Ндірстегі алдытар тзілісіні клемі

Полигондар

Жалпы мліметтер

алдытарды орталытандырып жинау, жеткізу, яни транспорттау, заласыздандыру жне кму алаларды санитарлы тазалайтын шараларды бірі.

Улы алдытар трлеріні жне млшеріні кптігінен оларды залалсыздандыру экономикалы трыдан аланда тиімсіз. Бл алдытарды химиялы жне физикалы асиеттеріне байланысты залалсыздандыру жне жою оршаан ортаа еш зиянсыз жргізу болмайды, сондыатан осы улы нерксіптік алдытарды залалсыздандырып, кмуге арнайы ауданды полигондар йымдастырылады.

алдытарды кму полигондары табии ораудаы имараттар болып табылады, ал орталы жинатау, залалсыздандыру жне утильденбейтін алдытарды сатауа сатауа арналандытан оралады. Полигон саны мен уаттылыы р ауданны техникалы-экономикалы есептеулерімен жзеге асырылады

Полигонны рамында келесі шараларды арастырылуы:

улы ндірістік алдытарды деу заводтары (???сурет);
улы ндірістік алдытарын кму учаскелері;
арнайы улы алдытарды тасымалдайтын автокліктерге арналан тратар (гараж).

Ескерту

1) улы нерксіптік алдытарды деу заводтары алдытарды жау жне физико-химиялы деу шін, оларды заласыздандырып улылыын тмендетіп, ерімейтін формаа дейін жеткізіп, клемін азайту шін олданылады;

2) алды млшері 100мы т-дан аспайтын болан жадайда, зырлы органдармен келісе отырып, мндай завод рылысын жргізбеуге рсат беріледі.

Полигона абылдамайтын алдытар трлері:

эффективті дістер арылы металл німдерін жне баса да заттарды айыруа болатын алдытар;
радиоактивті алдытар;
регенерациялауа жататын мнай німдері.

Полигонны жобаларында нерксіптік алдытар жнінде тмендегі апарат болуы керек:

1) нерксіптік алдытарды болжанатын млшеріні саны мен сапасы (ауіптілік класы бойынша), оларды физикалы-химиялы, токсикологиялы жне радиациялы асиеттері жнінде мліметтер;

2) оршаан ортаа нерксіптік алдытарды сер етуіні ммкін салдарыны сипаттамасы;

3) нерксіптік алдытарды зиянсыздандыру, жою, кму мселелеріні технологиялы шешімдері;

4) зиянды заттардан топыраты орау жне бзылан, ластанан топыраты рекультивациялау бойынша шаралар;

5) оршаан орта объектілеріндегі зиянды заттарды анытау дістемесі.

101-административті корпус; 102 -атты алдытарды термиялы заласыздандыру; 103 -сйы алдытарды термиялы залалсыздандыру; 104 -суйы алдытар мен реагенттерді оймасы; 105 — известь стін дайындау жне кальций хлоридіні оймасы сыйымдылыы 2´1000 м3; 106- азот-оттекті станция; 107, 107а — тазарту имараттары жне арнайы машиналарды жуу; 108 — трмысты-зертханалы корпус жне КИП; 109- котельня; 110 – материалдар мен жабдытар оймасы; 111, 111a — автотаразы; 112 — рт депосы; 113 — магазин; 115 – щеберхана жндеуді блогы; 115а -орманкесу участогы; 116 — гараж; 118 — гараж; 119 — подстанция 35/10 кВ с распределительным устройством 10 кВ; 120 — автозаправочная станция; 121 — газораспределительный пункт; 122 — мойка автомашин; система; 124 — автопавильон

Полигондарды орналастыру

Полигондарды орналастыру шін трын й, рылыс нысандарынан аула, жасы желденіп, су баспайтын жерде болу керек. Полигон айналасында 3000м-ден кем емес жерде санитарлы-ораныс зонасы йымдастырылу ажет.

Полигон кем дегенде 200м ауылшаруашылы нысандарынан, транзиттік магистральдарынан, орман массивтерінен 50м алша орналастырылады.

Кму орындары бас транспорт магистралінен алша болмай жне сол магистральмен жолдар жасы байланыстырылуы ажет.

