Экономикалы блім
6.1. «МФ-100» ст фермасыны экономикалы анализі
Бл экономикалы анализ ЖШС «МФ-100» ст фермасынын жаа техникалы рылыларды орнату шін кететін шыындара инвесторларды тартуды масатымен электрмен жабдытауды тиімділігін крсету шін жасалан.
ЖШС «МФ-100» ст фермасыны тйыталан технологиялы циклге (ауыл шаруашылыты німін шыыру,оны деу, дайын німді шыару, оны сатау дне жзеге асыруы) байланысты фирмалы німні зіндік ны нарытаы баасынан 10-15% тмен болады.
Алашы 1-2 жыл ішінде, экономист-талдаушыны есептері бойынша німні ішкісалалы шыындары азаяды, соан байланысты фирмалы німні ны 20-25% аз болатына болжам жасайды.
Нтижесінде, ст фермасыны ызметіні негізгі масаты орта жне ктерікі пайданы зіндік жне сатып алынатын нарыты баасы тмен жоары сапалы німні жзеге асуынан болып табылады.
Шыарылатын нiмнi ассортиментi - пастерлелген ст, айран, айма, кілегей. ндiрiс технологиясы ескi рецептуралар олданылып, ттынушы сапалсы биiк нiм шыарылады.
Товарлы-ст фермаларды жмыс iстейтiн ндiрiс уаттары ст нiмiнi ндiрiсi бойынша жобаланатын кешен шiн шикiзат базаларды амтамасыз етуге ммкiндiк бередi. Жылы ндiрiстiк шикiзатты ттынуы, 1,5 мы тонналар.
Жмыс iстейтiн ндiрiс уаттарыны негiзi жне оларды алпына келтiруiнде дайын нiмнi шыарылымыны жоспарлалатын клемi - 80 миллион тг. сомаа 1 мы тонна.
нiмдер ткiзу нарыы ктерме жне блшек сауда, Жамбыл облысыны оамды оректенуiнi ксiпорындары болып табылады.
ЖЭК арылы жабдытауды енгiзу бойынша жобаны жалпы ны 59 миллион тг., оны сырттай тартуа жоспарланады.
Ферманы ызметшілері ауыл шаруашылы нiмнi сiуімен, деуiмен жне оны iске асыруымен маманданан. Фермадаы ызметкерлер саны - 40 адам.
6.2 німдер нарыыны сипаттамасы
лемдік ауыл шаруашылыыны жалпы німіні 40 % мал шаруашылыыны лесіне тиеді, лем бойынша бл салада миллиард адам жмыс істейді. Мал шаруашылыы – ауыл шаруашылыыны барынша серпінді салалапрыны бірі болып табылады. Соы он жыл ішінде сала тез дамыды жне халыты лаюынан, л-ауатыны артуы мен урбанизация есебінен мал шаруашылыы німдеріне деген сраныс белсенді трде сетін болады.
Республикада шамамен 6,2 млн. ірі ара мал басы бар. 2011 жылы 1 атардаы жадай бойынша жалпы республика бойынша мал басы лайды:
- ірі ара мал –1,1%-а 6 160,4 мы баса дейін;
- оны ішінде сиыр –2,3%-а 2 778,8 мы баса дейін;
- с – 1,1%-а 33 036,3 мы баса дейін.
6.3 Маркетинг стратегиясы
Ст німдеріні баа саясатын нары алыптастуырады. Нарыты шешуші ойыншысы шикізатты негізгі сатып алушылары - айта деу саласыны ксіпорындары болады.
айта деу ксіпорындарына шикізат ретінде стті сату баасы - жыл бойы маусымды ауысып отырады. Ксіпорында ндірісті аяталан циклі йымдастырылан, яни тере делген стті соы ттынушыа шыара отырып ст ндірісін йымастыран жадайда ст німіні зіндік нын барынша тмендету ммкін болады, бл ретте бааны нары реттейді.
Ст-тауар фермасын йымдастыруа байланысты арастырылып отыран жадайда ндірістік цикл аныталды: шикі ст ндірісі. Бл жадайда ткізу арналарны рылымы арапайым жне ыса арна ретінде сипатталады. азастан Республикасында ст німдерін ткізу арналарын талдау жне бааларды р трлі арналар бойынша салыстыру німні кп блігін шаруашылытар айта деу ксіпорындарына, ктерме сатып алу йымдарына, з дкендері желілері арылы сататынын крсетті.
