Дифракциялы тордан ткен жары максимумдарыны шарты
БЕКІТЕМІН
ОІ жніндегі проректор
____________ Н.Э. Пфейфер
200_ ж «__»______________
растырушы: ф.-м..., доцент __________ Испулов Н.А.
Жалпы жне теориялы физика кафедрасы
Тжірибелік сабатара арналан
Дістемелік нсаулар
Толынды процестер пні бойынша
050604 «Физика»мамандыыны студенттеріне арналан
200 ж. «» _____ кафедра отырысында сынылан
Хаттама № .
Кафедра мегерушісі ___________ Ш.К.Биболов
Физика, математика жне апаратты технологиялар факультетіні дістемелік кеесімен пталан 200__ж. «____»_____________ хаттама №_____
К траасы _______________________А.Т. Кишубаева
ЖжБ ПТАЛАН
ЖжБ бастыы_______________ А.А. Варакута 200__ж. «___»______
Университетті оу-дістемелік кеесімен пталан «___» __ 2009 ж, №_____ хаттама
Толынды процестер
Негізгі задар
Гармониялы тербелісті тедеуі
мндаы 
– тербелген нктені орныты кйінен ауытуы; t - уаыт; 
- тербелісті амплитудасы, циклдік жиілігі, 
- бастапы фазасы; 
- t уаыт мезетіндегі тербеліс фазасы.
Тербелісті циклдік
жиілігі 
немесе 
мнда 
жне 
– тербелісті жиілігі мен периоды.
Гармониялы тербеліс жасайтын нктені жылдамдыы
Гармониялы тербеліс жасайтын нктені деуі
Жиіліктері бірдей, тербеліс баыттары бірдей екі тербелісті орыты тербелісіні амплитудасы 
мына формуламен аныталады
мнда 
жне 
– тербеліс раушыларыны амплитудасы; 
жне 
– оларды бастапы фазалары.
Гармониялы тербелісті дифференциалды тедеуі
немесе 
,
мнда 
–денені массасы; 
– квазисерпімді кшті коэффициенті ( 
).
Гармониялы тербелістер жасайтын материалды нктені толы энергиясы
Серіппеге ілінген денені тербеліс периоды (серіппелі маятник)
мнда – денені массасы; – серіппені атадыы.
Математикалы маятникті тербеліс периоды
мнда 
– маятник зындыы; g – еркін тсу деуі.
Физикалы маятникті тербеліс периоды
мнда 
– тербеліс осіне атысты денені инерция моменті; 
– маятникті массалар центрінен тербеліс осіне дейінгі араашыты; 
- физикалы маятникті келтірілген зындыы.
шетін тербелісті дифференциалды тедеуі
немесе 
,
мнда 
– кедергі коэффициенті; - шу коэффициенті ( 
); – 
тербелісті меншікті циклдік жиілігі ( 
)
шетін тербелісті тедеуі
мнда 
– шетін тербелісті 
уаыт мезетіндегі амплитудасы;
шетін тербелісті амплитудасыны уаыттан туелділігі
мнда А0 – тербелісті бастапы амплитудасы.
шетін тербелісті жиілігі 
мнда – жйені меншікті жиілігі.
Мжбрленген (еріксіз) тербелісті дифференциалды тедеуі
немесе 
,
мнда 
– тербелетін денеге сер ететін сырты периодты кш; 
– оны амплитудалы мні: 
.
Жазы толынны тедеуі
немесе 
мндаы 
– координатасы ортаны нктелеріні уаыт мезетіндегі ыысуы; – циклдік жиілігі; 
– толынны ортада таралу жылдамдыы (фазалы жылдамды); – толынды сан ( 
, – толын зындыы).
Толынны зындыы, тербеліс периоды Т жне жиілігі арасындаы байланысы
жне 
Ортаны екі нкте тербелістеріні фазалар айырымы жне нктелерді араашытыы 
(жол айырымы) арасындаы байланыс
Трын толынны тедеуі
немесе 
Шотар жне тйіндер координаттары
; 
Серпімді ортадаы ума толындарды фазалы жылдамдыы
а) атты денелерде
мнда 
- Юнг модулі; 
– затты тыыздыы.
