КСІПОРЫННЫ АРЖЫЛЫ ЖАДАЙЫН БОЛЖАУДЫ ЖНЕ ТАЛДАУДЫ ТЕОРИЯЛЫ НЕГІЗДЕРІ.
КІРІСПЕ
азастан Республикасы ксіпорындарында, соы жылдары елімізді эко-номикасыны нарыты атынастара туіне байланысты бухгалтерлік есепті дістемесі мен тжірибесінде тбегейлі згерістер болды.
Бухгалтерлік есеп стандарттары мен субъектілерді аржы-шаруашылы ызметі шоттары Бас жоспарыны 1997 жылды 1 атарынан олданыса ен-гізілуі жне аржылы есеп беру нысандарыны халыаралы стандарт талап-тарына сйкестендірілуі нарыты экономика жадайына сай аржылы талдау-ды жаа дістемесін жасауды ажет етті.
Есеп тіркемелерінде шаруашылы операцияларын жазып крсетуді дстр-лі бухгалтерлік ызметі, кптеген аржылы апаратты пайдаланушыларды сра-тілектеріне толыынан жауап бере алмайтындыын тжірибе крсетті. Іс-керлік шешімдер абылдау шін бл апарат белгілі трде згертілуі жне -делуі ажет. азіргі жадайда бухгалтер аржылы нтиже алыптастыруды р трлі дістерін білуді, ксіпорында абылданан аржылы стратегияны іс жзіне асыруды камтамасыз ететін есеп саясатын тадап алып, соны басшы-лыа сынуы керек, яни оны ызметіні аясы жай есепшіліктен аржы жа-дайын талдау ісі ажырамас блігі болып табылатын, аржы менеджментіне дейін сіп, айтарлытай кеейеді.
оамда аржылы талдау біреуді орынсыз тілегінен емес, мірлік аса а-жеттілік салдарынан туыдады: салма, зынды лшемін жне есептеу жргіз-бей, шаруашылы субъектіні мліктік жадайы мен оан сер ететін себептер-ді білмей, табыс пен шыынды зара салыстырмай, біріншісіні екіншісінен арты болуына ол жеткізбей шаруашылыты ойдаыдай жргізу ммкін емес.
ай уаытта да болмасын бл те маызды. азіргі оамны кімшілік -міршілік жйеден шыып, нарыты атынаса ену кезеінде оны мнділігі одан рі арта тседі. Басаша айтанда, жалпы мемлекеттік («иесіз») меншік жадайында кеінен орын алан ыпсызды пен жауапкерсіздікті іскерлік, бас-арушылы, ата орындаушылы тртіп, ыптылы жне немділікпен ал-мастыру - нарыты экономиканы зіне тн ерекшеліктері.
Нарыты экономика оан атысушыларды барлыынан ой жйесі мен з-геше іс-рекетті талап етеді. Ол зауыт оймалары мен ашы аладарда, ма-териалдар мен шикізатты исапсыз орларыны кгеріп, тот басып жатуына, яни миллиондаан тегені доарылып, бекерге ысырап болуына жол бере ал-майды.
Ксіпорын млкіне салынан рбір теге жаа табыс келу шін осы орлар-ды озалыса келтіреді. Жасанды крсеткіш пен жоспар шін жмыс істеу келмеске кетеді.
азіргі уаытта болып жатан нарыты атынастар ксіпорындарды ша-руашылыты жргізуші субъект ретінде ы жадайларын едуір ныайтып, оларды кптеген ндірістік жне аржылы мселелерді з бетінше шешуіне мол ммкіншілік ашты. Атап айтанда, ішкі жне сырты рынокта білікті серік-ті тадауа ол жетті, йткені болашатаы бірлескен іс-рекетті тиімділігі к-бінесе осыан байланысты болады. Ксіпорындар брыныдай жоары жаты жн сілтеуімен емес, контрагенттерді (жабдытаушы, сатып алушы, мердігер, банк жне т.б.) азіргі кезде з алауы бойынша алады.
Оларды здеріне іскер серіктерді аншалыты дл жне атесіз тандауымен нарыты атынастар негізінде ммкіндігінше тез жне дрыс бадар тауып, оны стануына арай жмыстарыны тиімділігі р трлі болады. Басаша сз-бен айтанда, шаруашылыты жргізуші субъектілерді ызметіні жетістікте-рі басару дегейіне, абылданан шешімдерді объективтілігі, натылыы, ш-ылдыы мен ылыми негізделуіне тікелей туелді. йлесімді шешімдерді а-былдануы, материалды, ебек жне аржы ресурстарын тиімді пайдаланып, елімізді экономикалы суіне баытталатыны белгілі.
Нары жадайында ксіпорынны міршедігіні кепілі мен жай-кйіні ор-нытылыыны негізі оны аржы тратылыы болып табылады. Ол аша а-ражатын еркін орын алмастыра отырып олданып, тиімді пайдалану жолымен німді ндіру мен сатуды здіксіз процесін амтамасыз ете алатын зіні ар-жы ресурстары жадайын крсетеді.
Ксіпорынны аржы тратылыын баалау, объективті, ылыми негіздел-ген шін оны аржылы жадайын талдау ажет. Тек тере жне ыпты тал-дау негізінде ана оны ызметін объективті баалап, ксіпорынны аржылы тратылыын ныайту немесе жасарту жне оны іскерлік белседілігін арт-тыруа баытталан басару шешімдерін абылдау шін, басшылыа наты сыныстар беруге болады.
Отанды талдау дебиеттерінде аржылы талдау мселесі аз зерттелген, сондытан оны прогрессивті дістері зірше бізде ойдаыдай олданыс таба алмай отыр. Ал бл ксіпорын ызметіні аржылы нтижесі мен экономика-лы дамуына, е аырында елімізді экономикалы суіне кері серін тигізеді.
Бл курсты жмысты негізгі масаты – ксіпорынны аржылы жадайын болжау жне талдауы болып табылады.
Талдау объектісі ретінде «Самсунг электроникс Инк.» компаниясы алынды. Жмысты теориялы блімі аржылы жадайды талдауды тсінігін ашуа негізделген.
КСІПОРЫННЫ АРЖЫЛЫ ЖАДАЙЫН БОЛЖАУДЫ ЖНЕ ТАЛДАУДЫ ТЕОРИЯЛЫ НЕГІЗДЕРІ.