Жоарлатыш трансформаторды тадау
Sтр =791,89 кВА
Авариялы режимге есептейміз 400 кВА
Жктелу коэффициенті келесі формуламен табылады:
(3.1)
Трансформатордаы активті уатты аныталуы:
DРт=DРхх+DРкз. Кз2 ; (3.3)
Трансформатордаы реактивті уатты аныталуы:
DQт=DQхх+DQкз. Кз2= 
. Sнт+ 
. Sнт. Кз2 ; (3.4)
Тмендеткіш ТМ-400-0,4/10 трансформаторын тадаймыз:
Паспортты берілгендері:
Sнт=400 кВА, Iх=2,1%, Uкз=4,5%, DРхх=0,83 кВт, DРкз=5,5 кВт
Трансформатордаы уат шыындарын есептелуі:
Кз=0,99;
DРт=0,83+5,5. 0,992=2,16 кВт
DQт= 
. 400+ 
. 400. 0,992=9,5 квар
ТП-ні толы жктемесі те:
Рp.тп= Рp0,4+DРт =710+2,16=712,16 кВт;
Qp.тп= Qp0,4+DQ т =276,9 +9,5=286,4 квар
Трансформаторлардаы энергия шыындары:
, са (3.19)
са
Трансформатордаы энергия шыындарын анытаймыз
Wтр=PххTвкл+Pкз Kз2 , кВтса; (3.20)
Wтр=0,832000+5,512920,992=8624,59 кВтса.
мндаы Твкл=2000са – екі ауысыммен жмыс істеу кезіндегі уаыт шамалары [2, Кесте2.25]
Барлы шыындармен есептелген жылды электр энергия пайдалану:
, кВтса (3.21)
,кВтса
3.2 Жарырмалы энергия кздері арылы электрмен амтымасыздандыруды есептеу
3.2.1 Жел энергетикасыны негізгі параметрлерін есептеу
1 м2 клдене имасы арылы тетін жел аыныны Nудi(Vi) меншікті уаты келесі формула арылы аныталады [7]:
(3.22)
мндаы 
- нормалді жадайдаы ауаны берілген тыыздыы 
нормальді жадайдаы ауаны берілген тыыздыы
V – жел жылдамдыы, м/с;
Осыан орай желді уаты оны ш дрежелі жылдамдыына пропорционал болады, жне де бл уатты баалау шін желді жылдамдыы жнінде малматты болуы жеткілікті.
Меншікті энергия желді жылдамдыыны ытималды сипатын ескере отырып, келесі формуламен аныталады:
(3.23)
мндаы Руд - желді меншікті уаты,Вт/м2;
Vi - желді i-ші жылдамдыы, м/с;
ti(Vi) - t уаытындаы i-ші жел жылдамдыыны сер ету ытималдыы.
Есептеуді нтижесін 3.3 кестеге енгізіледі.
Жел – баытталан ауа массаларыны озалысы. Жел энергиясын кн энергиясыны бір блігі ретінде арастыруа болады, себебі кн жердегі ауа райына сер етеді. Кн жер бетін р трлі ыздыруынан жел пайда болады. Суды беті жне блтпен жабылан аумата жай ызыды; ал кнні жарыы тікелей тсетін ауматар тезірек ызыды.
Желді жылдамдыына географиялы орта жне жер беті, табии жне олдан жасалан, ыр, ауыл жне рылыстар кедергі болады. Сол себепті желге кедергі болмайтын ЖЭС жоары жерде жне биік ааштар, трын йлерден ашытыта орналасады.
3.1 сурет. Жел жылдамдыы айталану графигі
3.3 к е с т е - жел энергияны потенциалын есептеу
| Vi , м/с | t,са | Pм, Вт/кв.м | Wм ,кВт*с/м2*жыл | |
| 0,5 | 0,08 | 0,01 | ||
| 0,61 | 0,46 | |||
| 4,90 | 5,30 | |||
| 16,55 | 19,76 | |||
| 39,23 | 34,80 | |||
| 76,63 | 48,73 | |||
| 132,41 | 70,04 | |||
| 210,26 | 94,41 | |||
| 313,86 | 142,18 | |||
| 446,88 | 164,90 |
3.3 к е с т е н і соы
| 205,97 | |||
| 815,9 | 251,3 | ||
| 1059,26 | 231,98 | ||
| 1346,76 | 216,83 | ||
| 1682,07 | 215,31 | ||
| 2068,88 | 76,55 | ||
| 2510,85 | 150,65 | ||
| 3011,67 | 87,34 | ||
| 3575,02 | 60,78 | ||
| 4204,57 | 75,68 | ||
| 68,66 | |||
| 5676,99 | 73,80 | ||
| 6527,22 | 52,22 | ||
| 7458,37 | 22,38 | ||
| 8474,11 | 8,47 | ||
| 2378,50 |
3.2 – сурет. антар айы кезіндегі максималды жне минималды жел кндері
3.3 сурет. Шілде айы кезіндегі максималды жне минималды жел кндері
3.2.2. Жел электр ондырыны тадау
Жоарыдаы мліметтерді байланысты уаты 10кВт желондырысын EuroWind 10 тадалады. Оны негізгі техникалы мінездемелері 2.6 кестеде келтірілген.