б) газдарда
немесе 
мнда – адиабата крсеткіші ( 
- ысым жне клем траты боландаы меншікті жылу сыйымдылытарыны атынасы); 
–мольдік газ тратысы, =8,31Дж/(Кмоль); – термодинамикалы температура; 
– мольдік масса; 
– газды ысымы.
Томсон формуласы. Тербелмелі контурдаы тербелісті меншікті периоды
мнда 
– контурды индуктивтігі; 
– оны сыйымдылыы.
Электромагниттік толын зындыы тербеліс периоды жне жиілігі арасындаы байланыс
немесе 
– электромагниттік толындарды вакуумдаы жылдамдыы =3108м/с)
Электромагниттік толынны таралу жылдамдыы
мнда 
– ортаны диэлектрлік тімділік; 
– ортаны магнит тімділігі; 
, 
- электр жне магнит тратылары.
Геометриялы оптика задары:
 |
1 Біртекті ортада жары тзу сызы бойымен таралады.
2 Шаылу заы 
3 Жарыты сыну заы 
мнда 
– тсу брышы; 
– сыну брышы; 
- екінші ортаны бірінші ортаа атысты салыстырмалы сыну крсеткіші; 
– жне 
– бірінші жне екінші ортаны абсолют сыну крсеткіштері (оптикалы тыыздытары).
Жарыты ортадаы жылдамдыы
– вакуумдаы жары жылдамдыы; 
– ортаны абсолют сыну крсеткіші.
Жары толыныны оптикалы жол зындыы
мнда – жары толыныны сыну крсеткіші болатын ортадаы геометриялы жол зындыы.
Екі жары толындарыны оптикалы жол айырымы
Тербеліс фазасыны айырымы жне жары толыныны оптикалы жол айырымы арасындаы байланыс
Интерференциялы максимум шарты
( = 0,1,2,3,…)
Интерференциялы минимум шарты
Жары нормаль тскендегі бір саылаудаы дифракция. Жары интенсивтігіні минимум шарты
; =1,2,3,…
мндаы - саылауды ені; 
– дифракция брышы; – минимум номері; 
– толын зындыы.
Френель дифракциясы. Жазыты саылаудан ткен жары интенсивтігіні максимум шарты
; = 1,2,3,…
мнда - дифракция брышыны мні, а - саылауды ені.
Дифракциялы тордан ткен жары максимумдарыны шарты
; = 0,1,2,3,…
мндаы 
– торды периоды (тратысы); – негізгі максимумны реті (номері); – торды бетіне тсірілген нормаль жне дифракцияланан толынны баыты арасындаы брыш.
Дифракциялы торды жіктеу абілеті
мнда 
- екі кршілес спектрлік сызытарды толын зындытарыны е кем айырымы ( жне 
); 
– тор штрихтеріні саны; – дифракциялы максимумдарыны реттік номері.
Вульф – Брэгг формуласы
мнда – кристалдаы атомды жазытытар арасындаы араашыты; 
- сыранау брышы (кристалла параллель тсетін рентген сулелеріні шоыны баыты мен кристалл ырыны арасындаы брыш).
Брюстер заы
,
мнда iB – шаылан жары толыны толы йектелген кездегі тсу брышы; 
– салыстырмалы сыну интенсивтілігі рсеткіші.
Малюс заы
мндаы 
– анализатордан ткен жазы йектелген жарыты интенсивтігі; 
– анализатора тсетін жазы йектелген жарыты интенсивтігі; 
- анализатора тскен жне анализатордан ткен жары векторлары арасындаы брыш.
Жарыты йектелу дрежесі
мндаы 
жне 
- анализатор арылы ткен жартылай йектелген жарыты максималды жне минималды интенсивтіктері