Байланысты аятау масатында шаырушы жне шаырылып отыран жабдытара жіберіледі. Бл хабарлама тек сигналды арна ашы кезде ан жіберіледі;
– Facility (рал). Q.932 хабарламасы ITU H.450.X сынысына сйкес осымша ызметке жгіну шін олданылады. Ол шаыру тура немесе айма контроллері арылы болуын крсетуге арналан.
Сигналды хабарламаны жіберілуін желіге осылуды орнатумен жне TCP апаратын кепілді жеткізумен протокол амтамасыз етеді. Н.323 сынысыны бірініші жне екінші нсаларына сйкес р жаа шаыру шін жеке дара сигналды арна ашылады. Н.323 сынысыны шінші нсасынан бастап бір Н.225.0 сигналды арна трлі белгілерден тратын жне трлі шаырулара атысты хабарламаларды тасымалдауы ммкін. Осындай ммкіндікті болуы шлюзбен осылуды орнату уаытын жіберілетін ызметтік апаратты клемін азайтуа ммкіндік береді. 6.5 суретте шаыруды орнату кезіндегі сигналды хабарламалар сынылан. Айма контроллерімен зара рекеттесу шаыруа арналан RAS хабарламасымен шектелген.
 |
6.5 - сурет. Шаыруды орнатуды сигналды хабарламалары
Н.323 желілерінде шаыруды ызметтік сигналдарыны тарату арнасын баыттауды екі тсілмен жзеге асыруа болады: шеткі нктелеріні шаыру сигналдарыны тікелей таратылуы – DECS; GKRCS.
Тпкі нктелерді сигналдарын тікелей тарату кезінде сигналды хабарламалар екі тпкі нктелер арасында тікелей жіберіледі. Бл егер нмірлерді орталытандырылан жабы жйесі олданылан жадайда тпкі жабды жмысына ыайлы.
GKRCS-ті пайдалану кезінде шаыруды сигналды хабарламалары екі шеткі нктелер арасында айма конроллері арылы беріледі. Мндаы шеткі нктелер айма контроллеріні (RE) маршрутизация процессорына (мысалы, ттынушы идентификаторы) жіберуші жайлы апаратты сынады, себебі шаыруды трлі мекемелермен біріктіруі тиіс. Дегенмен шеткі нктелер Re процессорынан алынан кез-келген ттынушылы идентификаторды шіруі ажет, себебі крсетілген идентификатора сйкес ызмет шаыруын амтамасыз етуі тиіс.
Н.245(ресурстарды басару жне транспорт) – логикалы арналарды басару протоколы. Н.245 протоколы Н.323 объектілері арасында аралы басару хабарламаларын баыттайды. Н.245 процедурасы дыбысты, бейнені, мліметтерді тарату жне арнаны басару апараттары шін логикалы арналарды орнатады. р шаыру шін шеткі нкте арама арсы тпкі нктеге бір Н.245 арнаны рауы керек. Шаыруды сигналды хабарламаларыны алмасуы аяталан кезде динамикалы таайындалан TCP порты пайдаланатын IP желіде оралан басару арнасы рылады.
Осы басару арналарымен логикалы арналарды жабылуы, ашылуы жне ммкіндіктері жайлы апарат алмасу жне ктілетін режимдер туралы, басарылатын хабарламалар ауысуы жзеге асады.
Егер айма контроллері пайдаланылса, онда арналар екі тсілмен басарылады: екі тпкі нктелер арасында тікелей жзеге асырылатын Н.245 тікелей басарылуы; тпкі нктелер арасында айма контроллері арылы жзеге асатын Н.245 баыттауымен басару.
Н.245 басаруына байланысты амалдарды жзеге асыру шін келесі хабарламалар мен рсімдер олданылады:
– ммкіншіліктері жайлы апарат алмасу. Терминал деп аталатын екі тпкі нктелері арасындаы ммкіндіктер жайлы оралан хабарлама алмасудан трады. Бл хабарлама терминал баса терминалдан мліметтерді жне бейне, дыбыстарды былдауа жне жіберуге дайын екендігін білдіреді;
– басарушы – баынушы атынасы. Белгілі шаыруа баынатын тпкі нктелерді айсысы негізгі екендігін анытайтын рсімдер. Бл атынастар шаыру уаытысы кезінде болады жне тпкі нктелер арасындаы атыыстарды шешуге ммкіндік береді;
– десте туіні толы уаыты. Хабарлама кідірісті лшеуге ммкіндік береді, сондай-а Н.245 протоколыны тпкі объектісіні рсат етілетіндігін тексереді;
– логикалы арна сигналдарыны таратылуы. Логикалы арнаны ашады жне жабады. Арна наты таратуы кезінде орнатылады, терминалдар дайын жне апаратты алуа, айта кодтауа абілетті екендіктерін кепілдейді.
Тпкі нктелер арасында тарату ортасыны арналарын орнатуа ммкіндік беретін екі рсім бар: Н.245 протоколы; жылдам осылу алгоритмі. Бл діс шаыру орнатуды жылдамдатуа ммкіндік береді жне Н.245 басару хабарламаларын алмастыруды жеілдетеді.
Н.225 шаыруды ызметтік сигналын таратуды ішкі арнасындаы Н.245 хабарламасын Н. 245 жеке басаруарнасын олданбай абаттауа немесе туннель руа болады. Бл тсіл шаыру орнатуды жылдамдатады, ресурстарды пайдалануды тмендетеді жне шаыру жне басару сигналдарын таратуды синхронизациялайды.
Шаыруды аятауды кез келген тпкі нкте орындай алады.
RTP протоколы Н.323 протоколдары шін тарату ортасы транспортын амтамасыз етеді. RTCP протоколы мліметтерді жеткізілуін баылайды жне ызметті сйкестендіреді. Тарату ортасыны арнасы UDP протоколы кмегімен рылады, мндаы RTP аыны крсетілген нмір портында жмыс істейді, ал сйкес RTCP аыны біршама жоары нмір порттарында жмыс жасайды.
Негізгі дебиеттер: 2[23 – 30, 131 –146], 3[255 –268].
осымша дебиеттер: 14[47 –48], 16.
Баылау сратары:
1. Н.323 сынысыны базасына андай желі элементі кіреді?
2. IP-телефония желісінде дабылды жалпы принциптері андай?
3. Н.323 яшыына андай хаттамалар кіреді?
4. RAS, Н.323, Н.245 желілерінде осынды басару дерістері нені арастырады?
5. Привратник андай ызмет атарады?