3.4 к е с т е – ЖЭ-ны техникалы сипаттамалары
| Роторды диаметрі | 8 метр |
| алаты саны | 3 дана. |
| Баыты | Жел бойынша (контроллермен басарылады) |
| алаты материалы | FRP (композитті материал) |
| Бастапы жылдамды | 2 м/с |
| Е кп алымдылы( 12 м/с) | 13 000 Вт |
| Генераторды бастапы кернеуі | 240В |
| Инвертордан кейінгі кернеуі | 220В немесе 380В |
| Дауыл желге тзімділігі | 45 м/с дейін |
| Желден орауы | автоматты флюгирлеу |
| Роторды айналу жылдамдыы | 200 оборотов/мин |
| Желтурбинаны трі | PMG (траты магнитті) |
3.4 к е с т е соы
| Жмыс температурасы | -40 бастап +60 C дейін |
| Заряд контроллері | интеллектуалды |
| Бір жылда ндірілетін орташа энергиясы ( 6 м/с) | 27500 кВтса/жыл |
| Дігегті биіктігі | 12 м |
| Салмаы | 1391 кг |
3.4. сурет. Желондырысы уатыны жел жылдамдыына туелділігі
Жктеме графигінен 2 м/с-ке дейін жне 23 м/с-тан бастап ЖЭ уаты 0-ге те екендігі белгілі. Осы диапазондаы барлы сааттарын осанда, ЖЭ жылды бос тру уаыты аныталады:
tпр= (8760-7887)+180+757+3+1=873+941=1814 са/жыл.
ЖЭ-ны жыл бойы ндірілген энергиясы WЖЭжыл келесі формуламен аныталады:
(3.24)
Есептеу нтижелері 3.5 – кестеге «ЖЭ-ны энергетикалы сипаттамалары»
3.5 к е с т е - ЖЭ-ны энергетикалы сипаттамалары
| Vi , м/с | ti, са | Pжел, кВт | PЖЭ, кВт | Wжел, кВт*са | WЖЭ, кВт*са | Kолдану |
| 0,38 | 0,2 | 416,15 | 216,2 | 0,52 | ||
| 1,30 | 0,9 | 1551,31 | 1074,6 | 0,69 | ||
| 3,08 | 1,3 | 2731,70 | 1153,1 | 0,42 | ||
| 6,02 | 1,8 | 3825,58 | 1144,8 | 0,30 | ||
| 10,39 | 2,5 | 5498,44 | 1322,5 | 0,24 | ||
| 16,51 | 3,5 | 7410,89 | 1571,5 | 0,21 | ||
| 24,64 | 11160,88 | 0,20 | ||||
| 35,08 | 7,2 | 12944,46 | 2656,8 | 0,21 | ||
| 48,12 | 16168,49 | 0,21 | ||||
| 64,05 | 11,4 | 19726,90 | 3511,2 | 0,18 | ||
| 83,15 | 18210,34 | 0,16 | ||||
| 105,72 | 11,8 | 17021,04 | 1899,8 | 0,11 | ||
| 132,04 | 9,5 | 16901,46 | 0,07 | |||
| 162,41 | 7,6 | 6009,05 | 281,2 | 0,05 | ||
| 197,10 | 11826,09 | 0,03 | ||||
| 236,42 | 4,6 | 6856,06 | 133,4 | 0,02 | ||
| 280,64 | 3,7 | 4770,86 | 62,9 | 0,01 | ||
| 330,06 | 5941,05 | 0,01 | ||||
| 384,96 | 0,8 | 5389,50 | 11,2 | 0,0021 | ||
| 445,64 | 0,4 | 5793,37 | 5,2 | 0,0009 | ||
| 512,39 | 0,2 | 4099,10 | 1,6 | 0,0004 | ||
| 585,48 | 0,1 | 1756,45 | 0,3 | 0,0002 | ||
| 186009,17 | 25130,3 | 0,135 |
3.5 сурет – ЖЭ-ны уаты жел жылдамдыынан туелділігі
Wi барлы шамасын осанда, жылды энергия клемі аныталынады WВЭУжыл = 25130,3 кВт*са/жыл.,
ЖЭ-ны жылына жмыс істейтін жалпы уаыты:
hВЭУ= Тгод – tпр = 8760 – 1814 = 6946 са. (3.25)
(3.26)
3.6 сурет. ЖЭ-ды жалпы уаты.
