Курсты жмысты орындауды йымдастыру

Зерттеу жмыстары, оны ішінде курсты жне дипломды жмыстарды орындауды йымдастыру, эксперимент жргізуге студенттерді дайындау, эксперимент жоспарын ра білу, оушылармен зерттеу жргізуді діс – тсілдерін мегеру, эксперимент орытындысын деу сияты зерттеу жмыстарыны зіндік критерийлік мселелерін кптеген алымдар з ебектерінде зерттеді (И.Д. Андреев, Ю.К.Бабанский, В.И.Журавлев, Н.А. Сорокин, Н.Е.Соколова, Ш.Таубаева, Н.Д.Хмель, С.Н.Лактионова, Н.Шаметов, И.Б.Васильев, К.стеміров жне т.б.)

Аталан алымдарды ебектеріне сйене отырып, эксперименттік жмыстар, оны жргізілу шарты, масат – міндеттерін анытау мселелеріне тотала келе, курсты жне дипломды жмыстарды орындау процесіні бірнеше мселелерді шешумен байланысты екенін анытады. Олар:

- йымдастыру мселесі;

- зерттеу мселесі;

- дістемелік мселе;

- практикалы мселе.

Жмысты йымдастыру мселесіне таырыпты тадау, жоспар ру, кітапхана каталогымен жмыс істеу, дебиеттерді оу, жиналан материалдара талдау жасау рі жіктеу, жмысты таырыбын белгілеу, оларды редакциялау, иллюстрациялау, безендіру жатады.

Курсты жмыстарды орындау бірнеше кезедерге блінеді. р кезенен аттап туге болмайды. р кезені мазмны жмысты жоспарын белгілейді.

Курсты жмысты орындау реті бірізділікті ажет етеді:

1. Зерттеу таырыбын тадау.

2. Оны зектілігін негіздеу.

3. Зерттеуді масаты мен міндеттерін анытау.

4. Зерттеу нысанасын белгілеу.

5. Нысана туралы білімдерді игерту.

6. Мселені ктеру.

7. Зерттеу пнін анытау.

8. Болжам жасау.

9. Зерттеу жоспарын ру.

10. Зерттеу дістерін анытау.

11. Белгіленген жоспарды жзеге асыру.

12. Болжамды тексеру.

13. Зерттелінер нысананы тсіну шін мселені маыздылыын анытау.

14. Табылан шешімні практикада олданылуыны ммкіндіктерін анытау.

Зерттеу таырыбын тадау– е жауапты кезе. азіргі кезде кптеген ылыми салалара байланысты таырып саны, оны ішінде теориялы немесе практикалы айта деуде, ылыми трыдан аншалыты жмыстар жргізуге болады. Осындай ке саладаы жмыса кіріспес брын кімде – кім болса да нені алай бастауа болатынын білмейді. Сонда да болса жалпы білімні клемі осы таырып тадауа, ылыми жмыспен алаш айналысатын тжірибесі аз адама кмегін тигізеді жне таырып тадаанда ай таырып зін ызытырады соны ескерген дрыс жне оны зіні практикалы ызметінен іздеу ажет.

Студент, Сіз шін:

Таырып тадаанда зіізді ммкіндігіізді, абілетіізді, бейімділігіізді, сол таырып бойынша теориялы білім дегейіізді ескеріп отыран жн!

Таырыпты зектілігін анытаушін таырыпты ажеттілігі, брын айда жне ашан зерттелінгені, нені лсіз, нені тере зерттелінгені, тадалан таырыпты скеле рпаты оытып, трбиелеудегі ажеттілігін ашып крсету.

Зерттеуді масаты мен міндеттерін анытау. Зерттеу жмысыны негізгі таырыбына арай оны масаты аныталады. Масат таырыпты мазмнын ашып крсететіндей болуы керек, ал міндеттер сол масата жету жолындаы бірнеше кезедерден ту жолын крсетеді. Міндеттер детте 3-4 немесе 5-6 пункттен трады.

Зерттеу объектісі – педагогикалы былыс шеберіндегі зерттелетін мселе. Бл жерде негізгі сра «кім?» жне «не?» зерттелінетіні турлы болуы керек. Зерттеу нысанасыны ызметі зерттелінетін былыс шеберінде болады.

былысты немесе рекетті неге баытталатынын анытау шін эксперимент ннін анытау керек. Эксперимент аспектісі негізінде жаа теория, жаа білім алынады.

Зерттеу пнізерттелінер былысты немесе рекетті білдіреді. Зерттеу пні, оны анытау мселелері, эксперимент жргізу, мселені анытаумен тікелей байланысты. Жоарыда аталып келтірілген алымдарды зерттеулеріне сйене келе зерттеу пнін анытауда зерттеушіге, яни студентке немесе малімге жауапты іс жктеледі.

Мселені ктеру.Курсты жне дипломды жмыстарды орындау барысында бір немесе бірнеше мселе болуы ммкін. Негізгі мселені ктеріп, жан – жаты ашып беру зерттеу жмысыны ндылыы болып табылады.

Болжам жасау (гипотеза). Зерттеу пніі алдын –ала белгілеп, «мынадай жмыстарды жргізгенде, осындай нтижеге ол жеткізуге болады», - деп, алдын – ала болжам жасап айту.

Педагогикалы дебиеттерде гипотезаа р трлі анытамалар берілген: Гипотеза – (грек, hypotesis – негіздеу, болжау) деген маына береді. ылым дамуыны формасы, былысты себебін задылыа сйкес сипаттау /5,306/. Болжам (версия) – болан істі аиатын анытау шін жазылан бір немесе бір – бірінен айырмашылыы бар бірнеше малмат /4,393/. Яни болжам жасау дегенімізден шыатын орытынды бір айындалмаан істі немесе былысты, затты, мселені шешу шін фактілерге сйене отырып, алдын–ала жорамал жасау.

