Шетел инветицияларын тартуды негізгі себептері, масаттары жне формалары

Инвестицияны негізгі кзi - жина болып табылады. Бiрaта жинаты бiр шаруашылы агент орындаса, инвестицияны баса да топ мшелерi немесе шару ашылы субъектiлер орындайды. Сондытанда, алымдар aнытaу барысында инвестицияны маынасына емес, соншалыты оны масатты баыттануына кiл аударуыды ажетдеп санайды.

Капитал ныны cуiнe байланысты инвестициялы процестi Кейнс арастырды. Оны анытамасы бойынша инвестиция - берiлген кезедегi ндipicтiк іс-рекет нтижесiнде капиталды млiк ндылыыны аымды суi немесе берiлген кезедегi табыс блiгi, яни, олданыса берiлмеген табыс.

В.Фельзенбаум айтады инвестиция тсінігі "капитал аымдары" тсінігіне жне "аржылы" портфельдi инвестиция тсінігін маынасына жаын наты инвестицияны кpceтeдi. Яни, акцияа, облигацияа жне баса да баалы aаздара салу табыс алу шiн меншiк ыын беретiн меншiк иесiн бiлдiретiн жат. Бл жадайда инвестициялы іс-рекеттi объективтiлiгiн бiлдiредi.

Тжiрибе жзiнде р трлi зерттеушiлер арылы инвестиция тсінігіні мнін бередi. Жалпы осы кезге дейiнгi трмысты сана дегейiнде инвестиция тсінігіне жер сатып алу шiн жмсалынан салымдар жылжымайтын млiк, акция, рылыс шiн, техника жне таы басалары.

Инвестицияны наты жне аржылай деп бледi. Наты инвестициялар жаа, жабдытау масатында немесе ксiпорынды техникамен жабдытау масатында салынады. аржылы салымдар мемлекеттi, басадай ксiпорндарды, инвестициялы орларды баалы ааздарды жне акцияларын сатып алу а жмсалынады.

Бiрiншi жадайда инвестор ндiрiстiк негiзгi opды жне айналым pалдарын алыптастыру macaтында зiнi ндiрiстiк капиталын ктepeдi.

Екiншi жадайда инвестор баалы ааздарды табысын дивидент алу арылы зiнi аржылы капиталын ктередi. онымен aтap, тiкелей жне портфельдi инвестицияны бледi. азастан Республикасы "тiкелей инвестицияларды мемлекеттiк олдау" туралы заында тiкелей инвестициялау азастан республикасны егемен кепiлдiктерiне байланысты жне азастан республикасына берiлетiн ресми техникалы кмек немесе гранттар шеберiне кipeтiн инвестицияларды оспаанда, инвестицияларды барлы трi деп крсетiлген.

Тiкелей инвестицияларды мемлекеттiк олдауды масаты: экономикалы басым секторларында тауарлар ндipудi, жмыс aтapу мен ызмет кpceтудi, жеделдете дамытуды аматамасыз ету шiн олайлы инвестициялы ахуал жасау болып табылады. Портфельдi инвестиция - бл жалпы айтанда портфельге, баалы aаздар немесе млктердi ндылыына салынады.

Инвестициялауды басадай формалары жер учаскелерiнi, мулiк ыын (ашалай эквивалентпен есептелiнедi) нерксiптiк меншiкке беру лицензиясы, ндiрiстiк пиялар жне таы басалар. Жалпы маcaтa жету процесiнде азастан республикасы мынадай мiндеттердi шешедi:

1.Жаа технологияларды, озы техника мен "ноу-хауды" енгiзу;

2.Iшкi рынокты жоары сапалы тауарлармен жне крсетiлетiн ызметтермен толытыру;

3.Отанды тауар ндiрушiлердi мемлекеттiк олдау жне ынталандыру ;

4.Экспорта бадарланан жне импортты алмастыратын ндiрiстердi дaмыту;

5.азастан республикасыны шикiзат ресурстарын тымды да кешендi пайдалану;

6.Менеджмент пен маркетингтi осы заманы ндipicтepiн енгiзу;

7.Жаа жмыс орындарын ру;

8.Жергілiкті кадрларды оытып-йретудi здiксiз жйесiн енгiзу,

оларды бiлiктiлiк дегейiн арттыру;

9. ндipicтiк арындылыын амтамасыз ету;

10. оршаан табии ортаны жасарту.

Бiздi салауатты экономикалы рлеу стратегиямыз мыты нарыты экономикаа, мемлекеттiн: белсендi рлiне жне айтарлытай шетел инвестицияларын тартуа негізделеді.

Экономиканы бірнеше секторы бар: табии ресурстарды игеру, елiмiз шiн блар тpaты маыза ие, осы салаларды дaмыту экономикалы рлеуге ана емес, леуметтiк салаа да, сондай-а азастанны халыаралы ауымдастыа кipуiнe ыпал етедi. Блар капиталды ажет eтeтiн салалар, оларды дaмыту шiн шетел капиталымен aтap мемлекеті aтa стратегиялы баылауа ажет.

Бiра тіпті Адам Смитті де мойындаанындай , жекеше секторды ызытырмайтын кейбiр оамды мтаждар да бар. Мндай жадайларда жне осы мтаждарды амтамасыз етудгі соы peтiндe мемлекет оны з мойнына алады.

рбір фирманы iс-рекетінде маызды сфера инвестициялы операциялар болып келедi. Яни, рбiр жобаларды icкe асуы шiн салынан аiша ралдары жыл iшiндегі фирманы пайда алуындаы бірден бiр жол болады. Коммерциялы тжiрибеде келесi инвестиция типiн ажыратуа болады: физикалы активтерге инвестиция; ашалай активтерге инвестиция; материалды емес активтерге инвестиция.

Барлы инвестиция типтерi фирманы дамуына жне абiлетілiгiне кп маыздылы бередi. Инвестицияны наты активтерге дайындау жне инвестицияны андай тріне жататыны, оларды кмегімен мселелердi шешуге болатынын анытауа ммкiндiк бередi. Байланысты инвестицияны келесi негізгі топтара блуге болады:

1.Тиiмдiлiгі жоары инвестициялар. Оларды масаты - ралдарды ауыстыруда, персоналдарды оытуда немесе ндiрiстік кштердi . ндiрiске олайлы айматарда ауыстыруа фирманы шыындарын тмендету болады.

2.ндiрiсті, лаюына инвестициялар. Бл инвестициялау брын алыптасан нарытаы ндipіс шеберiнде тауарларды шыарылуын лайту мacaтында жргiзiледi.

3.Жаа инвестицияларды ру шiн инвестиция. Мндай инвестицияны трі брын ндiрiлген тауарларды жаадан деп немесе жаа тауарларды жасап шыаратын ксiпорындарды руна себепшi болады.

4.Мемлекеттiк басару органдарыны талаптарын анааттандыру мacттындаы инвестициялар. Бл инвестицияны мacaты, егер ксiпорын экологиялы стандарттар, нiмнi ауiпсiздiгi немесе басадай ic-рекет шараларын жетiлген менеджмент арылы амтамасыз ете алмауында кiметті талаптарын анааттандыру кезiнде орын алады. Мндай инвестиция классификациясын ндiру туекелдiлiгiн p трлi дегейiне байланысты. Тжiрибеде инвестицияны мртебесiн анытау, баалау шiн р трлi дicтep немесе критерийлер олданылады.

Билет