3.6 к е с т е – ЖЭ –ды уаттары
| Pф,кВт | Pmin,кВт | Pcp,кВт | Pmax,кВт |
| 1161,56 | 255,83 | 1154,25 | 2665,5 |
3.2.3 Тзеткіштерді тадау
Pathfinder тзеткіштері 10 кВт уатты 48 В шыыс кернеулерімен шыарылады. рылылар оны компоненттеріне, сонымен атар екі универсалды траты то шиналарына жеіл осыла алатындай растырылан, бл олданушыа жктеме, тарату рылыларын, батареяларды жне дабыл сигналдарын жіберетін сымдарды осуа ммкіндік береді. Сондай а мндай конструкция модульдерді ауыстыру жне жйені масштабтауды орындайды.
3.7 сурет - Pathfinder тзеткіші
Желідегі асын жктемелерден орану шін Pathfinder тзеткіштерінде за уаыта шыдамды орнында ауыстырылатын металл-оксидті варисторлар олданылады. Шыыс кернеуіні ке диапазоны оректену желісіндегі кернеу ауытуыны алдан алады. Тез рекет етуші ерігіш сатандырыштарды оса пайдалану оректену желісіні орта сенімділігін арттырады жне токты сндіру максималды шегін лкейтеді, бл жйе ауытуларын тмендетеді.
Pathfinder тзеткіштерінде Argus Technologies зауытыны SM сериялы осымша басару панельдерін орнату ммкіндігі бар, ол операторда негізгі интерфейсі болып табылады жне байланыс жйелеріне алыстатылан рсаты бар. Бл тзеткішпен орнату, баптау мен басару орталытанан рі кзді олдануды оайлататын бір адамды процесс екенін білдіреді.
Техникалы сипаттамалары:
- Кіріс кернеуіні диапазоны: 187 - 264В АС;
- уаты: 10000Вт;
- уат коэффициенті: > 0.99 (при нагрузке 50 - 100%);
- Шыыс кернеуі: 42 – 60В;
- Шыыс тоы (максимум): 185А, (235А);
- Температура: -40°С – +65°С.
3.2.4. Инверторды тадау
Баасы бойынша шамалап аланда 1,5 еседей згешеленетін инверторларды екі тобы бар.
Баасы ымбатыра инверторларды бірінші тобы синусоидальді шыыс кернеуді амтамасыз етеді.
Екінші топ арапайым сигнал тріндегі, синусоиданы алмастыратын шыыс кернеуді амтамасыз етеді.
Трмысты рылыларды басым кпшілігі шін арапайым сигналды олдануа болады. Синусоида тек ана кейбір телекоммуникациялы рылылар шін ана маызды.
Инверторды тадау 380В/50Гц стандартты кернеуіні энергия ттынуыны пиктік уаты негізінде орындалады. Инверторды екі жмыс істеу режимі бар. Бірінші режим – за уаыт жмыс істеу режимі. Берілген режим инверторды номиналды уатына сйкес келеді. Екінші режим – шамадан тыс жктеу режимі. Бл режимде инверторды кптеген модельдері он шаты минуттер ішінде (30-а дейін) номиналдыа араанда 1,5 есе кп уат бере алады. Бірнеше секунд ішінде инверторды кптеген модельдері номиналдыа араанда 2,5-3,5 есе кп уат бере алады. атты ыса уаытты шамадан тыс жктелу, мысал ретінде тоазытышты осан кезде крінеді. деттегідей инверторды уаты шамамен ЖЭ-ны есептік уатына те болады.
Айнымалы тоты энергиясыны инвертордаы шыынын есептеуi керек. Ол шiн инвертордаы шыынын есепке алатын коэффициентiне жасалан мн кбейтуге керек:
Мндаы:k - 1,2 инвертордаы шыынын коэффициентi;
Инверторды уатын тадау шін, айнымалы тоты энергиясыны мнін 
бір кндегі уаыта блеміз:
(3.32)
CE+T TSI BRAVO 80 кВА 48/220 В инверторлы жйесі
3.8 сурет – Инверторлы жйе
CE+T TSI BRAVO 80 кВА 48/220 В инверторлы жйесі 48 В номиналды траты токтаы кіріс кернеуімен жне 220 В айнымалы ток шыыс кернеуімен байланыс, информациялы технологиялар индустриясындаы, ндірістік автоматикадаы, энергетика мен клік саласында олдануа арналан жоары технологиялы жйе болып табылады.
