Практикалы (лабораториялы) сабактара дістемелік нсаулар

Практикалы (лабораториялы) сабактарды орындалу реті:

1. Теориялы материалдармен танысу.

2. Баылау сратарына жауаптар дайындау.

3. Вариант бойынша тапсырма алу.

4. Берілген тапсырмаларды шешетін программа ру.

5. Программаны компьютерде тексеру, орындау.

6.Тапсырманы нтижесі бойынша есептеме беру.

 

ПЖ:MS excelт.б.Лабораториялы жмыс №1Кодтау тарихы жне трлері

Тапсырма:Жалпы кодтау дістері бойынша сра беру.

Масаты: Апаратты кодтауа дадыландыру

ТЖ: Компьютер

ПЖ:MS excelт.б.

Баылау сратары:

  1. Кодтау ашан пайда болды?
  2. Кодтауды андай трлері бар?
  3. Кодтарды рылу ережелері
  4. Тапсырмаларды математикалы рлымыны дискретті байланыс каналдарына шуларды сер етуі

 

Тапсырма 1. Вариант бойынша берілген рнектерді есептейтін программа ру керек.

Тапсырмаларды жеке варианттары:

ріпті алфавиттегі рбір номеріне сйкес алмастырып келесі фразаны шифрлаыз: "Я УМЕЮ КОДИРОВАТЬ ИНФОРМАЦИЮ".

Фразаны жылдам кодтау шін ріпті оны реттік санымен алмастырамыз сйкестендіреміз "ріп – оны реттік номері":

 
№ ріп № ріп № ріп № ріп № ріп
А Ж Н Ф Ы
Б З О Х Ь
В И П Ц Э
Г Й Р Ч Ю
Д К С Ш Я
Е Л Т Щ - ріптер арасындаы орын
Ё М У Ъ - пробел

1.

Енді фразаны жылдам шифрлаймыз.Ол келесідей болады: "33 21-14-6-32 12-16-5-10-18-16-3-1-20-30 10-15-22-16-18-14-1-24-10-32"

 


Лабораториялы жмыс №2 Шифрлар. Абстрактілі алфавит.

Тапсырма:Абстрактілі алфавит трлерін крсету.

Тапсырма:Жалпы кодтау дістері бойынша сра беру.

Масаты: Апаратты кодтауа дадыландыру

ТЖ: Компьютер

ПЖ:MS excelт.б.

Баылау сратары:

  1. Кодтау ашан пайда болды?
  2. Кодтауды андай трлері бар?

 

Тапсырма 1. Вариант бойынша берілген рнектерді есептейтін программа ру керек.

Тапсырмаларды жеке варианттары:

Кодтайтын кесте берілген (кодты бірінші цифры- жол номері, екіншісі- баан номері):

 
 
А Б В Г Д Е Ж З И
Й К Л М Н О П Р С
Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ
Ы Ь Й Э Ю Я _ . ,
: ; - ! "        

 

Осы кестені кмегімен келесі фразаны кодтаыз: ТЕЛЕГРАММА.

Шешім: 20 05 12 05 03 17 00 13 13 00

Морзе алфавитіні кодтау кестесі берілген

А • – Л • – • • Ц – • – •
Б – • • • М – – Ч – – – •
В • – – Н – • Ш – – – –
Г – – • О – – – Щ – – • –
Д – • • П • – – • Ъ • – – • – •
Е • Р • – • Ы – • – –
Ж • • • – С • • • Ь – • • –
З – – • • Т – Э • • – • •
И • • У • • – Ю • • – –
Й • – – – Ф • • – • Я • – • –
К – • – Х • • • •    


  1. Мнда не жазыланын кері шифрлаыз (декодтаыз), (ріптер бір-бірінен пробел арылы блінген): – – – – – • – • • – – – – • • – • – • – • – –


Лабораториялы жмыс №3 Фоно коды. Префиксті асиеті. Кодтау жне декодтау.

Тапсырма:Кодтау жне декодтауа есеп шыару. Жалпы кодтау дістері бойынша сра беру.

Масаты: Апаратты кодтауа дадыландыру

ТЖ: Компьютер

ПЖ:MS excelт.б.

Баылау сратары:

  1. Кодтау ашан пайда болды?
  2. Кодтауды андай трлері бар?

 

Тапсырма:Кедергіні жоюа есеп шыару. Морзе ліппесі кмегімен келесі сздерді кодтаыз: информатика, деректер, алгоритм.

Лабораториялы жмыс №4 Шыынды, шу, киптограмма.

Морзе ліппесі кмегімен аты жніізді кодтаыз.

Кодтаушы кесте берілген (бірінші код цифры – жол номері, екінші- баан номері)

 
 
А Б В Г Д Е Ж З И
Й К Л М Н О П Р С
Т У Ф Х Ц Ч Ш Ш Ъ
Ы Ь Э Ю Я _ . , ?
: ; - ! "        

 

Осы кесте кмегімен сзін кодтаыз:Кодтау теориясы!

 

Лабораториялы жмыс №5

«Я пишу курсовую» ашы тексттін мысала алайы.

Жай орын ауыстыру тсілін пайдаланып, текстті орайы. Кілт сзін «зачет» деп алайы та пробелды «ь» символымен ауыстырайы. Содан со кілт сзіні ріптерін алфавит бойынша орналастырып ояйы. Бааналар бойынша ріптерді жазып алайы, сонда бізді алан шифротекст: ььоиууяусшрюпкв.