Ттыну жиілігі. Ттынуды жоары жиілігі німні немі болуын жне оай алынуын тиісінше ткізу арнасыны крделілігін талап етеді. Ст німіне атысты тауарды бл трі жиі ттынылатын тауар тобына жататындыы фактісін атап крсету ажет.
ткізуге ынталандыру кезедері:
- ткізу арналарыны нысаналы буындарында леуетті сатып алушылар тізімін алыптастыру;
- Имидждік материалдарды дайындау;
- Бонустар мен жеілдіктер жйесін зірлеу;
- Нысаналы соы ттынушыа шыуды бастапы кезіндегі демпингтік саясат.
6.4 Жобаны экономикалы негізделуі
Электроэнергетиканы дамытуы жне экологиялы азастан мселелерiнi шешiмiнi басым баыттарыны бiрi олдану айта жарырылатын энергетикалы орлар болып табылады. Сарапшылы баалара, айта басталатын (гидроэнергия, желдi жне кн энергиясы) энергетикалы орларды азастанындаы потенциал арналан тiптi тбегейлi. Республикада айта басталатын кз энергияларыны электр энергиясыны ндiрiс клемiндегi еншiнi 0, 5% райды.
Жарырылатын энергия кздерiнi iстеп шыарылатын электр энергиясыны клемiнi табысын 2014 жылда (ГПФИИР) азастан республикасыны жылдамдатылан индустриалды - инновациялы дамытуы бойынша мемлекеттiк бадарламаны масатты крсеткiштерiне 1 миллиард кВт*са/жыл сйкес рауы керек . Бл электр ттынуды орта клемнен 1 пайызын райды.
айта жарылатын кз энергияларыны келесi трлерi азастан ауматары шiн олайлы: жел энергетика; кіші гидростанциялары; жылулы жне электр энергиясыны ндiретін кн оідырылары.
Жаартылмалы энергия кздерін игерушілігіні экономикалы негізделуі, жел немесе кн энергиясы жаартылмалуы. Желэлектр жне кн ондырыны олданысын негізгі длелдері: туелсіздік сырты факторлардан электроэнергии бастауыны болып табылады; кейін тімділікті мерзіміні табысыны желгенератор оны ктуіне шыындар ана; желгенераторов олданысы шыындарды дизел отына 80% дейін экономдауа; капиталды шыындар желэнергетикалы кешенге салыстырмалы электроэнергии дстрлі кзімен тмендегі; енгізуді мерзімдері желгенераторов ыса; жел жне кн энергетикалы ондырылар оршаан ортаны ластамайды.
азастанда жел генераторын электр энергиясымен амтамассыздандыру шін трмыста олдану мына жадайлар шін тиімді емес:
Инвертор баасыны ымбаттылыы толы рылыны ~ 50 % (жел генераторынан алынатын айнымалы немесе траты токты ~ 220В 50Гц трлендіруге жне генератор параллель жмыс істегенде фазалы синхронизациялау шін).
Аккумулятор батарейасыны ымбаттылыы — рылы баасыны шамалап 25 % (сырты ток жоаланда зіліссіз электр кзі ретінде олданылады)Мндай рылымда сенімділікті арттыру шін дизель-генератор осады, баасы бкіл рылыны баасындай.
азіргі уаытта, электр тасымалдауыштарды баасы суге арамастан, электр энергияны зіндік ны энергияны ндірушілерде баса шыындармен салыстыранда атты маызды емес; пайдаланушыа керек басты мселе электржабдытауда сенімділік пен бір алыптылы болып алуда.
Жел генераторларынан алынатын энергияны жоарлауыны себептері:
1) ндіріске сапада электр энергиясын алу ажеттілігі ~ 220В 50 Гц (инверторды олдану керек)
2) Белгілі уаытта керек осымша электр кзі (аккумулятор олдану керек)
3) Пайдаланушыларды за уаыт зілізсіз жмыс істеуі (дизель-генераторды олдану керек)
азіргі уаытта жел генераторлары арылы электр энергиясые емес, траты немесе айнымалы токты жылуа трлендіріп , оны трын йді жылытуа немесе ысты су алу шін олданан тиімді. Бл слбаны бірнеше артышылытары бар:
азастанда жылыту жйесі басты энерго пайдаланушы болып табылыды. Жел генераторыны жне басарушы автоматиканы слбасы кысарады. Бірнеше жылулы релелерге осылса автоматика слбасы е оай болуы ммкін.
6.5 ЖКЖ пайдалануды экономикалы тиімділігін есептеу
Капиталды салым ЖКЖ келесі рамалармен аныталады:
- Жел электрондырылары жне оан ажет осымша жабдытар;
- Кн электрондырылары жне оан ажет осымша жабдытар;
- Жоарлатыш трансформатор пункті;
- 10 кВ ЭБЖ ондырылары мен жабдытар.
Тарату ондырыларыны блшектеріні баасы ажыратыштарды, айырыштарды, ток жне кернеу трансформаторларды, асын кернеуді шектегіштерді, басару аппратураларын, сигнализацияларды,релелік ораныстарды, баылауыш кабельдерді, рылысты конструкцияларды жне фундаменттерді, сонымен атар сйкес рылысты-монтажды жмыстарды баасымен ескеру керек. Сонымен атар осымша сызыты ячейкалар шін ондырыларды жоары жиліктік байланыстарына кететін шыындар ескеріледі. Трансформаторларды есептік баасына келесі шыындар кіру керек, олар шиносыма, найзаайдан орауа, жерлендіруге, баылаушы кабельдерге, рылысты конструкциялар жне рылысты-монтажды жмыстар.
ЖКЖ-ні шыыныны блігіні траты крсеткіштері, дайындыты толы есептік баасын жне ауматы жасы жерде орналасуы, , здік мтаждытара кететін ондыры шыыны, аккумулятор батареясы, телемеханикалар жне байланыс трлері, желпотенциалы туралы малматтар, кн радиациясыны тсетін шамасын жне таы баса факторларды ескеру керек.
Бастапы деректерлерге байланысты, ондырыларды, рылыс жне монтаж шыынны 6.1 кестеге енгіземіз.
1 жылдаы жоба бойынша капиталды шыындарды формуласымен анытайды:
, (6.1)
мндаы Ci - i жабдыты бірлігіні ны;
Ni – i- жабдыты саны.
6.1 кесте - Бірінші жылы жобаны капиталды салымдар
| Аталуы | Саны | Баасы, тг | Барлы ны, тг |
| І.ЖКЖ-ні ондырылара кеткен шыын (1-7) | |||
| 1.Фотоэлектрлік трлендіргіш HG240P | |||
| 2.ЖЭ Eurowind 10 | |||
| 3.Аккумуляторлар GEL 200-12 | |||
| 4.Инвертор 64кВт | |||
| 5.Тзеткіш Pathfinder 10кВт | |||
| 6.Автомат ВА51-25 | |||
| 7.Автомат ВА51-33 | |||
| ІІ.ЖКЖ монтаж жмыстара кеткен шыын (8-14) | |||
| 8.Алдын-ала жмыстар | |||
| 9.ЖЭ орналастыру | |||
| 10.ФЭТ монтаж жмысы | |||
| 11. Аккумулятор батареяны монтаж жмысы | |||
| 12.Инвертор монтаж жмысы | |||
| 13.Автоматтарды коммутациялау | |||
| 14. Автоматика жне орау ондырылара монтаж жмыс | |||
| ІІІ.ЭБЖ-ні жне ТП-ні ондырыларына кеткен шыын (15-19) | |||
| 15.ТМ-160/0,4/10 | |||
| 16.ЭБЖ-ны материалдары | |||
| 17.Жоары кернеу сндіргіш | |||
| 18.Ажыратыш | |||
| 19.АКШ | |||
| IV.ЭБЖ-ні жне ТП-не арналан жмыстара кеткен шыын (20-22) | |||
| 20.ЭБЖ растыру | |||
| 21.Трансформатор монтаж жмысы | |||
| 22. Сндіргіш монтаж жмысы | |||
| V.ондырылары бойынша барлыы | |||
| VI.Жмыстар бойынша барлыы | |||
| VII.Барлыы |
Ст фермасын электрмен жабдытау шін ЖКЖ-ні капиталды салымдар:
К3 = СЖКЖ + СЭБЖ + СМ1 + СМ2 (6.2)
мндаы СЖКЖ – ЖКЖ-не ондырыларыны ны, тг.
СЭБЖ – ЭБЖ-не ондырыларыны ны, тг.
СМ1 – ЖКЖ-не арналан монтаж ны, тг.
СМ2 – ЭБЖ-не арналан монтаж ны, тг.