Конструкциялы ерекшеліктері:
- Модуль санына байланысты 19" 2U бірнеше себеттер немесе бір себет трінде орындалан;
- TSI BRAVO EPC 48/230/2500 инверторларыны 2-ден 32-к жйесіні рамында;
- USB- портымен бірге орнатылан котроллер;
- Дистанциялы мониторинг модулі;
- Шыыс тарату модулі;
- Жоары сенімділік пен за олдану ммкіндігі;
- 100% шыыс тексерісі.
3.7 кесте - техникалы сипаттамалары
| Жктемені максималдыуаты, кВА/кВт | 80/64 |
| Рсат етілген аса жктелу | 50% - 30 мин, 10% - за |
| Номиналды кіріс кернеуі, В | |
| Бір кернеу диапазоны, В | 40-60 |
| Пульсацияны мні, мВ | <=2 |
| Номиналды шыыс кернеуі, В | |
| Шыыс кернеу диапазоны, В | 200-240 |
| Шыыс кернеуі стабилизациясы, % | ±2 |
| Номиналды шыыс жиілігі, Гц | |
| Шыыс жиілігін стабилизациялау, % | ±0,03 |
| Максималды кіріс тогы, А | |
| Кіріс осу тогы, А | н/д |
| уат коэффициенті | 0-1 |
| Сызыты емес брмалау коэффициенті, % | <=1,5 |
| Рсат етілген айнымалы ток амплитудасы | <=3,5:1 |
| ПК, % | >=91 |
| арсылыа тзу (MTBF), ч | н/д |
| оршаан орта температурасы диапазоны, °С | -20…+50 |
| Сатау мен апару кезіндегі температура диапазоны, °С | -40…+70 |
| Ауаны салыстырмалы ылалдылыы, % | 0...95 |
3.2.5Аккумулятор сыйымдылыын тадау
Аккумуляторлар сыйымдылыын есептеу шін келесі формуланы олданамыз /30/:
, (3.33)
мндаы: Eа- аккумулятор сыйымдылыы, А са.;
Uа- аккумулятор керенуі, В.
Wо- электроэнергиясыны туліктік есептік ттынылуы, Вт са..
Гелдік аккумулятор маркасы GEL 200-12 тадалады;
Техникалы сипаттамалары
- Номиналды кернеу - 12В
- Элемент саны - 6
- Жмыс істеу уаыты - 12 жыл
- Номиналды сыйымдылы (25°С) 10 саатты разряд (10А, 10.8В) - 200Ач
- Толы зарядталан батареяны ішкі кедергісі (20°С) - 7,5МОм
- Айына сыйымдылыты здік разрядтау - 3%
- Температур
- Разрядтау - -20~60°С
- Зарядтау - -10~60°С
- Саталу - -20~60°С
- Максималды разрядтау тоы(25°С) - 1200А(5с)
- Циклдік режим - 14.4-15,0В
- Максималды зарядтау тоы - 30А
- Буферлік режим - 13.5-13.8В
- Температуралы компенсациялау - -20мВ/°С
Аккумулятор батареялары орналасан блмедегі оршаан ортаны температурасын крсететін коэффициенті аламыз.
3.8 к е с т е - аккумуляторлы батарея шiн температуралы коэффициенті.
| Температура сы | Коэффициенті | |
| Цельсии | Фаренгейт | |
| 21,2C | 70F | 1,04 |
Аккумулятор батареяларды орта сыйымдылыы:
(3.34)
Аккумуляторларды керекті санын анытаймыз:
N= 25167,14/200 = 120 дана.
ышылды орасынды аккумуляторды зардяталуы екі адаммен жргізіледі: газ тзілуге дейінгі t1 уаыты ішінде 
тоымен, ал содан кейін t1= 2 – 3са. Аралыындаы 
аз тоымен.
Аккумулятор батареясыны (АБ) жалпы зарядталу уаыты:
(3.35)
мндаы:САБ = 200 А*са – АБ сыйымдылыы
i = 20 А – зарядты то,
- АБ ПК
3.2.6 Кн инсоляциясын есептеу
Гелиоондырыны эффективті жмыс істеуінде маызды рлді абылдаышты орналасу ендігі 
, саатты брыш w, Кнні ыысуы 
секілді ш негізгі брышпен аныталатын, Кн энергиясын абылдаышыны оптимальді ориентациялауы ойнайды. (1.1 сурет)
3.9 сурет. Аспандаы Кнні жылжу крінісіні схемасы
Ендік - А нктесі мен Жерді ортасын жалайтын сызыпен оны экватор жазытыына проекциясыны арасындаы брыш. Саатты брыш – Жермен кнні ортасын осатын сызы проекциясы мен ОА сызыыны проекциясыны арасындаы, экваториальді жазытыта лшенген брыш. Шуаты кнні тс кезіндегі брыш w=0; саат 1 кезіндегі брыш 15°. Кнні иілуі - Жер мен Кнні ортасын сызыпен оны экватор жазытыына проекциясыны арасындаы брыш. Кнні иілуі жыл бойы щдіксіз трде згеріп отырады: ыстаы Кн тоырауы 22 желтосанда -23°27' - дан жазы Кн тоырауы 22 маусымда +23°27' – ге дейін жне кктемгі жне кзгі Кн тоырауында (21 наурыз и 23 ыркйек) нлге те болады.