Аладарды жетіспеушілігіне байланысты лкен алаларды маайында айта жктеу станцияларын йымдастыру арылы азайтуа ммкіндік бар. Ол жерде алдытар іріктеледі, блшектенеді жне трлері бойынша жинаталады. Бл діс алдытарды клемін азайтады жне алша полигондара тасымалдап кмуге ммкіндік береді.

Полигондарды учаскесі нашар фильтрленетін грунттармен орналастырылады(сары топыра, сланцы,сугликок жне т.б.), оларды фильтрация коэффициенті 0,00001 см/с аспауы шарт. Грунтты сулар дегейі оларды жоары ктерілуі млшері кмілген алдытардан кем дегенде 2м-ден тмен болу керек.(Ережеге сйкес, 7-15м)

Полигондарды орналастыруа рсат етілмейтін жадайлар:

пайдалы азбалар орына жаын аумата,зырлы органдарды рсатынсыз;
активті карст зоналарында;
ар, лай кшкіні ауіптілігі бар жне сель аымдары бар жерлерде;
ауыз су оры бар зона;
санитарлы демалу курорттарыны маайында;
кгалданан жасыл ала зоналарында;
ормандар, демалу орындарында;
органикалы жне радиоактивті алдытармен ластанан ауматарда .

Полигондарды уаттылыы бір жыл ішінде абылданан улы алдытар млшерімен(мы.т.) айындалады. алдытарды млшері оларды кмілетін контейнерлерді массасымен оса алынады.

нерксіптік улы алдытарды кмуге арналан полигондарды йымдастыранда мынаан назар аудару керек:

Ø дрыс тадалан ала:
Ø керекті инженерлік имараттарды арастыру;
Ø алдытарды толтыру реттілігі;
Ø оршаан орта мониторингі:
Ø биогазды тзілуін, жинаталуын, тасымалдауын адаалануы;
фильтратты тзілуін, жинаталуын жне жоюлуын баылау.

Улы нерксіптік алдытарын кму учаскелеріні территориясы арнайы жабдыталан картамен белгіленеді, онда улы нерксіптік алдытар класс бойнша жіктеледі жне осымша имарттар мен ймереттер арастырылады.

азіргі жаа заман талабына сйкес, ндіріс алдытарын кму келесі жеке инженерлік имарттармен жабдыталуы керек, олар:

тыыз минералды абаттар мен жасанда материалдар осындысы(комбинация);
жол айрытар(проезды);
аып тетін суды жинаталу жне тазалану имарттары;
сілтіленетін газды утильдеу жне жинау имараттары;
рекультивация кмегімен ландшафтарды орау имараттары.

нерксіптік алдытарды кму учаскесіні негізгі конструкциялы элементі болып:

Ø герметик аптама;

Ø ораныс абат аптамасы;
Ø полимерді пленкалы материалдар(полиэтилен);
Ø асфальтбетон жабындылары;
Ø топыраты бентонитпен кшейту жатады.

Улы нерксіптік алдытарды заласыздандыру жне кмуге байланысты ситуациялы план

1 –трмысты ауыз сумен амтамасыз ететін имарат; 2 – улы нерксіптік алдытарды заласыздандыратын утельдейтін завод; 3 – утельденбейтін нерксіп алдытарын кмуге арналан участок; 4 – трмысты канализацияны тазартатын имарат; 5 –жабыр суы жиналатын клшік; 6 –ндірістік суды насосты станциясы; 7 – плотина(бген); 8 –елді мекен; 9 — подстанция 110/35 кВ; 10 –снтарлы -уіпсіз аймаыны шекарасы ; 11 — подъезді автожол.

Кмуді типтері

алдытарды негізінде кмуді екі дісі олданылады: жерасты жне жерсті .

Жерасты кму трі – шахталарды, уыстар, скважиналар, брыны мнай аладары жне т.б — радиокативті жне алдытарды орналастыруа арналан.

Жерсті кму дісі – рылыс оыстары, атты трмысты алдыьар жне нерксіптік улы алдытарды орналастыруа арналан.

A -отвальный тип захоронения; Б — захоронение на склонах; В — захоронение в котлованах; Г — захоронение в подземном бункере; 1 — отходы; 2— гидроизоляция; 3— бетон

Отвального типа кмуді артышылытары: