Жмысты жалпы сипаттамасы

Аылшын тілін оытуды жоары сатысында оушыларды мультимедиалы технологияларды пайдалану, кркем фильмдер арылы тыдалым рекетіне йретуді жолдары

 

2.1. Шетел тілін оыту процесін мультимедиалы технологияларды пайдалану арылы жетілдіруді теориялы негіздері

2.2. Мультимедиалы технологияларды пайдалану арылы тыдау жне сйлеу дадыларын дамытуа баытталан тжірибелер

Кркем фильмді сабата олдануды тиімділігі

2.3. Оушыларды абілеттерін дамытуа арналан тапсырмалар, саба жоспары

 

3. орытынды

 

4. Пайдаланылан дебиеттер тізімі

 

Тілін йренетін елде трмай сол елді тілін йрену за уаыт тер тгіп, ажырлылы пен уаытты ажет ететін ебек болып табылады. Осы масата жетуде аутенттік фильмдерді маызы жоары. Видеофильмдер шетел тілін оытуда нды материал боланымен, оны тікелей оу рдісіне олдануды дістемесі толы шешімін таппаан мселе болып отыр. Крерменні кбісі фильм кргенді жасы кргенімен, оны шетел тілін йрену рдісінде пайдалануа онша мн бермейді.

азіргі тада шетел тілдерін оыту діс­темесіні жетілдірілуге тиісті теориялы жне тжірибелік мселелеріні атарында комму­никативтік зыреттілік жне оан ол жеткізу тсілдері немі ккейтестілігін жоймайтын мселе болып отыр. азастан Республикасында шет тілдік білім беру Халыаралы стан­дартты негізгі желісінде жзеге асуда, яни оны зегі жалпыеуропалы зырлылыта сипатталан дегейлеп оыту болып табылады. Шетел тілін мегерту рдісі халыаралы стандарт негізінде оыту арылы коммуникативті зыреттілікті іске асыру масатын станады. Ал, бл зыреттілік тілдік, сйлеу, леуметтік-мдени жне оу-танымды сияты ішкі бірттас рылымды бірліктерінен трады. Сондытан да малім алдында шетел тілі сабаында ртрлі діс, тсілдерді (рлдік ойын­дар, пікірталас сайысы, жобалап оыту, фильм) олдана отырып, шетел тілінде сйлеу­ге йрету міндеті тр. Сонымен атар тілін ои­тын елді мдени ндылытарын да ме­герту оушыларды шетел тіліне дайындауда білікті маманны масаты болу керек. Бл аталан істе нтижелерге ол жеткізуде сабата видеофильмдерді крсету з нтижесін берері аны [1,7].

Жмысты жалпы сипаттамасы

азастан Республикасыны президенті Н..Назарбаев «Инновациялар мен оу-білімді жетілдіру арылы білім экономикасына» деген таырыпта оыан лекциясында: «Осы заманы лем жаандану кезеін – адамзатты бірттас апарат жне коммуникациялар кеістігінде жан-жаты бірігу, бкіл планетаны бірттас экономикалы рынока айналуы дуірін бастан кешіруде» деп крсеткен болатын [1.28]. Бгінгі кні азастан Республикасыны білім беру реформасы бойынша білімді, ойлы жне нерлі тланы алыптастыруа баытталан жне азіргі білім беру жйесі негізінде оушыларды танымды белсенділігін дамытатын оытуды дстрлі емес, жаа белсенді жне инновациялы дістерді енгізу шетел тілін оытуды негізгі мселелеріні бірі болып табылады. Білім беруді дстрлі дісінен оу процесінде оушыларды пнге деген ызыушылыын арттыратын білім беруді жаа белсенді дісіне кшу керек. Бл тапсырманы оыту дерісінде тек жаа технологияларды олдану арылы жзеге асыруа болады.

Зерттеу жмысыны зектілігі. Адам іс-рекетіні ртрлі салаларында, сонымен атар білім беру саласында апаратты технологияларды жаа ралдарын олдану бгінгі кнні зекті мселелеріні бірі болып отыр. Отанды жне шетелдік білім беру орындарында баралы апарат ралдарын (БА) олдану е маызды діс болып табылады.

азіргі кезде жаа білім беру жйесіні заманауи технологиялар мен интернетті пайда болуыны арасында дамыанын барлыы мойындайды. Кптеген діскерлер мультимедиялы презентация, видеофильм, электронды пошта, анимациялы суреттер жне т.б. кмегімен шетел тілінде монолог жне диалог трінде сйлеу абілетін алыптастыратын жаттыуларды растырумен айналысып жатыр. Шетел тілдік ортада болмай-а, сол елді тілінде сйлей алу абілетіне ие болу оай емес. Сондытан, малімні басты масатыны бірі шетел тілі сабаында жаа технологияларды трлі амалдарын олдана отырып, сйлеуді шын ситуацияларын ру болып табылады. Шетел тілін оыту барысында БА олдану сабаты ызыты рі тиімді етіп ткізуге кмектеседі.

азіргі кезде азастан Республикасында білім беруді апараттандыру мселесі бойынша тмендегідей негізгі ылыми мектептер алыптасып, кешенді зерттеулер жргізілуде:

- профессор С.С.нанбаеваны мектебі шет тілін оытуды теориясы мен дістемесін апаратандыру мселелерін зерттейді: мдениетаралы-атынасты біліктілігін алыптастыру .Т.Чакликова, елтанымды біліктілігін алыптастыру Ж.А.Тселбаева; студенттерді АТ-ды пайдалануа дістемелік даярлау Д.Е.Саымбаева; шетел тілін оытуда телекоммуникациялы технологияларды пайдалану А.Б.Нрова, аылшын тілін электронды оулытар арылы оыту дістемесі .Т.Нрманалиева;

- профессор Б.Б.Баймхановты мектебі оу дерісіне компьютерлік технологияларды енгізу мселелерін, ртрлі бадарламалы ралдарды олдануды дістемесін жасау мселелерін зерттейді Б.Д.Сыдыов, Р.С.Шуабаева, І.Ж.Есенабылов, Г.А.Мадьярова жне т.б;

- профессор Ж.А.араев жне М.Б.Есбосынов, С.В.Рах, К.З.Халикова, Ж.С.Сардарова, С.Т.Мхамбетжанова, Б.К.Тлбасова, Б.Абыканова, О.К.Ахметова жне т.б алымдар апаратты-атынасты технологияны жалпы орта білім беретін мектепті оу дерісінде, ксіби дайындыта жне жоары оу орындарында информатиканы оытуда олдану мселесін арастыран.

Интернетті пайдалану дістемесі А.Л.Муховиков, интернетті пайдалану С.Н.Конева, деби-дістемелік Интернет-сайттар ылым жне мектеп тжірибесінде диалог жасау кеістігі ретінде Ю.В.Ээльма, Интернет-технологиялар негізінде мектепті білім беру ортасын белсендіру. Ю.Дик, Интернет ресурстар .Т.Чакликова, Н..Даумов бойынша жргізілген зерттеулерді арастырды.

Шетел тілінде сйлеу жне сол тілді тсіну дадысын алыптастыруда оытуды компьютерлік технологиялар арылы, соны ішінде мультимедиялы презентациялар мен интернет ресурстар арылы йымдастыру жолдарын жзеге асыру жолдарын арастыру зерттеу жмысыны негізгі масаты болып табылады.

Зерттеу нысаны:жаа апаратты технологияларды олдану арылы шетел тілін оыту дісі.

Зерттеу пні: тсіну дадысын алыптастырудаы мультимедиалы ралдарды пайдалануды маызы.

Зерттеуді масаты:орта мектепте мультимедиалы ралдар мен Интернет ресурстарды пайдалану маыздылыын теориялы трыда негіздеу, тжірибе жзінде сынатан ткізу жне жасалан тжірибелік жмысты тиімділігін длелдеу.

Зерттеуді міндеттері:

- шетел тілі сабаында баралы апарат ралдарын олдануды тиімді тсілдерін айындау;

- шетел тілін оытуда шетел баспаларын, газет-журналдарын, интернет, фильмдер олдануды тиімділігін крсету;

- шетел тілі сабаында баралы апарат ралдарын пайдалану арылы оушыларды сйлеу жне тсіну дадыларын алыптастыруды тиімді жолдарын анытау.