3.9 -суретте крініп трандай аламды Кн сулеленуіні е кп уатыны тыыздыы нормальді аумаа жне Кнге баытына сйкес келгенде болады. Кнні Жерге атысты орналасуы жыл жне тулік ішінде здіксіз трде згеріп отыратындытан, ммкіндігінше Кн сулеленуіні максималды тыыздыын алу шін брыштар да сйкесінше згеріп отыру керек, яни здіксіз трде Кнді баылап отыру керек.
Алайда кптеген зерттеулер крсеткендей, мндай жадайда кндік ондырыны баасы аса жоарылап кетеді, тіпті баылауды уат осындысыны баасынан да асып кетеді. Осыан орай, аз уатты Кн ондырылары шін тіркелген Кн абылдаыштары(коллекторлар) анарлым эффективті болып табылады.
Ол шін орташа айлык кн сулеленуін кВт*са анытаймыз. Электірмен жабдытау толыымен кн батареяларынан амтамасыз етілу керек болса онда есептелуді е салын аймен есептеймиз. Бндай есептеудін кемшіліктері ажетті кн батареяларыны кптігі, ал бл кп шыындара кеп соады. лкен жйелер шін кн батареяларын орнату экономикалы жнсіз болып калады. Сондытан резервті уат кзі болганда есептеуді орташа жылды кн-сааттарды мнін олдану сынылады. Бл фотоэлектірлік жйеге кететін шыындарды азайтуа ммкіндік береді.
Егер кн батареялары ккжиекке андайда бір брышпен орналасан болса, онда орташа айлы кн энергиясы мына формуламен аныталады:
(3.36)
мндаы Е – орташа айлы кн энергиясынын мні, клдене бетке тсетін;
R – клдене жне исы берке тскен орташа айлы кн радияция атынасы.
(3.37)
мндаы ЕР – орташа айлы жайма-шуак сулелену млшері, клдене бетке тсетін;
- орташа айлы бір кндік жайма-шуак млшері;
Rп – орташа айлы тзу кн сулеленуіні клдене беттен исы бетке айта есептеу коэффициенті;
– кн батареясыны ккжиекке атысты брышы;
– шыылысу коэффициенті (альбедо) жерді жне оршаан заттарды, ыс шін 0,7 жне жаза 0,2.
Орташа айлы тзу кн сулеленуіні клдене беттен исы бетке айта есептеу коэффициенті мына формуламен аныталады:
(3.38)
мндаы 
- берілген жерді бойлыы, бізде ол 43 гарадуса те;
– кн батареясыны ккжиекке атысты брышы, 45 град;
– кнні батуыны бурышы:
(3.39)
– кнні шыысыны (батыс) клдене бетке брышы:
(3.40)
– кнні саатты бату брышы, исы беті отстікке баытталаны шін:
(3.41)
Электірмен жабдытау толыымен кн батареяларынан амтамасыз етілу керек болса онда есептелуді е салын аймен есептеймиз. Бндай есептеудін кемшіліктері ажетті кн батареяларыны кптігі, ал бл кп шыындара кеп соады. лкен жйелер шін кн батареяларын орнату экономикалы жнсіз болып калады. Сондытан резервті уат кзі болганда есептеуді орташа жылды кн-сааттарды мнін олдану сынылады. Бл фотоэлектірлік жйеге кететін шыындарды азайтуа ммкіндік береді.
3.9 к е с т е кнні батуыны брышы.
