Диастолалы дисфункцияны емі
Дрісті таырыбы : Жрек ан – тамырларыны жедел жне созылмалы жетіспеушілігі.
Дрісті жоспары.
1.Ауруды анытамасы,этиологиясы,жіктемесі.
2.Клиникалы белгілері.
3.Диагностикасы.
4.Емі.
5.Алдын-алу шаралары.
Жрек шамасыздыы - анайналым шамасыздыыны негізгі трі. анайналым шамасыздыы — жрек-тамыр жйесіні азалар мен тіндерді тиісті ан млшерімен амтамасыз ете алмауы.
анайналым шамасыздыыны жіктемесі (Н.Д.Стражеско, В.Х.Василенко, 1935)
1. анайналымны жедел шамасыздыы:
А. Жедел тамыр шамасыздыы (талма, коллапс, шок).
Б. Жедел жрек шамасыздыы ("сол" жректі жедел шамасыздыы; "о" жректі жедел шамасыздыы).
2. анайналымны созылмалы шамасыздыы:
А. Созылмалы тамыр шамасыздыы.
Б. Созылмалы жрек шамасыздыы.
Бл тарауда негізінде жрек шамасыздыы аралады.
Жрек шамасыздыы — жректі насосты функциясынын бзылысынан азалар мен тіндерді анмен жеткілікті амтамасыз етілмеуі.
Е басында анайналым жеткіліксіздігі ана сраныс кшейген уаыттарда - физикалы, эмоциялы кштемелер немесе осымша ауруларды кезінде тпелі трде болып трады, ал кейіннен тыныш жадайда да болады.
Жрек шамасыздыы жрек-тамыр жйесіні немесе баса бір мшелерді ауруларынан дамитын екіншілік синдром болып табылады.
Жректі насосты функциясын сипаттайтын алыпты крсеткіштері. Гемодинамиканы негізгі крсеткіштері.
| N | Крсеткіштер | Калыпты дегейі |
| 1. | Жрек шыарымы (ЖШ) | 4-7 л/мин |
| 2. | Жрек индексі (ЖИ) | 2,5-4,5 л/мин/м2 |
| 3. | Диастола соы клемі (ДСК) | 130 мл шамасында |
| 4. | Систола соы клемі (ССК) | 50-60 мл |
| 5. | Соу клемі (СК) | 70-90 мл |
| 6. | Шыару фракция (ШФ) СК = ДСК - ССК; ШФ = СК ДСК | шамамен 0,66 (66%) |
| 7. | О арыншаны ысымы | 30/0 - 8 мм сын. ба. |
| 8. | кпе артериясыны ысымы | 25-30/10 мм сын. ба. |
| 9. | Сол арыншаны ысымы | 120/10 мм сын.ба. |
| 10. | Тамырларды жалпы шеттік кедергісі (ТЖІПК) | 700-1600 дин-с-см5 |
Жрек шыарымы (ЖШ) — жрекпен 1 минутта айдалан анны клемі (минутына 4-8 л). ЖШ соу клеміне (СК) жне жрек соу санына (ЖСС) туелді. ЖШ =СК х ЖСС.
1. Coy клемі миокардты жиырылу уатына, жрекалды, жрек арты кштемені дегейіне жне ЖСС-на туелді крсеткіш.
2. Миокардты жиырылу асиеті — миокард талшытарыны жиырылан кездегі ысару денгейі мен жылдамдыы.
3. Жрекалды кштеме — жректі диастола кезінде барынша кеею дегейі, оны зі йылан анны клемі мен миокардты созылу асиетіне туелді. Клиникалы жадайда оны арыншаны диастола аяталан кезіндегі клемінен (ДАК) анытайды.
4. Жрекарты кштеме — миокардты систола кезінде анды aйдay шін кштену дегейі. Жрекарты кштеме тамырларды жалпы шеттік кедергісіне туелді (егер аорта стенозы болмаса). Бл кштемені дегейін арыншаларды систолалы ысымынан анытайды немесе оны орташа А-нан шамалап байауа болады.
Жрек алды жне жрек арты кштемелер бір-біріне туелді, мселен, жрек уыстары лайанда кштеменін екеуі де жоарылайды, ал арыншаларды гипертрофиясында екеуі де тмендейді.
Этиологиясы.
1. Миокардты біріншілік заымданулары (систола шамасыздыыны басым болуы):
- миокардиттер;
- дилятациялы кардиомиопатия;
- миокардиодистрофия;
- ЖИА (постинфарктты, атеросклерозды кардиосклероз).
