Наты жне аржылы инвестицияларды мні мен маынасы
Наты инвестициялар бл ксіпорынны негізгі капиталын жне материалдындірістік орын сіруге салынатын салымдар, шаруашылы субьектісіндегі белгілі бір материалды, ндірістік орларды, яни активтерді (жер, жабды, рылыс) суіне, дамуына жмсалыну шін салынатын салымдар болып табылады.
аржылы инвестиция бл субъектіні табыс алу масатында пайдаланатын активі, инвестициялананкапиталды сімі немесе алынатын баса да олжалар. Сондай-а, аржылы инвестицияа пайдаланбай тран жылжымайтын мліктер де жатады. аржылы инвестицияны бір трі болып баалы ааздар да саналады. Барлы баалы (нды) ааздар екі топа блінеді ашалай жне крделі болып. Ашалай баалы ааздарды алан кезде ашалай арыздарды аландаыдай етіп рсімделеді. Бл борышты нды ааздар. Олара: вексельдер, депозиттер жне жина сертификаттар жне т.б. жатады. Осы баалы ааздар бойынша табыс бір мртелік сипата ие болады жне олар зіні номиналды (атаулы) нынан тмен бааа сатып алуды есебінен алыптасады. Ашалай баалы ааздар, детте, ыса мерзімге (бір жылдан аспайтын уаыта) беріледі.
Капиталды баалы ааздар ксіпорынды дамыту шін, оны капиталын (орын) растыру немесе лайту масатында шыарылады. Инвестициялар деп нерксіпті, рылысты, ауыл шаруашылыыны жнеэкономиканы баса да салаларыны ксіпорындарына капитал трінде салынып, жмсалатын шыындарды жиынтыын айтамыз. Инвестициялы ызметті масаты тпкі нтижесінде ксіпкерліктен табыс немесе пайызалу болып табылады.
аржылы инвестициялар — бл субъектіні табыс алу масатында пайдаланатын активі (мысала, пайыздар, роялтилер, дивидендтер жне жала аысы), инвестицияланан капиталды сімі немесе алынатын баска да олжалар (мысала, коммерциялы ммілені нтижесі). Сондай-ак, аржылы инвестицияа пайдаланбай тран жылжымайтын мліктер де жатады. Каржылы инвестицияны бір трі болып баалы (кнды) кааздар да саналады. Барлы баалы (нды) кааздар екі топка блінеді — ашалай жне крделі (капиталды) болып. Акшалай баалы ааздарды алан кезде акшалай арыздарды аландаыдай етіп рсімделеді. Бл борышты баалы ааздар. Олара: вексельдер, депозиттер жне жинак сертификаттар жне т.б. жатады. Осы баалы ааздар бойынша табыс бір мртелік сипата ие болады жне олар зіні номиналдык (атаулы) кнынан тмен бааа сатып алуды есебінен калыптасады. Ашалай баалы ааздар, детте, кыса мерзімге (бір жылдан аспайтын уакыта) беріледі.
аржылы инвестицияларды есебі 40 "аржылы инвестициялар" блімшесіні шоттарында жргізіледі. Оан 401 "Акциялар", 402 "Облигациялар" жне 403 "Баса аржылы инвестициялар" шоттары кіреді.
"401 - 403 шоттары активті, крделі, негізгі болып табылады. Осы шоттарды дебетіне аржылы салымдарды айды басы мен аяындаы алдытары, инвестицияларды лаю операциялары; кредит бойынша аржылык инвестицияларды кему операциялары жазылады. аржылы инвестицияларды шоттары бойынша талдамалы есеп инвестицияларды трлері жне осы инвестициялар салынан объектілер бойынша жреді.
аржылы инвестициялар сатып алу кезінде ол оны сатып алынан баасымен бааланады, ал сатып алынан бааа алумен байланысты тікелей шыыстар, яни брокерлік марапаттауы, банкті крсеткен ызметі шін тленетін пайыздары, ор биржасыны комиссионды тлемдері кіреді.
нды кааздар инвестициясыны телу ны мен оны сатып алынан кныны арасындаы айырмашылыктары (сатып алу кезінде пайда болан жеілдік немесе сыйаы) инвестор зі иеленген уакыт ішінде амортизацияланады.
ыса мерзімді аржылы инвестициялар бухгалтерлік баланста: не аымдаы нымен, не сатып алу нымен немесе аымдаы кныны е тменгі баасымен есептелінеді. [6,87 бет]
Егер де ыса мерзімді аржылы инвестиция аымдаы (нарыкты) нымен есептелінсе, онда траты трде кезедік згерістерін ескеріп отыруа тура келеді, мысала, ор биржасындаы инвестицияны котировкасы сияты.
ыска мерзімді аржылы инвестиция ссе, онда ол табыс болып танылады, ал керісінше згерсе, онда ол шыыс болып танылады.
Егер де ыска мерзімді аржылы инвестиция аымдаы немесе сатып алу кныны е тменгі баасымен алынса, онда оны балансты нын келесі негізде аныктайды:
- жалпы оржынды (портфельдік) жиынтыымен;
- инвестицияны трі бойынша оржынды жиынтыымен;
- жеке инвестициялары (рбір инвестициясы) бойынша.
Бл кезде сатып алынан баасы аымдаы (нарыты) баадан жоары болса, онда оларды айырмашылыы шыыс ретінде танылады, ал керісінше жадайда — табыс ретінде танылады.