| Ай _ | б, гр | ЕD, кВт*с/м2 | Е, кВт*с/м2 | , гр | wz, гр | wzn, гр | Rп _ | R _ | E, кВт*с/м2 | Ету, кВт*с/м2 | |
| атар | -20 | 31,37 | 54,64 | 0,7 | 69,87 | 85,03 | 2,24 | 1,54 | 83,89 | 2,80 | |
| 31,37 | 54,64 | 0,7 | 69,87 | 90,58 | 2,69 | 1,74 | 95,03 | 3,17 | |||
| 31,37 | 54,64 | 0,7 | 69,87 | 96,23 | 2,99 | 1,88 | 102,63 | 3,42 | |||
| Апан | -11 | 40,55 | 71,92 | 0,7 | 79,41 | 87,35 | 1,71 | 1,32 | 94,75 | 3,16 | |
| 40,55 | 71,92 | 0,7 | 79,41 | 90,31 | 1,91 | 1,41 | 101,76 | 3,39 | |||
| 40,55 | 71,92 | 0,7 | 79,41 | 93,32 | 1,98 | 1,46 | 105,08 | 3,50 | |||
| Наурыз | -0,7 | 51,79 | 103,5 | 0,7 | 89,34 | 89,83 | 1,36 | 1,18 | 123,36 | 4,11 | |
| 51,79 | 103,5 | 0,7 | 89,34 | 90,02 | 1,40 | 1,22 | 127,31 | 4,24 | |||
| 51,79 | 103,5 | 0,7 | 89,34 | 90,21 | 1,35 | 1,21 | 126,81 | 4,23 | |||
| Суір | 11,3 | 59,9 | 137,94 | 0,2 | 100,89 | 92,73 | 1,10 | 1,04 | 143,24 | 4,77 | |
| 59,9 | 137,94 | 0,2 | 100,89 | 89,68 | 1,04 | 0,99 | 136,12 | 4,54 | |||
| 59,9 | 137,94 | 0,2 | 100,89 | 86,58 | 0,91 | 0,89 | 122,93 | 4,10 | |||
| Мамыр | 67,55 | 176,84 | 0,2 | 110,13 | 94,97 | 0,95 | 0,96 | 169,61 | 5,65 | ||
| 67,55 | 176,84 | 0,2 | 110,13 | 89,42 | 0,85 | 0,88 | 155,29 | 5,18 | |||
| 67,55 | 176,84 | 0,2 | 110,13 | 83,77 | 0,69 | 0,76 | 134,75 | 4,49 | |||
| Маусым | 23,4 | 67,05 | 188,98 | 0,2 | 114,16 | 95,92 | 0,90 | 0,93 | 175,38 | 5,85 | |
| 67,05 | 188,98 | 0,2 | 114,16 | 89,31 | 0,78 | 0,84 | 158,02 | 5,27 | |||
| 67,05 | 188,98 | 0,2 | 114,16 | 82,59 | 0,62 | 0,71 | 134,73 | 4,49 | |||
| Шілде | 55,71 | 203,55 | 0,2 | 110,13 | 94,97 | 0,95 | 0,96 | 195,69 | 6,52 | ||
| 55,71 | 203,55 | 0,2 | 110,13 | 89,42 | 0,85 | 0,88 | 178,57 | 5,95 | |||
| 55,71 | 203,55 | 0,2 | 110,13 | 83,77 | 0,69 | 0,76 | 153,75 | 5,12 |
3.9 к е с т е соы
| Тамыз | 54,64 | 173,38 | 0,2 | 100,89 | 92,73 | 1,10 | 1,06 | 183,40 | 5,92 | ||
| 11,3 | 54,64 | 173,38 | 0,2 | 100,89 | 89,68 | 1,04 | 1,01 | 174,88 | 6,11 | ||
| 54,64 | 173,38 | 0,2 | 100,89 | 86,58 | 0,91 | 0,91 | 157,84 | 5,83 | |||
| ыркйек | -0,7 | 44,04 | 146,16 | 0,2 | 89,34 | 89,83 | 1,36 | 1,24 | 181,65 | 5,26 | |
| 44,04 | 146,16 | 0,2 | 89,34 | 90,02 | 1,40 | 1,26 | 185,03 | 6,06 | |||
| 44,04 | 146,16 | 0,2 | 89,34 | 90,21 | 1,35 | 1,21 | 178,30 | 6,17 | |||
| азан | -11 | 36,02 | 93,41 | 0,2 | 79,41 | 87,35 | 1,71 | 1,43 | 132,81 | 5,94 | |
| 36,02 | 93,41 | 0,2 | 79,41 | 90,31 | 1,91 | 1,54 | 142,83 | 4,43 | |||
| 36,02 | 93,41 | 0,2 | 79,41 | 93,32 | 1,98 | 1,57 | 145,27 | 4,76 | |||
| араша | -20 | 27,86 | 57,48 | 0,7 | 69,87 | 85,03 | 2,24 | 1,63 | 94,96 | 4,84 | |
| 27,86 | 57,48 | 0,7 | 69,87 | 90,58 | 2,69 | 1,87 | 109,42 | 3,17 | |||
| 27,86 | 57,48 | 0,7 | 69,87 | 96,23 | 2,99 | 2,04 | 119,47 | 3,65 | |||
| желтосан | -23,4 | 23,27 | 42,78 | 0,7 | 65,84 | 84,08 | 2,55 | 1,75 | 73,54 | 3,98 | |
| 23,27 | 42,78 | 0,7 | 65,84 | 90,69 | 3,17 | 2,06 | 86,11 | 2,45 | |||
| 23,27 | 42,78 | 0,7 | 65,84 | 97,41 | 3,61 | 2,29 | 95,42 | 2,87 | |||
| Жыл бойынша | 1747,52 |
3.2.7 Фотоэлектрлік трлендіргішті уатын есептеу
Жоарыда айтылып тілгендей, ФЭ осымша энергия кзі болып табылады жне де оны уаты АБ зарядтауа кетеді, осан орай АБ керекті зардяталу уаытын біле отырып, ФЭ-ны ажетті уатын анытай аламыз /30/:
(3.42)
мндаы: САБ – АБ сыйымдылыы,
ЕТ – АБ разрядталу коэффициенті,
U – АБ кернеуі,
tзар – АБ зарядталу уаыты.