2. Жрекке биік ысымды кшті асыра салынуы (систола кезінде
кш тсуі):
- артериялык гипертезиялар (жйелік немесе кпе артериясыны);
- аорталык стеноз (апа асты, акдакты, апа стілік);
- кпе артериясы саасыны стенозы.
3. Жрекке клемдік кшті асыра салынуы (сол арыншаа диастола кезінде кш тсуі);
- аорталы немесе митральдік регургитация;
- арыншааралы алканы кемістігі;
- ашы артериялы ттік.
4. Жрекке осарланан кшті (диастола жне систола кезінде)
асыра салынуы:
- ысымдык жне клемдік кшті асыра салыну себептеріні осарлануы;
- жректі туа немесе жре біткен крделі ааулары.
5. арыншаларды диастола кезінде жартылай, кеміс толуы — (диастоланы кемістігі):
- гипертрофиялы кардиомиопатия;
- гипертониялы жрек (сол арынша кенімеген кездегі шеберішілік гипертрофиясы);
- рестрикциялык кардиомиопатия;
- дара митральдік стеноз;
- экссудатты перикардит (экссудаты мол);
- конотрикциялы перикардит.
6. Жрек шыарымы лайан жадайлар:
- тиреотоксикоз;
- ауыр анемия;
- шамадан тыс семіздік;
- бауыр циррозы.
Патогенезі. Аталан себептерден жректі соу клемі, жрек шыарымы тмендейді. Осыдан мшелерді анмен амтамасыз етілуі кемиді (бйректі, бас миыны т.б.) жне компенсациялы механизмдер іске осылады. Бл механизмдер басында компенсациялы роль атаранмен, кейін керісінше, анайналым шамасыздыыны кшеюіне септігін тигізеді.
Компенсациялы механизмдер:
1. Жрек шыарымы тмендеуінен АК, мен лпаларды перфузиясын
тиімді дегейде стау шін симпатоадренал жйесі (САЖ)
белсендшгіні артуы.
анда норадреналин мен адреналинні млшері жоарылайды. САЖ белсенділенуіні тікелей себептері:
а) жрекшелер мен ірі веналарды жаласан айматарындаы барорецепторларыны озуы (биік ысымнын керуінен);
) аорта доасы мен каротид синусындаы барорецепторлар сезімталдыыны артуы;
б) мшелер мен тіндерді гипоперфузиясы.
Басында симпатоадренал жйесіні кшеюінен артериялар мен веналар тйіледі. Сондыган перфузия біршама уаыта жасарады, ал жрек шамасыздыы ауырлай келе вазоспазмны артуынан перфузия (сіресе бйректі) тмендейді.
Сонымен артериялы вазоконстрикция шеттік кедергіні, яни жрек арты кштемені лайтады, ал веналык, вазоконстрикция жрекке оралатын анны клемін кбейтіп, жрек алды кштемені арттырады.
2. Созылмалы жрек шамасыздыыны бйректік тізбегіні іске
осылуы - ренин-ангиотензин-альдостерон жйесіні (РААЖ)
белсенділенуі. Бйрек перфузиясы тмендеуінен, оны ишемиясынан
жне САЖ-ні белсенділенуінен бйректі юкстагломерулалы аппаратында кп млшерде ренин тзіледі. Ренинні серінен ангиотензиноген ангиотензин І-ге , ал ол ангиотензин айналдырущы ферментті
(ААФ) кмегімен ангиотензин ІІ-ге айналады.
Ангиотензин II артерияы жне веналы тамырларды тарылтып, перфузияны одан сайын тмендетеді, сонымен бірге альдостеронны тзілуін арттырып, бйрек зекшелерінде натрий мен суды реабсорбциясын кшейтеді. Сондытан айналымдаы анны клемі (АК) кбейіп, жрекке тсетін кш ауырлайды. Веналы вазоконстрикдня мен АК лаюы жрек алды кштемені арттырады.
3. Гипоталамусты ядроларында АДГ тзілуіні артуы. Бан
натрийді жиналуынан плазманы осмосты асиетіні жоарылауы,
САЖ жне РААЖ белсенділенуі мен барорецепторларды тітіркенуі
келеді. АДГ - суды реабсорбциясын арттырып, АК кбейтеді жне
артериялы, веналы тамырларды спазмын кшейтеді.
АК лаюынан веналы жне гидростатикалык ысымдар биіктеп, онкотикалы ысымнан басым тсіп, ісінуді дамуына келеді. Жректі жиырылу асиетіні лсіреуінен жне жрек алды кштемені артуынан арыншаларды диастола соы ысымы мен клемі (ДС, ДСК) лаяды.
4. Франк-Старлинг механизмі. Жрек шамасыздыыны алашы
кезінде диастола соы клем мен ысымны лаюынан, диастола
кезінде миокард аса созылады, сондытан (Франк-Старлинг заына
сйкес) миокардты жиырылу куаты мен соу клемі артады. Біра,
жре-бара жректі гипертрофиясы мен дилятациясы кшейеді, миокард талшытары шамадан арты созылады, яни сол арыншанын
диастола соы ысымы 18-22 мм сын. ба. артан кезде Франк-Стар-
линг заы істен шыады. Бл кезде ДС мен ДСК одан рі лаюы,
жректі соу клемін лайтпайды, керісінше азайтады.
Сонымен атар гипертрофияланан миокардтын, анмен амтамасыз етілуі тмендейді жне оттегіге сранысы кшейеді, сондытан жректе дистрофиялы, ишемиялы бзылыстар дамиды.
Вазодилятациялык факторлар тзілуіні бзылысы. Жрек шамасыздыыны алашы кездерінде вазодилятациялы факторларды белсенділігі артады: калликреин-кинин жйесі, жрекшелік натрийурездік гормон, простагландин Е2, простациклин, азот оксиді. Жре келе бл факторларды тамырларды кеіту ммкіндігі тамамдалып, вазоконстрикциялы механизмдерді уаты басым болады.
Жрекшелік натрийурездік гормон (атриопептин) тапшылыыны пайда болуы. Атриопептин жрекшелерді эндокриндік жасушаларында тзіледі. Бл гормон бйрек ттікшелерінде натрий мен суды реабсорбциясын азайтады; шума фильтрациясын кшейтеді; рениннін, альдостеронны, ангиотензин ІІ-ні, АДГ тзілуін тмендетеді жне тамырларды кеітеді. Жрек шамасыздыыны басталан шаында жрекшелердегі кысымны биіктеуінен атриопептинні блінуі де артады, біра жре бара оны секрециясы тмендейді.
Клиникалы крінісі.Жрек шамасыздыыны крінісі сол арыншалы жне о арыншалы белгілерден ралады.
Сол арыншалы белгілер:
- кпедегі іркіліс;
- ентікпе мен ортопноэ;
- жректік астма;
- кпені ісінуі.
О арыншалы белгілер:
- веналык ысымны биіктеуі;
- бауырды лаюы;
- ісіну;
- тамырлардын жалпы шеттік кедергісіні кшеюі.
Сол арынша шамасыздыыны басты белгісі - ентікпе. Басында ентікпе тек кш тскенде болып, тыныш кйде жойылады. Негізінде ентікпе дене ызметімен шылданбайтын сау адамдарда да бола береді, сондытан ентікпеге алып келетін кштемені дегейі ескерілуі гиіс. Ентікпенін негізінде гипоксемия, кпе тамырларындаы іркіліс, осыан байланысты кпені ісінуі жне оны ссзылмалылыыны тмендеуі жатады. Сондытан тынысты амтамасыз ететін блшыет кштеніп жмыс жасайды.
кпеде ан іркілгенде науас ентікпені отыран алыпта азаюын (ортопноэ) байдйды. йткені, отыран немесе тік калыпта ан денені тменгі айматарында бгеледі, оны о жрекшеге келуі азаяды, сондытан кіші шебер жеілденеді. О арынша осалдана келе ортопноэ жойылады. заа созылан іркілісте, ентікпемен атар, кпені тменгі аймагарында ылалды сырылдар мен крепитация естіледі.
Жректік астма - кіші шеберде ан іркілісіні тез кшеюінен болатын стамалы ентікпе немесе ауа жетіспеуі. Оны негізінде кпе капиллярларында гидростатикалы ысымны биіктеуінен анны сйы затыны тамырды сыртына шыуы жатады. Осыны салдарынан кпені интерстициялы тіні ісіне бастайды. Біра лимфоаымыны кшеюі бл процесті компенсациялап, ісінуді альвеолалара дейін жетуіне жол бермейді. Жректік астма, кбінесе тнгі мезгілде стауынан, кейде "тнгі пароксизмдік ентікпе" аталады. стама аырыгы жтелмен аяталуы ытимал. стама кезінде кпеде ката тыныс жне кейде са кпіршікті сырылдар естілуі ммкін. Жректік астманы кезінде науас жата алмай, тсегінен трып отырады. йткені горизонтальді алыпта ысыла бастайды.