КЗ =51942400+3648360+2057000+1550000=59197760 тг.
Аым шыындарды есептеуі.
Аымдаы шыындарды жобаланып тран ондырыа келесіформуласымен табамыз:
ТЗ(ПР) = А+ТК+ТР; (6.3)
мндаы А - амортизациялы аударылымдар, тг.
ТК,ТР – техникалы ктуге жне жндеуге шыындар
Амортизациялы аударылымдар келесі формуламен аныталады:
Ксіпорынны кейбір негізгі орларына амортизациялы аударылымдар нормасы келтірілді (6.2 Кесте).
6.2 кесте – Амортизациялы аударылымдарды орташа нормалары
| Негізгі орлар топтары | Толы алпына келтіру шін ажетті амортизациялы аударылымдар нормасы, % |
| 1 ндірістік имарат | 2,0 |
| 2 Электр тасымалдаушы уе желілері: металды, темір бетонды баанадаы | 2.0 |
| 3Кштік электрлік-техникалы жабды жне таратушы рылылар:, лшеуіш трансформаторлар, таратушы шиналар, трлендіргіштер, майлы ажыратыштар | 4,4 |
| 4Трансформаторлы осалы стансаларды жабдытары | 6,6 |
| 5 озалмалы электр стансаларды электргенераторлары | 12,5 |
Амортизациялы аударылымдар келесіге те болады:
А = 7182000·0.12+30150000·0.12+5400000·0.04+2530000·0.04+
+6600000·0.04+560000·0.04+1250000·0.02+209000·0.04+26500·0.04+
+11500·0.04+72200·0.04+8200·0.04=4122736 тг
Негізгі орларды нысанны амортизацияланып бітпеген блігіні ны тозу мен моралды тозу салдарынан нысан нормативтік мерзімнен ерте істен шыарылып тасталан кезде пайда болады. Ликвидациялы н ндірістен шыарылатын нысанны оны сатып жібергеннен тскен аржыны білдіреді.
ндірісті тиімділігі негізі орларды ылыми-техникалы дегейіне байланысты ана емес, сонымен атар ылым мен техниканы азіргі заманы жетістіктеріне сйкестігі жне оларды ндірістік рдісте толы уатында пайдалануына да байланысты болады
Электр рылыларыны араудаы ебек клемін есептеу
ТК,ТР – техникалы ктуге жне жндеуге шыындардара Электр рылыларыны араудаы жмысшыларды айлыы жатады
Электр шаруашылыында жмыс клемі шартты бірлік трінде лшенеді (ШБ), 1 ШБ 18,6 адамса. сйкес келеді.
Техникалы арау жне техникалы жндеуді анытау шін бірнеше дайындау жмыстарын жргізу керек:
Электр рылыларды санын артытарын ааза тсіру;
Электр рылыларыны жмыс істеуі сырты орта жадайы жне жмыс;
Электр рылыларды апатты жадайлара тексеру жне дайындау шарт бойынша;
Жмысшыларды (операторлар) йрету жне крсету, техникалы рылыларды арау;
Сызбаларды трызу профилактикалы жиындар;
Материалды техникалы базаны жобалау рамы, берілген жмыстарды істеу жне электр рылыларды жндеу.
Шаруашылыта осынды ебек клеміне монтаждай жмысы жне электр рылылар мен желіні капиталды ремонты, жне де кіші монтажды жмыстар.
Электр шаруашылыыны ызмет крсетулерi жиынты иындыта электр жабдыты монтажа жне iргелi жндеуi бойынша жмыстарды есепке алынады жне желiлер,
- ызметтер тараумен еш ызыметшiнi атарылатын кштерiмен, сонымен бiрге
- жинатау жмысылары.
Шаруашылыта осынды ебек клеміне монтаждай жмысы жне электр рылылар мен желіні капиталды ремонты, жне де кіші монтажды жмыстар.
Фермадаы электр рылыларыны есептік мліметтері 5.3 кестесінде берілген.
