ПАЙАМБАР АЙТАН ХАУАРИЖДЕР – ОСЫЛАР

Жалас САДУАХАСЛЫ,

Философия ылымыны кандидаты

азір Ислам атын жамылан аымдардан ая алып жргісіз уаыта тап болды. Аллаа мада айта трып адам лтіруден тайынбайтын баскесерлер бкіл лемге билік жргізгісі келеді. Соларды е ауіптісі – ДАИШ йымы. здерін «Ислам мемлекеті» деп жариялаан бл топты ха дінімізге атысы анша? Шариат жолын аншалыты станады? Осы жне зге де сауалдар тірегінде философия ылымыны кандидаты, Жалас Сандыбаевпен схбаттасан едік.

Бгінде зін ДАИШ (Ирак жне Шам ислам мемлекеті) деп жариялаан йымды естімеген адам жо шыар. детте, ислам дегенде адамны аылына мейірім, айырымдылы, ізгілік пен досты сияты т.б. кптеген адамгершілік ымдар келеді. Ал енді «Ирак жне Шам ислам мемлекеті» деген сзді естігенде дереу майдан алаы, жан-жата ліп жатан адамдар, айы, ара киім киген, жздерінде мейірім жо баскесерлерді ойлаймыз. Неге?

Басым блігіміз жалпы ДАИШ деген атауды естігеніміз болмаса, оны алай жне айдан пайда боланын біле бермейміз. Ирак пен Сирияны аумаында «л-Каида» террористік йымы мрынды болып, халыаралы террорист бу Мусаб з-Заркауймен бірге 2006 жылы «Моджаед шурасыны кеесін» рады. Кейін бл кееске бірнеше шаын скери йымдар осылады. Мселен, «Джайшт-Таифа л-Мансура» (Жеіске жетуші топ скері), «Джайш лу с-Суннау л-Джамаа» (Сннет жне жамаат азаматтарыны скері), «Джайш л-Фатихин» (Жеушілер скері), «Джунд ас-Сахаба» (Сахабаларды скері) жне т.б. Сйтіп, 2006 жылды 15 азанында осы жне блара осылан баса да шаын скери йымдар бірігіп, Ирак Ислам мемлекетін рады (ИИМ). Ирак Ислам мемлекетіні содырлары Сириядаы азаматты соыса дербес скери кш ретінде тартыландытан бл йым 2013 жылды суір айында Ирак жне Сирия ислам мемлекеті (ИСИМ) немесе Ирак жне Шам ислам мемлекеті (ДАИШ) деп аталды. 2014 жылы бл йым Ирак пен Шам жерінде ислам халифаттыын жариялайды.

Расында да, азіргі исламны бейнесі осы ма, лде, лемге зін шариат заымен мір сретін виртуалды «Ислам мемлекеті» деп жариялаан «халифатты» исламмен млдем атынасы жо па? Олар шін Исламдаы «адам лтірме», «зорлы жасама», «иянат ылма», «злымдытан сатан» деген сияты т.б. кптеген адамгершілік ндылытар мен станымдар маызды ма? Олар ран аяттары мен хадистерге дрыс амал етеді ме?

– Дін исламны негізгі айнар кздері – ран жне Сннет (Мхаммед пайамбарды алдыран сиеттері жне амалдары). Бл екеуі – исламны іргетасы. Кез келген адамны немесе топты, оамны, тіпті, мемлекетті ислама аншалыты жаын екенін немесе, керісінше, оны исламнан алша екенін білу шін ран жне Сннетпен анытауа болады.

Бойына ислам ндылытарын сіірген иманды адам – кркем мінезді адам. аза бзы, иянатшыл, крегенсіз адамды «имансыз» деп айтады. Демек, «иманды» адам – жасы адам. «Ислам» сзі бейбітшілік, аманды маыналарын білдірсе, «мсылман» сзі Алланы міріне бойсынан деген маынаны береді. Олай болса, діндар, дайшыл рі тауа адам алайша Алланы міріне арсы шыып, басаларды анішерлікке шаырма, жазысыз адамдарды жанын алма?! йткені, ранда Алла таала былай деп мір етеді: «Бір-бірлеріді лтірмедер. Расында, Алла сендерге ерекше мейірімді. Ал кім айтыланды дшпанды, злымдыпен істесе, оны жаында ота саламыз. Бл – Аллаа оай» (Ниса: 29-30).

Енді ДАИШ содырларыны жарнама шін салып отыратын, аламторда толып жрген бейнероликтеріне назар салсаыз, онда оларды атыгездігі мен анішерлігін сзбен айтып жеткізу ммкін емес. Мнда жрт алдында лкен немесе кіші, мсылман немесе кпір деп айырмастан жазалау рсімін жзеге асырады. Жазысыз жандар аяусыз атылып, асылып, бастары кесіліп, ойша бауыздалып жатады.

Шынайы исламда жазысыз адамды лтіру былай трсын, жануарды да инауа тыйым салынан. Тіпті, имам Бариді сенімді хадистер жинаында бір йелді мысыты таматандырмай аш алдыраны шін тозаа тскені туралы хадис бар. Бл йел мысыты амап, оан тама бермеген, не оны зіне тышан аулап стауына ммкіндік жасамаан екен. Сол шін оны Алла тозаа тсіріпті (л-Асабату фит-Тамиизи с-Сахаба кітабы). Сондытан да дінді адір ттан аза малды еш уаытта орламаан. Бала кезімізде ауылдаы апаларымыз: «Малды теппе – обал болады» деп айтушы еді.

Егер ислам жануарды инаан адамды осылай жазаласа, онда кінсіз адамдарды инаан, олара кш крсеткен немесе жарып жібергендерге андай жаза бермек?! Исламда адам мірі, оны ыы асиетті ымдар саналып, атты саталады. Адама жан беріп, оан мір сыйлаан – Алла. Адамны жаны – Алланы оан берген аманаты. Адамны жанын алуа Алладан баса ешкімні ыы жо: «лтірілуіне Алла тыйым салан кісіні наатан лтірмедер, тек заа сйкес болмаса. Ол мны сендерге мір етті, блкім, тсінерсідер» (нам: 151).

Ислам жасысыз адамдара арсы басыншылы жасауа тыйым салады. Жазысыз адама оны міріне, жеке млкіне немесе ар-намысына атысты андайда бір басыншылы жасауа рсат бермейді. Исламдаы бл аида барлыына те. Ислам тарихында Мхаммед пайамбар (с..с.) зіні «Хадж л-Уада» (оштасу ажылыында) халыа арап, адамны міріне, жеке млкіне жне ар-намысына иямет кніне дейін ол сылмауы тиіс екенін былай айтан: «иямет кнінде адамдар арасында алынатын есепті біріншісі – адам лтіру» (Мслимны риуаяты). Исламдаы бл талап тек мсылмандар шін емес, блкім, сол мсылман мемлекетінде жасап жатан барлы адамдара атысты. Бейбіт мірді былай ойанда, тіпті, рыс заманында да ислам соыса атысы жо бала-шааны, кемпір мен шалды, йелдер мен зге дін ызметкерлерін инауа, атуа тыйым салан.