Жректік астманы кбіне тнгі мезгілде стауы мына себептерден болады:
1) йы кезінде тыныс орталыы сезімталдыыны тмендеуі;
2) йы кезінде адренэргиялы стимуляцияны тежелуінен жректі жиырылу асиетіні тмендеуі;
3) горизонтальді алыпта деполарда сталан анны кіші шебермен жрекке оралу клеміні лаюы.
стама кезінде ауа жетіспеуінен тншыып оянан науас трып отыруа мжбр болады. Жректік астма 30 минутты клемінде басылады. заа созылан жректік астма кпені ісінуіне айналуы ммкін.
Жректік астма ілеспелі бронхит немесе бронхоспазм стінде дамыан жадайда оны бронхты астмадан айыра білу ажет .
кпені ісінуі - кпе веналарындаы ысым 25-30 мм сын. ба. биіктеген кезде дамиды. Оны дамуына сол арынша шамасыздыын арттыратын баса бір теріс факторларды осылуы септігін тигізеді, мселен в-адреноблокатррлар, барбитураттарды немесе тахикардияны туызатын, сйытыты іркілуше алып келетін дрмектерді олдану. кпені ісінуі, кбіне А биіктеуінен, сйытыты кп млшерде тамшылатудан, осмосты диуретиктерді олданудан немесе миокардты ауыр заымдануынан болады.
Сол арыншаны жетіспеушілігі кпе ісінуіні негізгі себебі болса да, кпені ісінуіне бдан баска ауыр пневмония, бронхтар уысына бгде денелерді тсуі, атмосфералы ысымны крт тмендеуі, "кпені биіктіктік ісінуі" келуі ммкін.
кпені ісінуі кбіне жіті басталады, біра жеделдеу немесе созылыкы трде біртіндеп дамуы да ытимал. Онын, жедел басталуы миокард инфарктында, гипертониялы криздерде, кпе артериясыны тромбоэмболиясында, анафилаксиялы шокта болады. кпе ісінуіні жіті барысында оны белгілері тез дамып, бірнеше минутта лімге сотыруы ммкін.
Клиникалы крінісі — кбіне йыны немесе ангинальдік стаманы кезінде науас кенет ентігіп жтеле бастайды. Басында жтел ра. Ауаны жетіспеуінен науас терезені ашуа мтылады, тсекте аяын тмен тсіріп сйеніп отырады. Шамасы келсе, науас иы белдемесін бекітіп, яни олдарын тіреп отыруа тырысады; осымша блшыкеттерді барлыы тыныс имылынаа атысады. Науас иналып тынышсызданады, лім орынышы пайда болады. Оны рейленген кздері дрігерге міт ктумен адалып арайды.
Егер кпені ісінуі гипертензияны немесе пневмонияны стінде дамыса, тері жамылылары ызылт тсті, егер ісіну гипотензияны немесе бйрек шамасыздыыны стінде дамыса - уылл рекілі. Пайда болан акроцианоз біртіндеп жалпы цианоза айналады.
Крт басталан ентікпе инспирациялы, кейде аралас типті. Тыныс жиілігі минутына 40-60 дейін барады, танаулар желбіреп трады. ра жтел тез ылалдыа ауысып, кпіршікті ан аралас аыры бліне бастайды. Тындаанда ылалды са кпіршікті сырылдар алдымен кпені жоары жне тменгі айматарында пайда болады, содан кейін блар кпені барлы айматарына тарайды. кпені ісінуі тотаусыз рі арай кшейсе, са кпіршікті сырылдар орташа жне ірі кпіршіктіге айналуы ммкін. Алыстан естілетін шулы, ырылды тыныс пайда болады.
Жректен шоыра ыраы, кпе артериясында II тонны акценті, жарышагануы естілуі ммкін. Кбіне кпені шулы тынысы жрек тондарын естіртпейді. кпе ісінгенде альвеолаларда сйыты жиналады, жиналан сйытык кбікке айналады. Кбікті сйыты альвеолаларды толтыраннан кейін бронхиолалар бойымен бронхтара, трахеяа жетеді. Содан кейін ауыз бен мрыннан шыа бастайды. кпе артерияларында ысым аса биіктегенде эритроциттер сйытыа шыады, сондытан кбікті сйытыты тсі ызылттанады. Тыныс жолдарыны кбікпен бітелуі, суа бату механизміне сас, лімге келуі ммкін (з сйытыына батып лу). кпе ісінуіні жеделдеу немесе созылыы барыстары жректі туа немесе жре біткен аауларында, кпені абыну процесінде, бйрек, бауыр шамасыздыында байалады. Бл жадайларда кпені ісінуі 10-12 саата дейін созылып, бір басылып, бір ктеріліп, толын трізді дамиды.
О арыншалы белгілер (о арыиша шамасыздыыны белгілері) — лкен шебердегі веналы іркіліспен білінеді. уыс веналар жйесінде ысым биіктейді, мойын веналары ісінеді, пульсациясы кшейеді. Бауыр тыыздалып, лаяды жне шеті жмырланады. Бауырды басса мойын веналары томпаяды. Бауырды лаюы — болар ісінуді белгісі. заа созылан бауырдаы іркіліс портальдік гипертензияа, спленомегалияа жне асцитке келеді. Бауыр жасушалары, сіресе, бліктер орталыындаы, гипоксиядан некроза шырауы ммкін. Бауырды осылайша заымдануынан науас сараяды, билирубин мен аминот-рансферазалар жоарылайды.
Ісіну — басында тек кешкілікте ая басында, тобытарда пайда болып, таертеге дейін жойылады. Кейін, ісіну лая келе траты саталады жне балтыра, сана, бел аймаына, рса абырасына тарайды. Ауыр трінде ісіну бкіл денеге тарап, гидроторакс, анасарка дегейіне жетеді. Ісінуді себебі - шеттік са тамырларда, капиллярларда гидростатикалы ысымны биіктеуі, гипоксемия серінен тамыр абыралары ткізгіштігіні артуы жне организмде натрий мен суды жиналуы. Сйытыкты іркілісінен жеіл жалпы ісіну сол арынша шамасыздыында да байалуы ммкін.
Гидроторакс ~ кбіне он жакты плевральдік веналарда ыссымны жоарылауынан болады. Париетальдік плевраны веналары лкен шенберді, ал висцеральдік плевранын веналары кіші шеберді жйесіне жатады. Сондытан гидроторакс лкен жне кіші шебердегі іркілісті екеуінде де бола береді.
Асцит -бауыр веналарында жне іш пердесі веналарында ысымны биіктеуінен болады. Аса клемді асцит ш жармалы апаты шамасыздыында жне констрикциялык перикардитте байалады. О арынша шамасыздыынын дара трі сирек кездеседі (кпетекті жрек трінде), кбіне ол сол арынша шамасыздыымен бірге жреді.
Жрек шамасыздыыны жіктемесі.
Жректі жедел шамасыздыы — бірнеше минут, саат клемінде дамиды, оны сол жне о арыншалы трлерін айырады. Сол арыншанын жедел шамасыздыына жректік астма мен кпені ісінуі жатады. О арыншанын жедел шамасыздыы - жедел кпетекті жрек болып табылады.
Созылмалы жрек шамасыздыыны асынулары:
- ыра пен ткізгіштікті бзылыстары;
- бауырды кардиальді фиброзы жне бауырды жетіспеушілігі;
- анны іркілісінен, ойылуынан болатын тромбоздар мен эмболиялар;
- электролиттер алмасуыны жне ышылды-негіздік жадайды бзылысы;
- тамыріші шашыраы ан ю синдромы.
Жрек шамасыздыыны емі
Этиологиялы ем. Ммкін болса, жрек шамасыздыына алып келген ауруды емдеу керек, мселен жрек аауыны хирургиялы коррекциясы, аневризмэктомия, аорта-коронарлы шунт салу немесе жрек шамасыздыыны ербуіне септігін тигізетін созылмалы ауруды; артериялы гипертонияны, анемияны, ыра бзылысын, кпе ауруларын т.б.
Жрекке тсетін кшті азайту шаралары.
Тиімді дене тртібі. Дене имылы жрек шамасыздыыны дегейіне сйкес шектелуі тиіс. Декомпенсация кезінде - тсек немесе жартылай тсек тртібі. Біра, шеттік веналарда анны іркілісінен флеботромбоз дамуы аупінен, тсекте млдем озалмай жатуа да болмайды. Тсекте жатканны зінде науас ая-олдарын жиі озалтуы тиіс. Жрек шамасыздыыны жеілдеу трінде науаска тек демалыс кндері ана тсек тртібінде тыныудын зі жеткілікті.
Дене массасын азайту.
Диетотерапия. Жрек шамасыздыыны I жне II функциялы кластарында N10 диета беріледі (ас тзы 5-7 г, сйыгыы 1,2 л дейін шектелген). Жрек шамасыздыыны III жне IV функциялы кластарында, ас тзы млдем осылмайтын N l0a диетаны олданады. Тзды туліктік млшері - 1-2 г (таамдарды табии рамындаы млшері), суды млшері — 0,6 л. дейін шектеледі. Таамны дмін келтіру шін ас тзыны орнына санасодды олданады. Жрек шамасыздыы жеідденгенде науасты N10 диетаа ауыстырады. Негізінде, диета калий тздарына, витаминдерге бай болуы тиіс.