6.3 кесте –ферманы ТК и ТР ебексыйымдылыы анытау
| ондырыны аты, шартты саны | ондыры саны | Коэффициент | Ш.Б. | |
| Кn | Кnn | |||
| 1.ЭБЖ 10 кВ, км | ||||
| 2.ЖЭ 10кВт, дана | 2,2 | 1,2 | ||
| 3 Инвертор, дана | 1,5 | 1,2 | 3,6 | |
| 4. ФЭТ – 140, дана | 0,29 | |||
| 5. КТП 10/0,4 кВ, шт | 2,5 | 2,5 | ||
| 6. Тзеткіш | 1,6 | 1,2 | ||
| 7.Аккумулятор | 0,15 | |||
| 8.Выключатель | 0,2 | 15,6 | ||
| 9.Жоары кернеу сндіргіші | 1,2 | 1,2 | ||
| Электршаруашылыын ТК , QЭХ | 136,9 | |||
| Жаа ондырыларын жндеуге кететін ебексыйымдылыы, QРН | 19,6 | |||
| Капиталды жндеуге кететін ебексыйымдылыы, QКР | 39,1 | |||
| Кішімонтажный ждеу, QМР | ||||
| Шаруашылыы бойынша | 216,6 | |||
| Алыс орналасу ескеруі Кр = 1,4 | 303,24 |
Айлы жоспарлар жмысты трі мен клеміне байланысты жылды графиктер бойынша жмыса керек саат табылады.
Жндеу жмысыны аралу формасы жинаты трінде болады. Электр рылыларды орташа жне капиталды жндеу электр жндеу блігімен жреді.
Шаруашылыа керек электриктердін санын формула бойынша анытаймыз:
, (6.4)
мндаы QЭХ – электр рылыны карауа кететін жмыс клемі;
НЭ = 100 ШБ - бір электр монтерді нормативті жктемесі;
КРЭ = 1,1– рылыларды бір жерге шоырлану коэффициенті
NTК = 303,24 ×1,1/100 = 3 адам
ТР орындайтын электромонтерлерді саны аныталады:
(6.5)
адам.
Фермадаы электр техникалы жмысшыларды толы саны:
NЭМ = NТК + NТР (6.6)
NЭМ = 3 + 1 =4 адам.
Электромонтерлерді квалификациясыныы рылымын, электр рылыдаы жмысты дрежесіне байланысты, фермадаы жмысшыларды былай тадаймыз (барлы саныны %): 2 разряд – 10%; 3 разряд – 20%; 4 разряд – 30%; 5 разряд – 30% жне 6 разряд – 10%.Бізді жадайда бір техник электрик аламыз.
Ферманы электротехникалы бліміні рамы:
Электротехническалы ызметті рамы техник-электрик 6 разряд – 1 адам; электромонтерлер – 3 адам, оны ішінде 3 разряд – 2 адам; 5 разряд – 1 адам.
Басты жне осымша айлыты фонда тарифті фонд, жне осымша саатты тлемдер, кндізгі жне жылды айлыты фонттар кіреді.
6.4 кесте – Тарифті разрядтары.
| Тариф коэффициентті | 1,0 | 1,286 | 1,447 | 1,629 | 1,768 |
| Тарифтік жарна | 381,2 | 490,2 | 551,5 | 621,3 |
Ебекаы электромонтерлерi шiн жмыс iстейтiн iсте олданан. Шаруашылыта берiлген дрежелерi бар келесi ызметкерлерде болады.
Сйкесiнше кесiмдi жмыскерлердi тариф кестесiсi бойынша рбiр электромонтер шiн аныталады айа ебекаы.
6 разряд – 1 адам – бір айды жалаысы есептелінеді, кндік тарифтік жарна жне жмыс уаыты 25,2 кн.
Бір айлы жалаысы —16985 тг.
1 разряда -2 адам -2х12353,04 = 24706,08 тг./ай
5разряда – 1 адам – 15781 тг./ай
Жылды жалпысы: 689664 тг.
Ебекаыны жылды орына ксіпорынны барлы жмысшыларына тленетін ебекаыны барлы трлері кіреді. Оан толыымен ебекаыны саатты оры жне осымша тлемдер кіреді, олар: кезекті жне осымша демалыстарды тлеу, мемлекеттік міндеттерді орындау, оуа босатылан кндер, демалысты жрдем аылар, сіірген ебегі шін осымша тлемдер.
Жылды айлыты фондын формула бойынша анытаймыз:
ЗП.год = ЗПТ×(1 + 0,01 dн + 0,01 dпр )×(1 + 0,01 dотп), тенге., (6.7)
мнда dн = 40% , dпр = 2%, dотп = 8% - тнгі саата жне мейрам кндері, ауымжы жмыстар мен отпуск шін стемелер.
ЗП.год = 689664×(1 + 0,4 + 0,02 )×(1 + 0,08) = 1057668,7 тенге./жыл.