ФЭТ номиналды уатпен жмыс істейтін уаытты анытаймыз:
(3.43)
мндаы: 
- Кн радиациясыны орташа туліктік тсуі, Вт/са.
Рпик – м2 келетін пиктік уатты келуі Вт.
tном = 3310/850 = 3,89 са./кн.
Енді бір кнде ндірілуі ажет уатты анытай аламыз:
(3.44)
Пиктік уаты 240 Вт HG –240-24 маркалы фотомодулін тадаймыз.
3.10 к е с т е - ФЭТ техникалы сипаттамалары
| Максималды уат : | 240 Вт |
| Номиналды кернеу: | 24 B |
| Ашы тарматы кернеуі: | 37,8 В |
| ыса тйыталу тогы: | 8.4 A |
| олдану шарты | -40 +85 °С |
3.10 к е с т е н і соы
| лшемдері : | 1650x992x50 мм |
| Масса , Кг : | 19.5 |
| рылымы : | Поликристалды |
| Максималды уат кернеуі: | 30,8 В |
| Максималды уат тогы: | 7.8 A |
| орапшалар саны: | 60 дана |
| Жйені максималды кернеуі: | 1000 В |
| Температуралы коэффициент: | -0.45 %/ºС |
| Температуралы коэффициент: | -0.35 %/ºС |
| Температуралы коэффициент: | 0.05 %/ºС |
| Рсат етілген уат ауытуы | +/-3% |
| Беттік максималды рсат етілген жктеме | 2400 Па |
| Рсат етілген брша руы: | Болат шар 1м биіктіктен лайды |
| Байланыстырушы орапты трі: | IP65, 1000VDC TUV |
| Байланыстырыш пен кабель типі: | MC Type-4mm2 |
| Кабельдер зындыы: | 1000 мм |
| Гальваникалы элементті ПК: | 16.4% |
| Модуль ПК: | 14.7% |
| Корпус (материал, углы, и т.д.): | Алюминий, стекло, пластик |
| Жмыс жасау мерзімі: | 25 жылдан кп (80% уатты) |
Осыдан фотомодульдерді ажетті саны:
n =Р/n=18820,95/240 
78 шт. (3.45)
Тізбектей жалганган ФЭТ саны:
(3.46)
Параллель жаланан ФЭТ жалпы саны:
(3.47)
Осыан орай ЖЭ негізіндегі энерго жйесіні параметрлері келесідей:
Негізгі орек кзі ЖЭ, Рв= 195 кВт;
осымша орек кзі ФЭТ, Рс= 18 кВт;
Резерв, аккумуляторы Еа= 124*200 = 24800 А×ч.
3.2.8 Басару жне ораныс аппаратурасын тадау
ФЭТ-ті аккумуляторлы батареяларыны разрядталуын болдыртпау шін диодтарды таайындалуы жне коммутацияланатын тотар негізінде тадаймыз:
VD Iном = 100А Uном = 400В диодын абылдаймыз./30/
Температураны баылау шін ТН100Е SW21 маркалы Tauchhulse неміс датчигін тадаймыз.
Автоматты сндіргіштерді тадау
Тізбектей жаланан ФЭТ шін:
за уаытты есептік ток мына формуламен аныталады:
Iдлит= 
(3.48)
(3.49)
Iдлит= 
(3.50)
ВА51-25 траты токка автоматты ажыратышын тадаймыз,
3.11 к е с т е – автоматты сндіргішті номиналды крсеткіштері.
| Сндіргіш трі | Номиналды ток, А | Ажыратыш істету есе тоы | Ажыратыш істету тоы, А | rс, мОм | хс, мОм | rкон, мОм | |
| сндіргіш | ажыратыш | ||||||
| ВА51-25 | 12,5 | 87,5 | 4,5 | 0,6 |
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) 
а) 
б) 
б) 
в) 
в) 
ФЭТ шинасы шін:
за уаытты есептік ток аныталады:
Iдлит= 
ВА51-25 траты токка автоматты ажыратышын тадаймыз,
3.12 к е с т е – автоматты сндіргішті номиналды крсеткіштері.
| Сндіргіш трі | Номиналды ток, А | Ажыратыш істету есе тоы | Ажыратыш істету тоы, А | rс, мОм | хс, мОм | rкон, мОм | |
| сндіргіш | ажыратыш | ||||||
| ВА51-37 | 0,65 | 0,17 | 0,2 |
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) 
а) 
б) 
б) 
в) 
в) 
ЖЭ шін:
за уаытты есептік ток аныталады:
(3.51)
Іске осу тоы келесі формуламен есептелінеді:
Iпуск= Iдлит·Кпуск, А (3.52)
мндаы Кпуск – іске осу коэффициенті.