Зерттеу жоспарын ру барысында масат – міндеттер негізінде таырыпа байланысты педагогикалы эксперимент йымдастырылып, экспериментті жзеге асыру жоспары рылады.

Зерттеу дістерн анытау.Зерттеу дістемесі таырыпа байланысты бірнеше дістерден трады. Жмыс барысында зерттеу дістерін дрыс тадап жне оны ылыми трыда йымдастыру керек. Зерттеу дістеріні нтижелерін деуден ткізу, соынан талдау жасау, сосын жмысты орытындылау ажет.

Белгіленген жоспарды жзеге асыру. Зерттеу таырыбыны, міндеттеріні негізінде зерттеу нысанысына алдын – ала жоспарланан ылыми болжамда крсетілген пункттерді практика нтижесінде кру.

Болжамды тексеру.Жоспар бойынша эксперимент жмысыны нтижесінен кейін баылау, эксперименті негізінде алдын – ала жасалынан ылыми болжамны длдігі, айындыы аныталады. Болжамны дрыстыы зерттеу жмысында масата жету деп тсіндіріледі.

Зерттелінетін нысананы тсіну шін мселені маыздылыын анытау.Жалпы мселе, оны ккейкестілігі бойынша зерттеу жргізуде зерттеу нысанасыны,егер ол тірі адам болан жадайда оны психикалы ерекшеліктерін толы мегеру керек. Алдын – ала зерттеу жргізбес брын оны жай – кйін, андай жадайларда зерттеу жргізуге болатынын білу керектігін анытау ажет.

Табылан шешімні практикада олданылуыны ммкіндіктерін анытау. Зерттеу нтижесі бойынша белгілі бір шешімге келу жне сол шешімнідрыстыына, аиаттылыына, длдігіне кз жеткізе отырып, нтижені практикалы маыздылыын анытау. Оны баса да зерттеушілер з іс – тжірибесінде олдануына жадай жасау, дістеме сыну.

Курсты жмысты рылымы:кіріспеден, теориялы жне тжірибелік блімдерден орытынды жне олданылан дебиеттер тізімінен трады.

Кіріспеблімге негізінен ылыми апарат кіреді. Олар: зерттеу жмысында крсетілген зекті мселе, зерттеу орны, масаты, міндеттері, зерттеуді дістері, болжамы діснамалы негізі, ылыми ізденіс жмысыны кезедері аныталады. Кіріспе блімде сонымен атар зерттеу жмысыны ылыми – практикалы мні жне эксперименті жргізу жолдары, оны тжірибеде пайдалану мселелері аныталады.

Алашы тараулардаылыми дебиеттерге теориялы талдау дасалады. Ондай талдау мына ретте жргізіледі:

1. Зерттелетін мселені тарихи – педагогикалы жадайы, зерттеліну дегейі.

2. азіргі педагогика, психология ылымдарыны философиялы негіздері.

3. Білім беруді жаа сипатына арай оытуды жаа технологияларын пайдалануды ылыми – практикалы негіздері.

4. азіргі педагогикалы - психологиялы дебиеттер негізінде мселені шешуді тжырымдамалары.

5. Теориялы блімде наты, аны трде таырыпты мнін ашатындай сратара жауап бере отырып, орытынды жасалады.

Келесі тараулар(2 жне 3 тараулар) тжірибелік, яни практикалы блім болып есептелінеді. Бл тарауда алашы 1-тарау бойынша мселе нені ктереді, оны практикада жзеге асыруды жолдары, мселені шешіміні эксперимент арылы крінісін ашып крсете отырып, зерттеу нтижесіні болашаы, зерттеуді ндылыын белгілей отырып, алдаы уаытта зерттеу нтижесі бойынша дістемелер сынылады немесе зерттеуді крделендіріп, одан рі дамытады. Сондай–а ылыми педагогикалы–психологиялы зерттеу дістері арылы педагогикалы тжірибе жмыстары жргізіледі. Бл блімдегі тжірибе жмысын студентті зі жргізгені тиімді болады. Тжірибе жргізер алдында кні брын тжірибе жоспары рылып, міндеттер бойынша іске асырылады.

Ескерту:

Курсты жмыстардаы зерттеу мселесін детте екі тарау арылы баяндайды (1 - тарау теориялы негіздеуге арналса, 2 - тарау тжірибелік–практикалы мселеге арналады). Ал кей жадайларда зерттеу жмысыны ауымына, крделілігіне, экспериментті маыздылыына арай ол екі немесе одан да кп тараулардан труы ммкін.

орытындытаырып бойынша рбір тараулардан кейін жне жалпы жмыс туралы орытынды жасалынады. орытынды блімде 1- тарау аралан мселе, 2- тарау практика алай нтиже береді, эксперимент орытындысы, кіріспеде кзделген масат, міндеттерді орындалуы жне болжамны дрыс немесе брыстыына, нтиже андай дегейде екендігі туралы баяндалады.

сыныстаорытынды негізінде тжірибені тиімділігі анытала отырып, тиімді діс–тсілдерді лгісі беріледі.

дебиеттер тізімі.олданылан дебиеттерді библиографиялы тізімі алфавиттік рет бойынша рылуы тиіс жне газет, журналдардаы олжазбалар тізімі де енгізіледі.

осымшаажалпы ылыми жмыста олданылан тестік сратар, зерттеуші сынан бадарламалар, лгі–таырыптар сияты зерттеу барысында олданылан дістемелік ралдарды енгізуге болады.