Жеілдеткіш кндер. Емге оайлыпен берілмейтін ауыр жрек шамасыздыында (III-IV ФК) аптасына бір кн, негізгі еммен бірге, арнайы жеілдеткіш диетаны олданады. Жеілдеткіш диетаны лгілері:
- кніне 1 кг курага мен 800 мл шай;
- кніне 4 рет 100-150 г ірімшік + 15 г айма жне 2 стакан итмрын тндырмасы;
- кніне 5-6 рет 200 мл кефир немесе айран;
- кніне 5 рет 300 г бден піскен карбыз;
- кніне 1,5-2 кг алма, оны отта пісірілген трі тиімді;
- 500 г слы боткасы жне 800 мл жеміс шырыны;
- 100 г кріш ботасы жне 5 стакан компот.
Медикаменттік ем.
Жректі жиырылу уаты мен шыару клемін лайту. Осы масатпен гликозидтік жне гликозидтік емес инотропты дрмектерді олданады.
Жрек гликозидтерін олдану.
Науасты бір гликозидтен екінші гликозидке ауыстыру ажет болса, келесі сйкестікті пайдалануа болады:
1) строфантинні 0,05% ерітіндісінін 1 мл (0,5 мг) = коргликонны 0,06% ерітіндісіні 3 мл (1,8 мг);
2) дигоксинні 0,25 мг 2 таблеткасы = изоланидті 0,25 мг 3 таблеткасы;
3) изоланидті 0,25 мг 1 таблеткасы = изоланидті 0,05% ерітіндісіні 10 тамшысына.
Жрек гликозидтері - азіргі кезде е жиі жне за олданылатын дрмектерді бірі. за олдананда, сіресе бауыры немесе бйрегі закымданан науастарда жне крі адамдарда гликолидтік интоксикация дамуы ммкін. Сондытан дрігерді айсысы болса да гликозидтік интоксикацияны белгілерін жасы тануы керек. Жрек гликозидтерімен улануды белгілері:
- кардиальдік белгілер: арыншалы бигемения, тригемения; пароксизмдік тахикардия; атриовентрикулярлы блокада; ST-аралыыны изосызытан астау пішінді тмендеуі;
- диспепсиялы белгілер: жрек айнуы, су, тбетті жойылуы, ішті ауыруы (шажырай тамырларына вазоконстрикциялы сер етіп, ишемияны туызуынан);
- неврологиялы белгілер: лсіздік, йыны ашуы, басты ауыруы, галлюцинация, сандыра, есті шатасуы;
- кз белгілері: фотофобия, мидриаз, кру ткірлігіні тмендеуі, заттарды сары не жасыл тсті болып крінуі;
- аллергиялы реакциялар: Квинке ісінуі, есекжем, т.б.
Жрек гликозидтеріні шінде е жиі олданылатыны - дигоксин. Дигоксинні бастаушы жне сйемелдеуші дозасы- 0,125 - 0,25 мг. Оны аз дозасын (0,125 мг. кнде немесе кн ара) жасы 70-тен асан немесе бйрек шамасыздыы бар науастара одданады.
Бл кезде емді анытыратын дозадан бастау дісі істен шыарылан. Дигоксинді диуретиктермен, ААФ ингибиторларымен, Ь-адреноблокаторлармен бірге олданады.
Гликозидтік емес инотропты дрмектер:
1)b-адренергиялы рецепторларды ингибиторлары (допамин, добутамин, ибопамин, преналтерол, ксамотерол);
2)фосфодиэстераза ингибиторлары (амринон, милринон, энокси-мон, пи-роксимон, феноксимон, лимобендан, адибендан).
Бл дрмектерді инотропты сері жрек гликозидтерінен басым боландыган, алашы кезде олара кп сенім артылды. Біра, салыстырмалы жргізілген зерттеулер бл дрмектерді лім санын сзсіз кбейтетіндігін длелдеді. Сондытан бл дрмектер за уаыт олдануа жарамсыз болып табыдды.
Диуретиктер - айналымдаы ан клемін азайтып, жректі ызметін жеілдетеді жне ісінуді айтарады.
Жрек шамасыздыыны бастапы сатыларында гипотиазид тулігіне 50-150 мг олданады. ажет болса, оны калий сатаушы диуретиктермен (верошпирон, триамтерен) бірге ішкізеді. Науасты жадайы жеілдеген со, дозасын азайтып, сйемелдеуші дозада аптасына 1-2 рет береді. Диуретиктерді олдананда науасты диурезі мен салмаын баылау ажет.