ТЗ(ПР) = 4122736 +1057668,7 = 5180404,7 тг.
Электрэнергияны зіндік ны 1 кВт*ч:
ЖКЖ-ні электрэнергияны зіндік ны 1 кВт*ч:
С = ТЗ(ПР) /Q (6.8)
мндаы Q - жылды электроэнергияны берілген шамасы, кВт*ч.
С = 5180404,7/406704,3 = 12,74 тг.
С = 12,74·1,1 = 14,01 тг.
Электрэнергиясын сатудан алынан пайда , тг.
CЭ* = WЦЭ (6.9)
CЭ* = 406704,314,01=5699554,06 тг
мндаы W – жылды берілген электроэнергиясыны шамасы, кВт* ч,
ЦЭ –1 кВт*са баасы, тг.
CЭ = (CЭ*- ТЗ(ПР))·0,8 =(5699554,06-5180404,7)·=467234,4 тг
ондырыны тімділігіні мерзімі.
= КЗ / СЭК ; жыл. (6.10)
= 59197760 /5699554,06 = 10,39 жыл.
2009 жылыны 4 шiлдесiнi айта жарырылатын кз энергияларыны олдануыны олдаулары масаттарындаы «айта жарырылатын кз энергияларыны олдануыны олдауы» туралы азастан республикасыны заымен абылданды.
Бл зада айта жарырылатын кз энергияларыны олдауы бойынша бiраз шаралары ескерiледi, соны iшiнде: объекттерiнi кз энергия айта жарырылатын рылыстары шiн жер телiмдерiнi беруiнде; желiлер айта жарырылатын кз энергияларыны электр энергиясыны тасымалдауынан тлемiнен босауы; жiберушi йымны желiлерiне осуындаы айта жарылатын кз энергияларыны олдануы бойынша олдау, инвестициялар туралы азастан республикасыны заымен сйкес кз энергиясы, инвестициялы преференция айта басталатын объекттерiнi пайдалануын жобалау, рылыс орындайтын зады тлалара беру.
Орытынды
Дипломды жмысында екінші категориялы ттынушыны ретіндегі фермерлік шаруашылыын жаыртылатын энергияны кзі кмегімен электрмен жабдытау сызбасы арастырылды. Ттынушыларды сенімдік категориясы бойынша блінді. Электрлік жне жарыты жктеме есебі жргізілді, орек кзі тадалды. 0,4 кВ жне 10 кВ шиналарындаы ыса тйыталу токтары есептеліп, оларды нтижелері бойынша электржабдытарды тадалуы жргізілген.
Экономикалык блімінде «Жел-Кн» жйесін пайдалануды негіздемесі жасалды. Бл негіздемісінде ЖЭК кеткен капиталды салымдар мен аымды шыындар есептелініп, салынан аражатты аталу мерзімі аныталынды.
міртіршілік ауіпсіздігін амтамасыз ету блімінде сауын ондырысыны оранысты жерлендіру есебі жргізілді. Ст блогы имараттарына спринкерлік автоматты рт сндіру есебі жасалды.
азастанны экономикасыны бiралыпты дамуы жне оны табысты жмыс жасауы басаруын дегейлігіне байланысты туелдi болады. азiргі кезде елдi экономикалы жадай жне жетiстiгiне туелдi болатын е маызды мселемен лтты экономиканы тиiмдi басару механизмыны растыруы болып табылады. лтты экономиканы тиiмдi басару механизмыны тек ана амтамасыз етуi биiгiрек шектi нтижелерге азастанны леуметтiк-экономикалы дамытуында ол жеткiзуге ммкiндiк бередi.
Дстрлі энергетиканы ары арай дамуы негізгілері тменде келтірілген, иындытар тізбегіне тап болды:
- адамзата экологиялы аупі;
- азбалы отын орларыны асан шапшадыпен таусылуы;
- электр энергиясы баасыны анарлым суі.
Осыан орай электр энергетикасындаы келешегі бар баыт болып лемдік тжірибе длелдеп отырандай, жаыртылатын энергия кздерін олдану болуы ммкін.
Энергияны дстрлi емес кздерiне коммерциялы ндiрiс шiн олданылмайтын энергия кзi жатады, электрлік жне жылулы энергия - кн жне геотермалдi энергия, гидроэнергия жне жел энергиясы, биомассаны энергиясы жне таы баса дстрлi емес энергиясы кздері.