Векторлы жне растрлы модельдер
Деректер типі бойынша ГАЖ модельдері:
векторлы;
растрлы болып блінеді.
Деректерді векторлы модельдері барлы кеістікті алаш растрлы модельден згеше кеістіктік бір блігін алатын векторларда рылады. Бл оны ерекшелігін анытайды – сатау шін аз жадыны жне делуге аз уаыт шыынын тртіп бойынша талп етеді.
Векторлы модельде нкте, сызы жне полигон туралыапараттар кодталып, Х, У координаталар жинаы трінде саталады. Мысалы, ыстау, бла кзі, ды, брылау ымасы жне т.б. нктелерді орналасу орны екі координатамен (Х,У) сипатталады. Жол, жыла, зендер, р трлі бырлар сияты сызыты объектілер Х,У координаталар жинаы ретінде саталады.
Нктеліобъект – санды карта объектісі, оны метрикалысипаттамасы бірнкте координаттарымен берілген.
Сызыты объект – санды карта объектісі, оны метрикалысипаттамасы нктелеріні координаталары тізбегімен берілген.
Су айдыны, жер бліктері немесе ызмет крсету облыстары.Полигонды (ауданды) объектілер сияты, тйыталанкоординаталар жинаытрінде саталады.
Векторлымодельдер р трлі тсілдермен алынады. Е кп тараандарыны бірі – сканерленген (растрлы) бейнені векторлау. Бл тсіл векторлы объектілерді сканерленген бейнеден бліп алу мен оларды векторлы форматта алудан трады. Векторлы пішіндегі деректер жинаы деректер орыныобъектілерімен аныталан, ол кптеген ммкіншіліктерді амтамасыз етеді. Векторлыабатты рбір объектісіне деректер орындаы жазба сйкес келеді, онымен апаратты жерге тіркесуі амтамасызетіледі. Бл сйкестік рбір объектіге сйкес идентификаторлар таайындаумен амтамасыз етіледі. Векторлы модельді растрлыдан таы бір артышылыы: векторлыдеректер жоары дрежелі длдікпен кодталады.
Растрлы суреттемелер графикалы апараттарды сканерлеу нтижесінде алынуы ммкін. Растрлы бейнелер зінше жеке элементар раушылар (яшытар) мндеріні жинаын береді,олсканерленген картаа немесе крініске сас.
Баылау сратары:
1. Векторлы модельді алу тсілдері
2. Растрлы модельді сипаттамалары
3. Растрлы модельдерді ерекшеліктері
4. Объектілерді идентификациялау алай жргізіледі?
5. Мліметтерді бейнелеуді жне тадау тсілдері
6. Идентификатор интрументі не істейді?
7. ArсMap-та 4 дістіайсысы арылы обьектіні тадауа болады?
8. Аттрибур бойынша тадау (Selet y asttribute) диалогтік терезесінде андай тадау дістері тиімді?
ДРІС –10
Дрісті таырыбы: ГАЖ-А ГРАФИКАЛЫ АПАРАТТАРДЫ ЕНГІЗУ
Дрісті масаты: Кеістік мліметтерді йымдастыру жне кеістік мліметтерді бейнелеу форматтарымен таныстыру.
Тйінді сздер: векторлау
Дрісте аралатын сратар:
1. Географиялы объектілерді бейнелеу жне енгізу тсілдері.
2. Стандартты форматтар
олданылатын дебиеттер:
1. Рысбеков .Б., Солтабаева С.Т. Геоапаратты жйе негіздері. Алматы, 2009 ж.
2. Что такое ArсGIS 9. М.: Data+, 2004 г.
3. Редактирование данных в ArcGIS. Лекции и упражнении. М Data+, 2009 г.
4. Варламов А,А., Гальченко С.А. Географические и земельные информационные системы .Том 6, М.: «Колос», 2005.
5. Цветков В.Я. Геоинформационные системы и технологии. М.:Финансы и статистика, 1998.
Дстрлі карталар мен, пландарды олдана отырып, ГАЖ-ге апараттарды енгізуді бірнеше тсілдері бар. Бл дигитайзерлерді пайдаланып сандау (дигитализация) жнерастрлы кескінді компьютер экранына сандау (векторлау). Дигитайзермен сандауды екі трі бар: нктелік жне аымды. Ал векторлауды ш трі болады: олмен, интерактивті жне автоматты.
Графикалы апараттарды енгізуді тсілдерін тадау:
ажетті технологияны тадай отырып, біратар факторларды ескеруге тура келеді. Олара: делуге жататын жаттар сипатын баалау,бадарламалынімніны, ебек шыындары, жаттар саны т.б жатады.
Векторлы апараттарды алу дістеріні салыстырмалысипаттамасы
Баылау сратары:
1. ArсMAP-ты объектілер абатындаы кестелеріне алайол жеткізуге болады?
2. Атрибуттар кестесіндегі неше жазба объектімен байланысты?
3. Географиялы объектілерді бейнелеу алай жзеге асады?.
4. Стандартты форматтарды ата?
ДРІС –11
Дрісті таырыбы: КЕІСТІК МЛІМЕТТЕРМЕН ЖМЫС
Дрісті масаты:Кеістік мліметтерді йымдастыру жне оларды бейнелеу
Тйінді сздер:
Дрісте аралатын сратар:
1. Кестелермен жмыс
2. Диаграммалар трызу
олданылатын дебиеттер:
1. Рысбеков .Б., Солтабаева С.Т. Геоапаратты жйе негіздері. Алматы, 2009 ж.
2. Что такое ArсGIS 9. М.: Data+, 2004 г.
3. Редактирование данных в ArcGIS. Лекции и упражнении. М Data+, 2009 г.
4. Варламов А,А., Гальченко С.А. Географические и земельные информационные системы .Том 6, М.: «Колос», 2005.
5. Цветков В.Я. Геоинформационные системы и технологии. М.:Финансы и статистика, 1998.
Баылау сратары:
1. Кестелерде андай мліметтер беріледі?
2. Кестелер арасындаы байланыс андай?
3. Диаграмммалармен андай малмат беруге болады?
ДРІС –12
Дрісті таырыбы:КЕІСТІК МЛІМЕТТЕРДІ БІРІКТІРУ
Дрісті масаты: Кеістік мліметерді біріктіруді мні жне карталардаы проекциялармен координаталар жйесіненмлімет беру
Тйінді сздер: проекция, картографиялы тор, градусты тор
Дрісте аралатын сратар:
1. Кеістік біріктіру
2.Координаталар жйесі
3. Проекциялар жне брмаланулар
олданылатын дебиеттер:
1. Рысбеков .Б., Солтабаева С.Т. Геоапаратты жйе негіздері. Алматы, 2009 ж.
2. Что такое ArсGIS 9. М.: Data+, 2004 г.
3. Редактирование данных в ArcGIS. Лекции и упражнении. М Data+, 2009 г.
4. Варламов А,А., Гальченко С.А. Географические и земельные информационные системы .Том 6, М.: «Колос», 2005.
5. Цветков В.Я. Геоинформационные системы и технологии. М.:Финансы и статистика, 1998.
Баылау сратары:
1. Кеістік біріктіру дегеніміз не?
2. Араашытыа карта проекциясы сер етеме?
3. Проекцияларды атаратын рлі андай?
4. андай проекциялар трлерін білесіздер?
ДРІС –13
Дрісті таырыбы: КЕІСТІК МЛІМЕТТЕРДІ БЕЙНЕЛЕУ
Дрісті масаты: Карта німін алу жне оларды баспаа зірлеу жмыстарымен таныстыру
Тйін сздер: вьюерлер,
Дрісте аралатын сратар:
1. Карталарды рлендіру жне баспаа зірлеу
2. Жйедегі жмысты йымдастыру
олданылатын дебиеттер:
1. Рысбеков .Б., Солтабаева С.Т. Геоапаратты жйе негіздері. Алматы, 2009 ж.
2. Что такое ArсGIS 9. М.: Data+, 2004 г.
3. Редактирование данных в ArcGIS. Лекции и упражнении. М Data+, 2009 г.
4. Варламов А,А., Гальченко С.А. Географические и земельные информационные системы .Том 6, М.: «Колос», 2005.
5. Цветков В.Я. Геоинформационные системы и технологии. М.:Финансы и статистика, 1998.