Жрек шамасыздыынын III-IV ФК-да ілмектік диуретиктер — фуросемид 40-120 мг/тул, этакрин ышылы — 50-220 мг/тул. олданылады. Фуросемидті сйемелдеу дозасы - аптасына 40-80 мг. Оны калий сатаушы диуретикпен бірге берген тиімді. Диуретикті кмегімен науасты эуволемиялы кйге жеткізіп, рі арай емді сйытыты іркілісіне келтірмейтін дозада жаластырады.
Жрек алды кшті тмендету масатымен венодилятаторлар олданылады. Олар веналарды кеітіп, кіші шебврге ан келуін шектеп, ондаы іркілісті азайтады жне сол арыша баратын анны ысымын тмендетеді. Сондытан Бларды кшіі шецбердегі іркілісті белгілері айын - мойын веналары ісінген, ентікпесі, лсрек астмасы, кпедегі ылалды сырылдар мси крепитациясы, іркілісті рентгендік кріністері бар науастара олданады, ІНитросорбид — таб. 0,01 г, 3-4 таблеткадан 4-6 саат сайын;
молсидомин - 6-8 мг 6 саат сайын ішуге беріледі; нитроглицерин — вена ішіне 1 % ерітіндісіні 5 мл глюкозанын 5% ерітіндісіні 500 мл осып, минутына 5 тамшыдап тамшылатып, жрек шамасыздыыны ауыр рістеуінде уаытша олданады.
Жрек арты кшті жеілдету масатымен артериялы вазодилятаторларды пайдаланады. Блар артериялар мен артериолаларды кеітіп, тамырларды жалпы шеттік кедергісін азайтып, сол арыншаны ызметін жеілдетеді.
Негізінде бл дрмектерді жрек шыарымы тмен, біра А жеткілікті дегейде боланда жне кіші шебердегі іркіліс оншалыты емес жадайларда олданады, мселен артериялы гипертензияда, аорта апаыны немесе митральді апактын шамасыздыында. Апрессин— 50-75 мг кніне 3-4 рет. Жаымсыз серлері: тахикардия жне
"жегілік" сидром.Миноксидил —басты крсетпесі - биік артериялык
гипертензияны стіндегі жрек шамасыздыыны декомпенсациясы. Оны тулігіне 5 мг бастап, 2-3 кнде бір рет 5 мг кбейтіп,
шамамен 40 мг дейін алып барады. Жанама серлері: тахикардия, стенокардия стамаларын жиілетуі.
Кальций антагонистері теріс инотропты сер етуінен жрек шамасыздыыны емінде олданылмайды.
Кіші жне лкен шебердегі жптасан іркілісте аралас серлі вазодилятаторларды сері жасы: натрий нитропруссиді, празозин, ангиотензин айналдырушы ферментті (ААФ) ингибиторлары.
Жрек шамасыздыыны емінде вазодилятаторларды ішінде е маыздысы — ААФ ингибиторлары. Бл дрмектер ангиотензин ІІ-ні тзілуін азайтып, тамырларды кеітеді жне альдостеронны секрециясын шектеу арылы су мен натрийдін блінуін арттырады.
ААФ ингибиторларыны таы бір маызды сері — миокардты (жергілікті) ангиотензин айналдырушы ферментін тежеп, кардиомиоцигге ангиотензин ІІ-ні синтезіне жол бермеуі. Осыдан миокардты гипертрофиясы кері кайтады, жректі дилятациясы азаяды, жрек геометриясы згеріп, брыны алпына келеді, оны диастолалы толуы жасарады жне жиырылу уаты да кшейеді.
Симпатоадренал жйесінін белсенділігін тмендету, альдостерон синтезін тежеу жне сол арыншаны ызметін жеілдету арылы ААФ ингибиторлары диурезді арттырады, калийді сатайды жне ауіпті арыншалы аритмиялардьщ дамуын азайтады.
ААФ ингибиторларын жрек шамасыздыыны жаа басталан, ауыр жне рефрактерлік трлерінде олдана береді. Бл дрмектер жрек шамасыздыы бар науастарды мір сру болжамын жне мір срудін сапалылыын арттыру серлерін танытан. Осы салада е тиімді саналатындары — каптоприл, эналаприл, лизиноприл, рамиприл, моэксиприл. Жанама серлері: ра, жтел (капотен), гипотония, аллергиялы реакциялар, лейкопения, диспепсиялы бзылыстар, холестаз.
