Лпа абынуыны патогенезі.

Периодонт тмендегі ызметтерді атарады.

1. тісті анатомиялы немесе яшыта стап тру ызметі;

2. салматы бір келкі бліп беру ызметі;

3. пластикалы – тісті суіне, шыуына жне ауысуына сер етеді;

4. оректік – периодонт арылы цемент пен альвеолды сінді оректенеді;

5. тосауылды – белсенді мезенхима лимфа, ан тамырлар арылы орындалады;

6. сенсорлы – сезгірлігі арылы периодонта тскен кшті реттейді;

7. рефлексті – периодонт рецепторларына атты сер еткенде ол баса аза жйкелеріне ыпалын тигізеді.

Пародонт – тіспен оны оршап тран тіндер кешені болып, оан ызыл иек, сйек абы, альвеолды сйек, периодонт жне тіс тбірі жатады.

ызыл иек (gingiva) – альвеолды сіндіні жауып трады. Ол кп абатты жалпа эпителимен жабылан. ызыл иекті озалмалы жне озалмайтын деп екіге блеміз.

ызыл иекті жабыспаан блігін еркін ызыл иек деп, тіс аралыында емізікше, ал мойнында физиологиялы алта дейіледі. Оны тередігі 1,5 мм ге дейін барады.

Сйек абыы (periost) – альвеолды сіндімен ызыл иекке тыыз жабысан жне ан тамырлар мен жйке тамырлара те бай рылым. ан тамырлар ФольцманжнеГаверс ттіктері арылы сйекке еніп, сйек абыын оректендіреді. Сйек абыы жатарды суінде белсенді ызмет атарады жне сйек тіндеріні жарааттарыны бітісуінде атысады.

яшы – (alveola dentis) – ол тіс тбіріні орны жне сйекке бірігетін жері болып, ішінен атты абыпен апталан. Онда майда тесіктер болады да, ол арылы периодонта тамырлар теді.

Периодонт – біріктіруші тін болып, тіс тбірін яшыа бірік-тіреді.

Жоарыдаа айтылан рылымдар осылып пародонтты тзеді, ал ол шайнау ызметін атарады.

 

 

Таырып: Тіс лпасы абынуыны этио – патогенезі,

Жіктелуі.

Трлі тітіркендіргіштерді серінен лпаны абынуына жауап реакциясына – лпа кабынуы (пульпит) деп аталады. сер етуші тітіркендіргіштерді кші сер ету уакыты жне лпаны ораныс кызметіне байланысты болады. Жастарды тіс лпасында кректі зат-тарды айырбастау рдісі жне ораныс касиеті жоары боландытан жедел аымды абыну рдісі кп кездеседі. Сондыктан емдеу кезінде науасты жасына карай емдеу дісін тадау ажет.

 

 

лпа абынуыны этиологиясы:

Микроб жне оларды токсиндеріні тіс жегі куысындаы дентин арналары, кабыра тесіктерінен, не пародонт алтасы, ан жне лимфа аымы арылы тбір шынан жпаны лпаа туінен, лпа абынуы келіп шыады.

Сонымен бірге лпа абынуна механикалы, физикалы, химиялы жарааттар да себепші болады.

Механикалы закымданулар жедел жне созылмалы болып блінеді. Жедел закымдану бір мезгілде алынан жарааттан, тіс сауытыны сынып лпа ашылуы, сауыт тгел сынып тсіп, тбір лпасыны ашылуы, не соы кезінде кан тамыр, жйке тамыр, лимфа тамырлар шоырыны зілуінен болады. Ал созылмалы механикалы закымданудан мысалы ауыз уысына трлі заттарды салып тістеу, жіпті тістеп зу, пісте жне жааты тіспен шау сиякты зиянды деттерді, не протездер мен пломба дрыс салынбаанда, ол биік болып тіске салма тсіруден келіп шыады.

Термиялык заымдану – тісті препараттау кезінде бормен тотамай жмыс істеу кезінде, не препаратталан тіс зак уакыт жасанды сауытпен апталмаан кезде болады.

Химиялы закымдану кезінде - тіс жегі куысын спиртпен, эфирмен деуде, тракты пломбаны ошауламай салан кезде, лпа абынуы болуы ммкін.

Сонымен атар азаны имунды жйесіні жмысы тмендегенде де лпа кабынады.

лпа абынуыны патогенезі.

Мнда жалпы абынуа тн крделі биохимиялы, гистохимиялы, ультраструктуралы ан тамыр тіндердегі реакциясы болып, біріктіруші тіндерді ткізгіштігі бзылып, экссудат жиналады. Ол алдын сары сулы болса, кейіннен ірідейді. лпада ан тамырлар толады, ісінеді, кей жерлерде кан оюланады. Сарысулы абыну 6-8 сааттан кейін тіс жегі куысына жакын жерде іріді кабынуа теді, жергілікті ірідіктер пайда болады. Ол ірідіктер айналасындаы лпа тіндерін абындырады да, ошаты лпа абынуына алып келеді. Дентиндегі микротесіктер арылы экссудат сырта шыып, абыну басылып, созылмалы трге теді. Ал ірідіктер бір- біріне осылып кетсе, ол жайылан лпа абынуына теді. Бл ан жне жйке тамырларыны ісіну нтижесінде ысылып, атты аурулара алып келеді. ан аымы баяулайды, сіресе тнде тнгі аурулара себеп болады. ан тамырларда тромб пайда болып, ан айналуы тотайды. Ол жерде микроорганизмдер топталып, сауыт лпасыны рылысында атты згерістер басталады, тек тбір лпасында лпа брыны ызметін баяу жргізеді. Бл кезде созылмалы гангренозды лпа абынуына теді. Ауру созылмалы трге ткенде абынудан болан ісік тарап, талшы элементтеріні кптеп тзілуіне, одонтобластарды кемейіп кетуіне сотырады. Микроірідіктерді айналасында тйірлі (грануляция) тін, соынан фиброзды (талшыты) апшы пайда болады.

Аза клеміні лаюынан (гипертрофия) пайда болан созылмалы лпа абынуында талшытар кбейеді, олара майда ан тамырлар мен жйке тамырлар еніп, ал айналасында эпителий жасушалары тзіледі де, ол тіс жегі уысы тбіндегі тесіктен шыып, полипке айналады.