Кпуск=4÷5 орташа іске осу (10 кВт<Рн<20 кВт);
Iпуск =30·4=120 А
ВА51-25 автоматты ажыратышын тадаймыз,
3.13 к е с т е – автоматты сндіргішті номиналды крсеткіштері.
| Сндіргіш трі | Номиналды ток, А | Ажыратыш істету есе тоы | Ажыратыш істету тоы, А | rс, мОм | хс, мОм | rкон, мОм | |
| сндіргіш | ажыратыш | ||||||
| ВА51-31 | 2,15 | 1,2 | 0,5 |
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) а) 
б) б) 
в) в) 
Тзеткіш шін:
за уаытты есептік ток аныталады:
Iдлит= 
ВА51-25 траты токка автоматты ажыратышын тадаймыз.
3.14 Кке с т е – автоматты сндіргішті номиналды крсеткіштері.
| Сндіргіш трі | Номиналды ток, А | Ажыратыш істету есе тоы | Ажыратыш істету тоы, А | rс, мОм | хс, мОм | rкон, мОм | |
| сндіргіш | ажыратыш | ||||||
| ВА51-35 | 1,1 | 0,5 | 0,4 |
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) а) 
б) б) 
в) 
в) 
Аккумулятор шін:
Жйеде 120 дана аккумулятор бар. Олар екі топа блінеді,яни жктемесі 2-ге блінеді. Оны жмыс істегендегі е ауыр жадайына ЖЭ мен ФЭТ электр энергия шыармаан кезде, ферманы тек аккумулятор оректеген уаыты.
Аккумулятор тобыны жктемесі:
Тізбектей жаланан аккумулятор желіні жктемесі:
за уаытты есептік ток аныталады:
Iдлит= 
ВА51-25 траты токка автоматты ажыратышын тадаймыз.
3.15 к е с т е – автоматты сндіргішті номиналды крсеткіштері.
| Сндіргіш трі | Номиналды ток, А | Ажыратыш істету есе тоы | Ажыратыш істету тоы, А | rс, мОм | хс, мОм | rкон, мОм | |
| сндіргіш | ажыратыш | ||||||
| ВА51-31 | 2,15 | 1,2 | 0,5 |
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) а) 
б) б) 
в) 
в) 
Аккумулятор тобыны шинасы шін:
Аккумулятор тобыны жктемесі:
за уаытты есептік ток аныталады:
Iдлит= 
3.16 к е с т е – автоматты сндіргішті номиналды крсеткіштері.
| Сндіргіш трі | Номиналды ток, А | Ажыратыш істету есе тоы | Ажыратыш істету тоы, А | rс, мОм | хс, мОм | rкон, мОм | |
| сндіргіш | ажыратыш | ||||||
| ВА53-41 | 0,14 | 0,08 | 0,07 |
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) а) 
б) б) 
в) в) 
Басты шинасы шін:
Басты шинасында 15 ЖЭ, екі аккумулятор тобыны шиналары жне ФЭТ шинасы осылан. Жмыс істеу принципі бойынша не ЖЭ пен ФЭТ не аккумулятор тобы жктеме береді. Е лкен жктемесі ЖЭ пен ФЭТ боландытан, оларды тоы бойынша автоматты сндіргішті тадаймыз:
ЖЭ пен ФЭТ тобыны жктемесі:
за уаытты есептік ток аныталады:
Iдлит= 
Бір инвертор істен шыанда авариялы то:
Iавар= 
ВА74-47 траты токка 2 автоматты ажыратышын тадаймыз.
3.17 к е с т е – автоматты сндіргішті номиналды крсеткіштері.
| Сндіргіш трі | Номиналды ток, А | Ажыратыш істету есе тоы | Ажыратыш істету тоы, А | rс, мОм | хс, мОм | rкон, мОм | |
| сндіргіш | ажыратыш | ||||||
| ВА53-43 | 0,1 | 0,05 | 0,05 |
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) а) 
б) б) 
в) в) 
Тексереміз, шарт орындалады ма жок па:
а) 
а) 
б) 
б)
в) 