 

Алынан текстті подстановка тсілін пайдаланып шифрлайы:

Орыс тіліні алфавитіні р символына келесі сандар сйкес келеді дейік – 0-дан 32-ге дейін. Яни А рпі 0 болса, Б рпі – 1 болады, т.с.с. Жне де андай да бір санды кілт сзі болатын етіп алайы, мселен 2. Енді оны бір ріпке осайы, мысала, А-а осса, ол 2-ге те болады, ал 2 – В-рпі, жне т.с.с. Осы шифрлауды пайдаланып, біз келесі шифротекстті аламыз: ююркххбхуьтасмд.

 

Сонымен, біз «Я пишу курсовую» ашы текстін алып, оны шифрлаудан кейін: «ююркххбхуьтасмд» текстін аламыз. Шифрды ашу шін (расшифровка) біз «зачет» жне «2» кілт сздерін пайдаланамыз.

 

Лабораториялы жмыс №6 Кодтар, антикодтар. Хемминг коды.

Тапсырма:

1. Кодтар мен антикодтарды крсету.

2. Кодтар мен антикодтара есеп шыару.

Масаты: Апаратты кодтауа дадыландыру

ТЖ: Компьютер

ПЖ:MS excelт.б.

Баылау сратары:

1. Кодтарды рылу ережелері

2. Тапсырмаларды математикалы рлымыны дискретті байланыс каналдарына шуларды сер етуі

3. Кодтау теориясыны негізгі тсініктері

4. Компьютер саласында сандарды коды мен бтін сандармен танысу

5. ателерді тзейтін кодтар

6. Кодтау дістері

7. Кодтау теориясыны тсінігі жне негізгі есептері

8. Есептеу жйесіні трлері

9. Шеннонны бірінші теоремасы

Циклды кодтар

Бл мысалда Д.Френдбергты шифрлау дісін пайланып крейік. Ол кез келген сан генераторлы кпалфавитті подстановкасын иылыстыра отырып, нтижеге жетеді.

Тап осы алгоритм ерекшелігі, шифрленген тексттін лкендігінде шифротексттаы символдарды жиілік мінездемесі ашы текстті мазмнына арамастан, біркелкі таяу таратуа жаын болып келеді.

 

1. Кез-келген сан генераторыны алашы жадайын орнату.

2. Ауыстырымны алашы тізімін орнату.

3. Ашы текстті барлы символдары шифрленген бе?

4. Егер «и» - жмысты соы, «жо» - жмысты жаластыру.

5. Орын ауыстыруды іске асыру.

6. Кез-келген санды генерациялау.

7. Ауыстыру тізіміндегі белгілерді орын ауыстыру.

8. 4-ші адама бару.

 

Лабораториялы жмыс №7 Сызыты (топты кодтар). Циклды кодтар.Синдроп бойынша декодтау.

Тапсырма:Синдроп бойынша декодтауа есеп шыару.

Масаты: Апаратты кодтауа дадыландыру

ТЖ: Компьютер

ПЖ:MS excelт.б.

Баылау сратары:

  1. Есептеу жйесіні трлері
  2. Шеннонны бірінші теоремасы
  3. Циклды кодтар
  4. Апаратты жіберу теориясы

 

Ашы текст: "АБРАКАДАБРА".

1-ші кестедегіндей біралфавитті ауыстыруды йымдастырайы:

 

1-кесте:

А Б Д К Р
X V N R S

 

Сандарды келесі тізбегін, датчикті кмегімен орнатайы: 31412543125.

 

1. у1=Х.

Бастапы алфавит символдарыны орнын ауыстыранынан кейін, 2-ші кестені аламыз: (h1=3).

2-ші кесте:

Д Б А К Р
X V N R S

 

2. у2=V.

2-ші кестедегі мліметтер, (h2=1) орын ауыстыруынан кейін 3-ші кестедегі жадайда болады:

 

3-ші кесте:

Б Д А К Р
X V N R S

 

Френдбергті алгоритмдеріне сйене отырып, е соында біз мынандай шифленген текстті аламыз: "XVSNSXXSSSN".

 

Лабораториялы жмыс №8 Симметриялы емес ателіктерді тзететін квадрат.

  1. Тапсырма: Симметриялы емес ателіктерді тзететін квадратпен есеп шыару.

Масаты: Кодтармен жмыс жасауа даыландыру

ТЖ: Компьютер

ПЖ:MS excelт.б.

Баылау сратары:

  1. Есептеу жйесіні трлері
  2. Шеннонны бірінші теоремасы
  3. Циклды кодтар
  4. Апаратты жіберу теориясы

 

 

1-мысал. Мынада не жазыланын оы (ріптер бір-бірінен бос орынмен ажыратылан):

Осы алфавит арылы ИНФОРМАТИКА, АЛГОРИТМ,ПРОГРАМ-

МАЛАУ сздерін кодтау керек.

2-мысал. Мынадай жалаулардан ралан алфавитті кодты кестесі берілген болсын:

Суретте андай мтін жазыланын оыыз:

 


Баылау сратары:

  1. Кодтарды рылу ережелері
  2. Тапсырмаларды математикалы рлымыны дискретті байланыс каналдарына шуларды сер етуі
  3. Кодтау теориясыны негізгі тсініктері
  4. Компьютер саласында сандарды коды мен бтін сандармен танысу
  5. ателерді тзейтін кодтар
  6. Кодтау дістері
  7. Кодтау теориясыны тсінігі жне негізгі есептері
  8. Есептеу жйесіні трлері
  9. Шеннонны бірінші теоремасы
  10. Циклды кодтар
  11. Апаратты жіберу теориясы
  12. Топты кодтар
  13. Хоффман коды
  14. Кодтау есебіні математикалы ойылымы

 

 

Осы кесте кмегі арылы мына сйлемді шифрлау керек болсын: