Ойын рекетіні алыптасуында ауытуы бар балалара арналан тренингтер.
1.«Есіде сата»
Масаты: Есте сатау абілетін дамыту.
Психолог балалара пішін бейнеленген карточканы сынып, мият арап алуын срайды.Балалар оны есінде сатап, содан со суретін салады.
2. «Бір сзбен ата»
Масаты: Ойлау абілетін дамыту.
Психолог балалара ртрлі суреттері бар карточка сынады.Балалар р атардаы заттарды бір сзбен атауы ажет.
3. «Мен жеімпазбын»
Орындытарды ортаа ойып, музыка уені ойнаанда балалар шебермен айналып жгіреді. Орындытар саны атысушыларды санынан, 1 сана кем болу керек. Ойын тоталып кеткенде балалар орын табуа тырысады, орынсыз алан бала ойыннан шыады. Е сонында алан бала орындыты стіне шыып – «Мен жеімпазбын» деп айту керек.
4.«ла - мрын»
Балалар шебер трады. Жргізуші: ла – деп олымен мрынды стайды, ал мрын дегенде лаын стайды. Ал балалар ла дегенде латы, мрын – дегенде мрындарын крсету керек. Жргізуші балаларды зейіні мен абылдауын тексеру масатымен оларды шатастырып айтады.
орытынды: осы ойынды ойнау масатында балаларды бойында зейінін тратылыын, жымшылды асиетін дамыттым.
5.«Шапалаты тыда»
Балалар шебермен жреді. Жргізуші алаанын соанда балалар лйлік (аист) сияты бір аяын ктеріп, олдарын екі жаа созып трады, екі рет соанда баа сияты отырып секіреді, ш рет соанда жруін жаластырады.
6. «анша дыбыс естідідер»
Жргізуші бірнеше рет арындашпен стелді соады, ал балалар естіген дыбыстарын саусапен крсетіп немесе ауызша айтады.
7. «Айна»
Балалар екі-екіден блінеді: біреуі – жргізуші, екіншісі бала. Жргізуші белгілі бір имыл озалыстарды крсетіп жне бет лпет озалыстарын тура кргендей айталап беруге тиісті. Содан со екеуі орындарымен ауысады.
8. «Зейінді бол!»
Масаты: Ырыты зейіні дамыту.
Ойынны трі: топты
Ойынны жргізілуі:Балалар шебер бойымен жреді.Содан кейін жргізуші андай да бір сзді айтады,ал балалар рекетпен жауап береді.Мыс: оян- секіреді, «жылы», аятарымен еденді рады. «аист» бір аяымен трады.
9. «Трт былыс»
Балалар шебермен трады. Жргізуші «су» - десе олдарын алдына созады, «ауа» - дегенде жоары ктереді, «от» - дегенде екі олын айналдырады, «жер» - дегенде олдарын тсіреді. Кім шатасса сол ойыннан шыады.
10. «Кілді шебер»
Балалар шебер жасап отырады, бір біріне мият арайды. Жргізуші белгі берген кезде балалар кздерін жмады. Сол кезде жргізуші отыран бір баладан срайды: «Айнрды сол жаында кім отыр, ал о жаында». Немесе шебердегі тек бір бала ана кзін жмады, сол кезде жргізуші бір екі немесе ш баланы жаймен орындарын ауыстыруа сынады. Кзін жман балаа кзін ашуа рхсат берілген кезде згерістерді табуа тырысады.
11. «Орныды тап»
Балалар шеберге трады. р баланы зіні жанындаы баланы есінде сатап, арап алуы керек. Жргізушіні бірінші белгісі бойынша, блмені жан жаына тарап кетеді. Екінші белгі бойынша шеберге бастапыда ай орында, кімні асында транын есінде сатап, айда шебер тзеді. з орнын тапан балалар мадаталады, таба алмаандар ойыннан шыады.
12.«Мені кіл-кйім андай»
Балалар з кілдеріне сйкес келетін суретті тайып айтады (кілді-кілсіз, орынышты, ренжулі,...т.б.). сол кездегі здеріні кіл-кйлерін баяндайды. Баса суреттегі кіл-кйге сйкес болан жайды гімелеп береді.
13.«Теіз жаасындаы тс»
Балалар теізді шуын тыдап жатады. (аудиожазба). Осылай жатып олар тс креді. Балалар тран со тсінде кргенін айтып береді. Ол су, теіз жаасындаы адамдар, айы, кеме, стар, балышылар су асты тіршілігі болуы ммкін.
14. «иял жаласы»
Трбиеші ойланып, балаларды назарын татаа аударады да зі бірнеше сызытарды бормен сызып ояды. (Толын, сыны сызы, ирек, т.б.)