ААФ ингибиторларыны I туындылары:
каптоприл (ыска серлі, SH тобы бар) 0,25 г кніне 2, кейде 3-4 рет.
II туындылары: (за. серлі, карбоксилдік жне фенолды топтары):
• эналаприл — 10-20 мг тулігіне 2 рет;
• лизиноприл — 10-20 мг тулігіне 1 рет;
• рамиприл (тршпаце) — 5 мг тулігіне 1 рет;
• периндоприл — 4 мг тулігіне 1 рет;
• цилазаприл (инхибейс) — 2,5-5 мг тулігіне 1 рет;
- беназеприл — 10-20 мг тулігіне 1-2 рет.
ААФ ингибиторларынын арсы крсетпелері: жктілік, лактация, біріншілік гиперальдостеронизм, бйрек артериясыны ос жаты стенозы немесе жалыз бйрек артериясыны стенозы.
Бета-адреноблокаторлар — симиатоадренал жйесіні арты белсенділігіні жрек шамасыздыына ететін кері серлерін тежейі. Бларды жрек шамасыздыыны барлы кластарында, жадайы траты, іркілісі жо науастара диуретиктермен, ААФ ингибиторларымен осарлап олданады. Ірісіліс боланда, алдымен диуретиктерді олданып, науасты эуволемиялы кйге келтірген сон емге Ь-адреноблокаторларды осады. Жрек шамасыздыыны емінде тиімді саналатындары: бисопролол, метопролол жне a, b, Ь2-адренергиялы рецепторларды бір кезде блоктайтын трлері, мысалы карведилол. Емді те аз дозадан бастап, оны емні нтижесіне арай отырып, біртіндеп масатты млшерге жеткізеді.
Жрек шамасыздыы бар науастарды Америанды кардиологтар коллегшсы (АКК) Жрек бойынша Америанды бірлестікті (ЖАБ) сынысы бойынша топтастыру
Метаболизмдік ем. Метаболизмдік емні масаты — миокардты зат алмасуын жасарту арылы ондаы энергия тзілуін арттыру.
Ретаболил (миокардта белок синтезін кшейтеді) 1 мл 2 аптада 1 рет. Ем курсы - 2-3 инъекция.
Пиридоксальфосфат — В6 витаминіні коферменті, 0,01-0,02 г кніне 3 рет 1-2 ай.
Кокарбоксилаза — В, витаминіні коферменті, 50-100 мг вена ішіне немесе Блшыетке салынады. Ем курсы - 1 ай.
Кобамамид — В12 витаминіні коферменті, 0,001-0,002 г кніне 3 рет 20-30 кн.
Рибоксин — 0,2 г (0,4 г кніне 3 рет 2 ай) немесе 2% ерітіндісі 10 мл в/і кніне 1 рет 10-20 кн.
Фосфаден - 0,05 г кніне 4 рет немесе вене ішіне 2% ерітіндісіні 2 мл кніне 2 рет 20 кн.
Е витамині — 1 капсуладан кніне 2-3 рет 20-30 кн немесе 10% май ерітіндісі 1 мл кніне 1 рет блшыетке 20 кн салынады.
Ауыр жрек шамасыздыында оттегі ингаляциясын мрын катетері арылы олданады.
Диастолалы дисфункцияны емі
Созылмалы жрек шамасыздыы бар науастарды 20-40%-да сол арыншаны систолалы функциясы алыпты болады. Бларда жрек шамасыздыына алып келетін басты механизм - арыншалар босасуыны бзылысы. Диастолалы дисфункцияа келетін негізгі аурулар — рестриктивті кардиомиопатиялар, гипертрофиялы кардиомиопатияны обструкциялы жне обструкциялы емес трлері, инфильтративті кардиомиопатиялар. Жрек шамасыздыыны бл трі кбіне артериялы гипертензиясы бар егде жастаы йелдерде байалады. Негізінде диастолалы дисфункциядан болатын жрек шамасыздыыны емі табылмаан.
азіргі кезде емні мына салалары сынылан:
- артериялы ысымны дегейін тмендету;
- тахикардияны азайту;
- гиперволемияны тмендету;
- миокардты ишемиясын бсендету.
Емні нтижесінде А 130/80 мм сын.ба. тмен тсуі керек, тахикардияны азайту шін b-адреноблокаторларды колданады. Диуретиктер айналымдаы ан клемін жне сол арыншаны толу клемін кемітіп, ентікпені азайтады. Миокардты ишемиясын бсендету масатында коронарлы реваскулиризация крсетіледі.