Зара баалау жне зін зі баалау

Оушылар алда тран масатты мнін тсініп, оан ол жеткізу шін не істеу ажет екенін анытай алан жадайда ана олар оу масатына ол жеткізеді. Сондытан оу барысында зін зі баалауды маызы зор⁶. Оушыларыны бойында зін зі баалау дадыларын дамытуа талпынан кптеген малімдерді аараны: бл реттегі е бірінші жне е крделі мселе – оушыларды з жмысы туралы масат ою трысынан ойлануа мжбрлеу. Олар бны алай істеу керек екенін тсінгеннен-а, з жмыстарына шолу жасай бастайды, сол арылы оны здері орындап, здері баылай алады. Басаша айтар болса, оушылар метатанымды дегейде жмыс істеу абілетін дамытады.

рбы-рдастарын баалау зін зі баалауды маызды блігі болып табылады. рбы-рдастарын баалауды пайдалы екендігінде сз жо, себебі оушылар з жмысына атысты айтылан рбыларыны пікіріне ла асады. Ал оны малім айтан болса, олар оушыа сондай сер етпеуі ммкін. рбы-рдастарымен бірге жмыс істеу де маызды, себебі пікір алмасу оушы кнделікті мірінде олданатын тілде жреді, сонымен атар оушылар малімні жне емтихан алушыны рлін ойнай отырып білім алады⁷. Бір малім оушыны з рбы-рдастарын баалау туралы пікірімен блісті:

з жмысына баа беріп (талылау мен наты нсау беру арылы) баалаан сияты, оушылар басаны жмысын да баалайды. Олар бны лкен адамдарша ойланып істейді, бл сзсіз пайдалы тжірибе болды. Оушылар келесі сабаты басында сыныптас рбылары й тапсырмасын тексеретіндігін біледі. Сондытан барлыы й тапсырмаларын жасы орындайтын болды, тек сирек жадайда ана й жмысын істей алмаандар кездесті. Олар з сыныптастарыны бірін оны тексеруді срайтын боландытан, жасы орындалан жмыстары шін матаныш сезінді. Жауаппен келіспесе, ол бойынша орта келісімге келгенге дейін мият, ашы талыланады. – Элис, Waterford мектебі.

Малімні тсініктемесіні соы сйлемінде басты маына жатыр: оушылар тсініктемені тсінбеген кезде, олар малімнен емес, зіні бысынан срайды. Оны стіне, бл тжірибе рбы-рдастарын баалау ауыртпалыын оушыа салуа болатындыымен нды. Малім тыныш ана баылап, болып жатан жадайа арай тиісті шаралар абылдап отырады.

 

Біз рбы-рдастарын баалауды жиі ткіземіз – бл тжірибені те пайдалы екендігін айтым келеді. Таырып бойынша кптеген тсініксіз жайттар аныталып жатады, й тапсырмасын арастыранда соларды талылаймыз. Одан кейін мен сыныпты аралап оушылармен жеке-дара гімелесе отырып, зара баалауа кшемін. - Роуз, Brownfields мектебі.

Алайда, зін зі баалау малім з оушыларына, сіресе лгерімі нашар оушылара осы дадыны дамытуа кмектескен жадайда жзеге асады. Ол айтарлытай уаыт пен іс-тжірибені талап етеді.

Балалар мен істедер деп сраан істі орындау дадыларын игермеген. Меніше, бл за мерзімді жоспарда анарлым тиімді болма. Алайда бл іске уаыт блсеіз, ол зін атап шыады. Оны балаларды жауапкершілікті сезініп, іс-имылында дербес болуа ыпал ететін кші бар. – Том, Riverside мектебі.

арапайым жне тиімді идея – оушылара «бадаршам» тстерін пайдалану, з жмысын жасыл, сары немесе ызыл тстермен баалау тиісінше жасы, орташа немесе шамалы тсіндім дегенді білдіреді. Бл белгілер оушыларды зіне берген баасын хабарлауды арапайым амалы болып табылады. Содан кейін оушылардан з пікірін рбы-рдастарына ашы айтуды срап, зара баалау мен зін зі баалауды байланыстыруа болады. Блай байланыстыру оларды дадыларын дамыту шін ажет, ал бл екі тсілді бір-бірінен блу зін зі тиімді баалау дадысын алыптастыруа жол ашады.

Таы бір жолы, алдымен оушылардан жмысты белгілі бір кезеінде з кестелерімен – «бадаршам» тстерімен белгілеп отыруды срауа болады, соында жмыс шін жасыл, сары немесе ызыл тс ойанын ктеру арылы крсетіп баалайды. Малім «жасыл» немесе «сары» тстер бірлесіп бір-біріне проблеманы шешуге кмектесуі шін оларды жпа біріктіре алады. Ал «ызылдар» тобы здеріні лкен ааулытарын жою шін маліммен «топтасады». Топты жмыс тиімді болу шін оушылара оны барысында здерін алай стау керек екенін тсіндіру керек, соны ішінде оларды бойына басаларды тыдай білу жне барлыын кезекпен істеу сияты дадыларды сііру ажет.

Оушыларды пнді тсінуге атысты ойлары да алдаы сабатарды жоспарлауда олданылуы ммкін, оларды тсініктемелері малімге ай салаа кбірек кіл аудару ажет екенін анытауа кмектеседі. Жаа тарауды басында оушылардан «бадаршам» тстеріні кмегімен ткен тарау бойынша орытынды тестіге баа беруді сраыз: сары мен ызыл тстер жоспарлау кезінде басымдытарды белгілеуге кмектесе алады. Бл тжірибе сыныптаы жмысты жасартуа баытталан мынадай тжырым жасауа ыпал етті:

· Білім берудегі кез келген жетістіктерді баалау критерийлері оушылар шін айын болуы керек, себебі оларда здеріні жмыстарыны масаттары туралы жне оны ойдаыдай аятау шін не ажет екендігі туралы аны тсінік болу керек. Бндай критерийлер абстрактілі болуы ммкін, біра тсінікті дамытуа баытталан тапсырмаларды ранда наты мысалдар пайдалануы ажет.

· Оушылара рбыларын баалау жмысыны ерекшеліктері мен осы жмыс кезіндегі ынтыматасты дадыларын йрету керек, йткені бл жмыс шынымен маызды жне атарластарын баалау зін зі баалауда шыншыл болу дадыларын дамытуа кмектеседі.

· Оушылар оудаы масаттарын немі жадысында стап, осы масата жету жолындаы зіні ала басуын баалай білуі тиіс. Сонда олар здеріні жмысын басаратын, мейлінше дербес оушы бола алады.

Бны барлыы атарластарын баалау мен зін зі баалау оушыларды білімін дамытуа ыпал етеді дегенді мезейді. Оны стіне, олар баса тсілмен ол жеткізе ала алмайтын масаттарына ол жеткізеді.