Мені иялым бойынша осы сызытарды алуан трлі заттар жасауа болады. ане кім мені иялымды жаластырып з ойларынан толы сурет салып береде екен деп з алдыларындаы пара ааза сызыты сызып суретке айналдырып, не саланы жайында гімелеп беруді тінеді. Балалар жмысты бірге талдайды.
15. «ріптер»
Масаты: иялын дамыту
Ойынны трі:топты
рал-жабдытар: ааздар,трлі тсті арандаштар.
Ойын барысы:балалардан алфавиттегі ріптерді неге сайтыны срайды. Барлы ріптер андай да бір нрсеге сайды.Мыс: «Г» ріпі крана «О»-тару шенберіне сайтынын айтады.содан кейін балалар ріпке сас суретті салады.
ОРЫТЫНДЫ
Адамны психикалы міріні жан-жаты дамуы белгілі рекетпен айналысуына байланысты болады. Адам мір сру барысында з психикасын трлі жолмен жарыа шыарады. Мселен, мектеп жасына дейінгі бала з психологиясын ойын арылы білдірсе, ересек адам зіне тн ерекшеліктерін ебек процесіні сан алуан саладрында крсетеді. рекет дегеніміз трлі ажеттерді туге байланысты белгілі масата жетуге «рекетіміз дрыс болу шін, -дейді л-Фараби, - бізді соан баратын жолымыз андай болу керек екенін ... анытап алуа тиіспіз». Адамды іс-рекетк е итермелейтін оны трлі ажеттері. Адам іс-рекеті – крделі процесс. Оны рамына жеке амалдармен озалыстарды рекеттерді жйесі кіреді. Іс-рекет ымынан рекет ымын ажырату ажет. йткені бны бірінішісіні ауымы аса ке, ал рекетті сипаты шаын. рекет - іс-рекетті шаын блігі, единицасы. Ол жеке масатты орындауа баытталады, рекетті орындау тсілдері операция деп аталады. Адам іс-рекетіні белгілі трімен айналысу арылы ана сырты ортамен белсенді трде байланыс жасап, оны шамасынша згертіп отырады.
Адам іс-рекетіні ашан да оамды леуметтік мні зор. Іс-рекетті саналылыы мен масаттылыы, жоспарлылыы мен жйелілігі оны е басты белгілері болса, алда тран міндетті шешу, яни ойлаан істен бір нтиже шыару – оны екінші бір басты белгісі болып табылады. Адамны сана-сезімі скен сайын оны рекеті де жаа мазмна ие болып отырады. Адам психикасыны дамуында іс-рекетті шешуші орнымен атар, біз сананы да крделене тсуіне ыпал жасайтынын еске алуымыз ажет. Сйтіп сана мен іс-рекетті бірлігі, психиканы іс-рекет стінде дамитындыы жайлы мселе психологияны басты принциптері болып табылады. Адам рекеті сан алуан. Оны негізгі трлері: ойын, оу, ебек р уаытта белгілі бір масат, міндеттерге баытталып отырады. Бларды барлыына тн орта асиет белгілі ажетке байланысты туып отыратындыы. Сондай-а жас млшеріні р кезеінде трліше крінетіндігінде.
Дидактиклы ойындар оушыларды з бетінше жмыс істеуге дадыландырады, оларды ойлау абілеттерін, ізденімпаздылыын арттырады, сз орын молайтуа кмектеседі, сабата дидактикалы ойындарды пайдалану мектеп оушыларын сол пнге белсенділігін арттырады, бадарламалы материалдарды ажет дегейде мегеруге ыпал етеді.
Балалар ойын барысында здерін еркін сезінеді, ізденімпазды, тапырлы асиеттері байалады. Сезіну, абылдау, ойлау, зейін ою, ерік арылы трлі психологикалы тсінікпен сезімрекетіне сйенеді.Ойын стінде бала уаныш пен реніш сезімдерін сезінеді.
Крнекті нидерланд оымыстысы Иохан Хейзинганы «Ойнаушы адам» деген длелдемесіне ке тараан ебегінде: «ойын адамзат рекетіні Жан-жаты амтылан дісі, адамзат тіршілігіні универсал категориясы» Ойын мір сру дісі емес, біра адам рекетіні рамды негізі. Аылды адам дегеніміз е алдымен ойнайтын адам»,-дейді.
Ататы француз алымы Луи де Брайль «Е арапайым мселені озайтын ойындарды зінде ылыми жмыса сас жалпы элементтер кп кездеседі» Екі жадайда да (ойын мен ылыми жмыс) е бастысы ойылан масатты болуы, сонан со иындыты болуы, оны жеу, жаалыты ашу-уаныш. Міне, сондытан адамдарды жасына арамастан ойын зіне тартып трады»,-дейді.