Зерттеу кздері:білім беру салаларында оытуды жаа технологияларын алыптастыру мен енгізуге баытталан, мерзімді басылымдарда жарияланан леуметтік зерттеу нтижелері; шет мемлекеттерде (АШ, Германия, Канада, Франция, Ресей) білім беру жйесін апараттандыруды, оыту дерісінде апаратты технологияларды пайдалануды іс-тжірибелері; зерттеу таырыбына байланысты психологиялы жне педагогикалы дебиет, тжірибелік жмыстар, озат малімдерді іс-тжірибесі, авторды жеке жмыс тжірибесі, оу бадарламалары, оу-дістемелік кешендер.

Зерттеу дістері:арастырылып отыран таырып жніндегі апаратты, ылыми жне дістемелік дебиетті талдау, теориялы талдау, сауалнамалар, схбаттар, сра-жауап, жинатап орытындылау, оу дерісінде Интернет ресурстарды пайдалану кезіндегі оушыларды рекетін сырттан баылау, малімдерді сабата мультимедиалы ралдарды пайдалану тжірибесін зерттеп білу, педагогикалы тжірибе жасау.

Зерттеуді ылыми болжамы: егер оытуды мазмнына, формасына, дістеріне арай мультимедиялы технологияларды жйелі пайдалануды дидактикалы негіздері аныталып, оыту дерісіне енгізілсе, онда оытуды теориялы жне практикалы денгейі жоарылап, білім сапасыны артуына ол жеткізуге болады, соны нтижесінде, оушыларды танымды белсенділігі артады.

Зерттеуді ылыми жаалыы:

- шетел тілін йретудегі Интернет ресурстарын пайдалануды басым тенденцияларын айындауа талпыныс жасалды;

- шетел тілін оытудаы апаратты технологияларды жаа ммкіндіктері талданды;

- шетел тілі сабаында білім беру процесіні сапасын жоарылататын жне оу материалын абылдау тиімділігін ктеретін дістерді жаа нсаларын жасауа талпыныс жасалды;

- тсіну жне сйлеу дадыларын алыптастырудаы видео технологияларды рлі айындалды.

Зерттеуді теориялы маызы.Зерттеуді нтижелері мен пайымдаулары мультимедиалы ралдарды кмегімен шетел тілін оытуды тиімді жолдарын анытау мен Интернет ресурстарды оыту дерісіндегі жаа ммкіндіктерін айындау масатында жргізіліп жатан жмыстара ой осуы ммкін.

Зерттеуді практикалы мні.Зерттеу барысында ол жеткен нтижелер мультимедиалы ралдарды мектептердегі шетел тілі сабатарында, тіл йрету курстарында оуды апараттандыру масатында олданылуы ммкін. Атап айтанда, эксперимент нтижелері мен орытындыларын электронды оулытар мен Интернет ресурстарды олданып тетін дстрлі жне дстрлі емес саба барысында пайдалануа болады.

орауа сынылатын негізгі аидалар:

- шетел тілін оыту дерісіндегі мультимедиалы технологияларды педагогикалы, психологиялы, дістемелік, йымдастырушылы, техникалы ерекшеліктерін дрыс айындай білу оытуды теориялы жне практикалы денгейін жоарылатып, білім сапасыны артуына ол жеткізеді;

- мультимедиалы ралдар кмегімен жасалатын арнайы бадарламаларды дайындауда жне пайдалануда ескерілетін принциптер мен талаптарды натылап, оыту дерісіне енгізу оушыларды танымды белсенділігін арттырады;

- оушыларды білімін жетілдіруді жне оларды танымды абілеттерін дамытуды жолдарын мультимедиалы технологияларды пайдалану арылы шешуді теориялы жне дидактикалы негіздерінен іздеп, оларды оытуды мазмнына, формасына, дістеріне арай икемдесе, тіл йретудегі нтижелер жоарылатуа болады.

Зерттеу нтижелеріні длелділігі мен негізділігі – зерттеу жмысы авторды теориялы станымдарыны діснамалы длелділігімен; зерттеуді ылыми апаратыны жйелі рылуымен; зерттеу дістеріні кешенді олданылуымен, зерттеуді бірегей міндеттерімен; эксперимент мліметтеріні тиянаты талдануымен амтамасыз етіледі.

Жмысты талылануы мен жариялануы.Диссертацияны мазмны, тжырымдары мен негізгі нтижелері «Студенттерді ылыми инновациялы шыармашылыындаы: зерттеулер тжірибесі жне басым баыттары атты №14(68) ылыми конференцияда (ызылорда, 2012) баяндалды. Республикалы ылыми басылымда «Шетел тілін оытудаы мультимедиялы ралдарды пайдалануды маызы» атты маала жарияланды.

Дипломды жмысты рылымы. Дипломды жмыс кіріспеден, екі тараудан, орытындыдан, пайдаланан дебиеттер тізімінен жне осымшадан трады.

 

Негізгі блім

азіргі заманы ылым мен техниканы даму кезеі оу-аарту саласында технологиялы жаа дістерді ке олдануды ажет етеді. Еліміздегі леуметтік – экономикалы згерістер мен бкіл ркениетті лемдегі апаратты даму – білім беруді дстрлі алыптасан жйесін, дістері мен технологиясын айта арауды талап етуде.

Бірінші тарау "Шетел тілін оыту процесін мультимедиалы технологияларды пайдалану арылы жетілдіруді теориялы негіздері" деп аталады. азіргі апаратты технологияларды арынды даму кезеінде мектептегі оу дерісіні тиімділігі малімні ксіби дайындыына тікелей байланысты. Кнделікті саба барысында компьютерді пайдалану - заман талабына болып табылады. XXI асырда оам ажеттілігін анааттандыру шін білім беру саласында тмендегідей міндеттерді шешу кзделіп отыр: білім беру сапасын ктеру, компьютерлендіру, интернет, электронды телекоммуникация ралдары мен электронды оулытар даярлау. Жоарыда аталан тсілдер оушыларды заман талабына сай білім алуына, танымды белсенділігін арттыруа септігін тигізеді.

Соы жылдары кз алдымызда адамдарды леуметтік, мдени, ылыми жне ндірістік ызмет аясына тікелей сер еткен компьютерлік революция бола алады. Компьтерді оу дерісіне де тигізетін зіндік серін жоа шыаруа болмайды. Жаа апаратты технологияны адамзат ызметіні барлы саласында енгізу апаратты оамны басты крінісі болып табылады. Компьютерлік техниканы здіксіз білім беру жйесінде пайдалану оытуды педагогикалы технологиясы, оытуды апаратты технологиясы, оытуды компьютерлік технологиясыны пайда болуына себеп болды. Сонымен біз осы ымдара тоталып туді жн крдік. Оытуды компьютерлік технологиясы деп оушыны з бетімен танымды іс-рекетін дамытуа, оыту мен оуды басаруа, сондай-а оу мен практикалы есептерді ойынды, адам-машиналы трыдан шешуге баытталан діснамалы, психологиялы-педагогикалы, бадарламалы-техникалы жне йымдастыру ралдарыны кешенін айтады [3. 314].

Кез-келген педагогикалы технология - апаратты технология болып табылады. Оу-трбие дерісінде білім беруді апараттандыру шін жаа апаратты технолгияны пайдалану ажет. Білім берудегі жаа апаратты технология деп оу мен оу-трбие материалдарыны, есептегіш техника мен аспапты ралдарыны жиынтыы, есептегіш техника ралдарды оу рдісіндегі рлі мен орнын, малімдер мен оушыларды ебегін жетілдіруде оларды пайдалануды трі мен дістері туралы ылыми білімні жйесін айтады [4. 262].

Білім беруде компьютерлік технологияларды пайдалану оыту дерісін толы згертуге, оытуды жеке тлаа баытталан моделін жзеге асыруа ммкіндік береді. азіргі жаа оыту ралдары, яни компьютерлер, телекоммуникациялы байланыс ралдары, ажетті интерактивті бадарламалы жне дістемелік жабдытар р трлі оыту формаларын жетілдіруге ммкіндік береді, оан оса оушыларды зіндік жмыстарын орындататын дістемелік ралдар ретінде атаратын жмысыны маызы зор.

Білім беруді апараттандыру кезінде трлі бадарламаларды, жйелер мен орталарды е олдану кезінде оытуды формалары мен діс-тсілдері, сонымен атар білім беру дерістеріні мазмны да маызды згерістерге шырайды. Сондытан мектеп алдында тран жаа мселелерді жзеге асыруа баытталан оыту тиімділігін арттыруа компьютерлік технологияны олдану оны жзеге асыру мен отайландыруа тікелей серін тигізеді:

- оушыларды зіндік жмысын арттыру;

- апаратты трлі кздерімен жмыс істеу біліктілігін алыптастыру;

- апаратты беру, ндеу, сатауды азіргі заманы діс-тсілдеріне оушыны йрету;

- оларды интеллектуалды жне шыармашылы абілетін дамыту;

- мірге икемдеуге себеп болатын леуметтік ызмет дадыларын алыптастыру [5. 30].

Ю.К. Бабанскийді теориясын олданушылар оытуды тиімділігін ктеруге келесі тсілдермен жетуге болады деп есептейді:

- оыту мен оушыларды ебегін ылыми трде йымдастыру формасын жетілдіру жолымен;

- оытуды интенсивтендіру тсілін олдану арылы;

- оытуды азіргі заманы технологиялы ралдарын жасап, олдану арылы [6. 25].

Ал, мндай згеріс оушыны білімге деген ынтасын арттырып, сабаты, нтижелік баылауды жаа модельдерін (баяндама, есеп беру, жрт алдында жобаларды топ болып бірге отырып орау) ізденуге итереді, оытуды жеке оушыа баытталан ызыты трлерін енгізуге мектеседі. Біз компьютерді ке клемде апарат ралы ана емес, сонымен атар адамны оамда зін-зі басаруына, зіндік танымына жаа жол ашатын жне уатын жаа жадайа жааша кзараспен пайдалануа ммкіндік беретін уатты рал деп есептейтін философтарды пікіріне біз де осыламыз.

Апаратты ралдарды олдану барысында оытушы мен оушыны зара рекетінде компьютерлік даярлытары байалды. Мультимедиадаы бейнелер мен графикада шетел тілін сазды кескіндемелік анимациялы иллюстрациялар арылы бере отырып, шетел тілін оытуда лкен маыза ие болатындыын аарды [7. 162]. Бл кездегі сынылан формалар, ралдар, политра, дизайн, лингвистикалы, кркемдік жне т.б. шешімдерді йлесім табуы шетел тілін йрену дерісіндегі оны мазмнын толытырады. Олар оушыны барлы сезім мшелеріне сер ете отырып, оны ойлау абілетін арттырып, аналитикалы ойлауы мен бейнелік абылдауыны, есте сатауыны барлы трлеріне озау салып, оу апаратын толыанды абылдауына жне тануына негіз салатындыын байады.

Мультимедиа оушыларды оу апаратын абылдаудаы кру жне есту бейнелерін зара йлестіреді. Мультимедиалы бадарламалар оушыны апарат алмасу жадайында мультимедиалы жйемен интерактивті диалог орнату сияты кптеген жаа ммкіндіктерге жол ашады. Шетел тілін оыту дерісінде компьютер, мультимедиа, мультимедиялы оу бадарламаларын олдану аылшын тілін оытудаы сн салтанат крінісі емес, ткен материалдарды айталану мен жаа апараттарды абылдауды аса ажетті ралы болып табылады. Шетел тілін менгеруде оушыны танымды, деби-кркем жне леуметтік апараттарды игеруінде компьютер, мультимедиа мен интернетті рлі артып, оу материалы жне осымша таырыпты материалдарды мнерлеп, крнекілеп беруде иллюстративті рал ретіндегі маызы лайды. Мультимедиа, презентациялар, видеофильмдер сонымен атар оушыны оу мазмнын анытап, жасы мегеру шін, шетел тіліндегі экстралингвистикалы апаратты игеруге кмегін тигізеді. Бл апарат шетел тіліндегі грамматикалы ерекшеліктер мен лингвистикалы апараттарды айын да дл абылдауа ыпал етеді. Грамматикалы категориялар кеестік дуірдегі оыту рекетінде басты назарда, оушылар грамматикалы ережелер мен сз жаттады. Апаратты технологиялар арылы сабата табии орта жасалатын, сйлесуді лгілері беріліп, оушылара сйлеу дадысыны пайда боланы тжірибе барысында байалды. Оу-танымды апараттарды формалары (суреттер, слайдтар, сызбалар), крсету формаларыны дизайны (анимация, трлі эффектілер), сз жне дыбыспен сйемелдеу формалары жобаны басты масатына сай келіп, е тйінді мселеден ошауланбауы керек. Оытушы з кезегінде баылап, кеес беріп, іс-рекетін оушыны да баылауына ммкіндік жасайды. Ол ажетті технологияларды функциялары мен жмыстарына сйкес тактиканы тсініп, видеофильмдер немесе презентациялар элементтерін жобалау жне безендіру мселелерінде дрыс баыт станып жобаны дістемелік сипатын жасайды. Бл оушыны мультимедиялы жоба барысындаы орнын ыыстырмайды, олар жобаны здеріне тиісті баыттарын орындауды жоспарлауды йреніп, даярлы шаралары, таырыпты жне кескіндемелік апарат нтижелері болып табылатын презентациялар, видеофильмдер, таырыпты нтиже жне дыбысты сйемелдеуде белсенді бола алады. Жмыста апаратты ортамен тыыз арым-атынаста бола отырып, оан шын беріліп, бастапы йрену зерттеу пні – тіл жне оны лингвистикалы трлерін оып йренуге айтарлытай ызыушылытарын крсетеді [8. 79].

Ж.А. араевты пікірінше "компьютерлік оыту технологиясы зіндік танымды іс-рекетті дамытуа арналан методологиялы, психо-лингвистикалы, бадарламалы-техникалы, йымдастырушылы ралдарды жиынтыы" болып табылады [3. 320].

Оытуды компьютерлік технологиясы оытушы мен оушыны арасындаы атынас формасын згертеді. Бл з кезегінде оу мотивациясын кшейтеді, оытуды арындылыын арттырады. Оу мотивациясы дегеніміз - танып білуге мтылдыратын озаушы кштерді дамытуды дістері, ралдары мен тсілдері.

Оытуды апаратты технологиялары - компьютерлік техниканы, телекоммуникациялы байланыс ралдарыны, инструментальды бадарламалы жабдытарды жиынтыы [9. 71].

Ал, мультимедиаа зерттеушілер трліше анытама береді:

Мультимедиа - ртрлі типті апараттарды компьютерді сыну ммкіндігін дамытатын жне адамны мультисенсорлы табиатына негізделген технология.

Мультимедиа - екі не онан да кп типті апараттарды интерактивті формада біріктіру [10. 144].

Мультимедиа - ртрлі формада сынылан апараттарды біріктіруге ммкіндік беретін компьютерді аппаратты жне бадарламалы ралдары кешені [11. 92].

Шетел тілі сабаында білім беру траекторияларын жзеге асырумен байланысты мселелерді шешуді айындалан жолдарды бірі - интернет болып табылады. Интернет технологиясы жадайында білім алуды дамуы, шетел тілін оыту дерісі мазмнына да елеулі згерістер енгізді. Интернет ммкіндіктерін тіл йренуде пайдала білу, интернет арылы нды жне апараттарды тиімді іздеп, таба білу аса маызды. Сонымен атар аламды гипермтінді апаратты жйе (www), электронды кітапханалар, телеконференциялар, журналдарды электронды версиялары, виртуалды музейлер, электронды хабарландыру таталары, электронды пошта жйесіні шетел тілін йренудегі ыпалы мен орны ерекше.

Интернет жйесіндегі CD-ROM интерактивті дискілер, хабарландыруды электронды таталары, мультимедиа, гипермтіндер сияты жаа электронды технологиялар Mosaic жне www интерфейсті кмегімен оушыларды оу дерісінде белсенді трде тартуа ммкіндік беріп ана оймайды, дстрлі оыту дістеріні кпшілігінен айырмашылыы, оыту дерісін басаруды да жзеге асырады.

азіргі тада малімдерді алдында заманауй технологияларды пайдалану негізінде, оу мазмнын одан рі жетілдіру шін лемдік желіні олдану мселесі туындап отыр. аламтор шетел тілін йренуде брын белгісіз болан жаа ммкіндіктерді сынады. Олара: саба мазмнына желідегі материалдарды енгізу; жоба жмысы бойынша оушыларды жеке ізденістерін жргізуге кмектесу; р трлі дегейдегі желі материалдарын пайдалана отырып, оушыларды оуа деген икемділіктерін дамыту жне жетілдіру; зара хат алмасу нтижесінде білім алушыларды жазу дадысын дамыту; шет тіліні заманауи сздіктерімен сз орын алыптастыру; желі арылы баса елдерді мдениеті, леметтік жне экономикалы жадайы туралы мліметтер табу, оларды талдауды йрену жне т.б. жатады.

Оан оса, апаратты жйе ретінде аламтор з пайдаланушыларына баса да ресурстарды сынады:

1) электронды пошта (e – mail);

2) телеконференциялар (usenet);

3) видеоконференциялар;

4) з мліметтерін енгізу ммкіндігі, зіні жеке бетін алыптастыру (homepage) жне оны Web – серверде орналастыру;

5) апаратты ресурстара олжетімділік;

6) анытамалы каталогтар (Yahoo!, InfoSeek/UltraSmart, LookSmart, Galaxy);

7) ізденіс жйелері (Alta Vista, HotBob, Open Text, WebCrawler, Excite);

8) желіде сйлесу (Chat) [12. 209].

азіргі уаытта дние жзінде электронды пошта кпшілікке белгілі жне телефон, радио, факс ретінде ке таралан.

Электронды пошта - малімдер мен алыстаы оушылар арасындаы апарат алмасуды тиімді тсілі. Элетронды почта экономикалы жне технологиялы жаынан тиімді технология болып табылады жне оу дерісі кезінде оу курстарыны мазмнды жаын жеткізу жне оытушыны оушымен кері байланыс амтамассыз ету шін олданылады. Бл уаытта дстрлі оыту кезінде малім мен оушы арасындаы "диалог" шектеулі болады. Алайда оушылар модельдік жне телефонды каналы бар жеке компьютерді пайдалана алады, электоронды почта консультацияны интенсивті дерісін іске асырады. Блінетін апаратты ресурстара жол табу белгілі бір ннді игеруде кітапхалара, апаратты-анытамалы жйелерге интерактивті трде ол жеткізуге ммкіндік береді.

Шетел тілін оытуа ртрлі жолмен жетуге болады. рбір амал зіні пікірлесі мен арсыластарын табады. Жоарыда айтыландай жаа материалды жеткізуді жиі кездесетін трі осы электронды оулытар болып табылады. Электронды оулытар бір мезгілде жаттыуларды, лабораториялы жмыстары мен тестерді, яни бір мезгілде білім беру мен баылау жасауды да райды. Жргізілген тжірибелер крсеткендей, жаа технологиялы оыту кезіндегі саба сапасы мен оу курстарыны рылымы дстрлі дістерінен лдеайда жоары болады.

Электронды оулытар оушыларды шыармашылыпен жмыс жасауына, яни танымды белсенділігін арттыруа ммкіндік береді. Электронды оулыты ішкі мазмны немі интернет желісі жне баса да электронды кітапханаларымен толытырылып отырады. Сйтіп, р оушы з ммкіндігінше, даярлыына сйкес апарат, мліметтер алып, танымды рісін кеейтіп, белсенді жмыс жасай алады. Оытуды компьютерлік технологиясыны оу дерісіне кеінен енуі оушыны танымды белсенділігін таныта отырып, электронды оулы кмегімен оушыларды зіндік жмыс трлерін орындауа баулиды.

азіргі уаытта дстрлі оулытармен салыстаранда электронды оулыты артышылытары туралы кп айтылуда.

Электронды оулытарды ерекшелігі мынада:

- тілге йрету кезедерінде табии тілдік ортаны алыптастыру;

-оыту дерісінде крнекілікті дидактикалы принциптері жзеге асырылады;

- оытуда оушыны жеке ерекшелігі ескеріледі;

- оушыларды барлыы толы амтылады;

- оушыларды з ммкіншілігін жоары дегейде пайдалана алады;

-тыдау, сйлеу, оу, жазу рекеттері оытуда сатылай йымдастырылады;

- з білімдерін здері баылай алады;

- репетитор ызметін атарады;

- наты апарат таратушы;

- оушыны кіл-кйіне сер алдырушы;

- наты білім алыптастырушы [13. 67].

Диссертацияны екінші тарауы «Мультимедиалы технологияларды пайдалану арылы сйлеу жне тсіну дадыларын дамытуа баытталан тжірибелер»деп аталады. Шетел тілін коммуникативтік баытта оытуда мультимедиалы интерактивті технологияларды пайдалану жргізілетін сабаты тиімділігін арттырады, яни оушыларды саба материалдарын тез рі тере тсінуін амтамасыз етеді. Шетел тілі пні зге пндерден шынайы тілдік ортаны ажеттілігімен ерекшеленеді. Ал сол ортаны жасанды трде алыптастыру малімні негізгі міндетіні бірі. Мультимедиалы ралдарды заманауи технологияларын енгізу – оу дерісіні мнін байытады, оушылара атты сер етеді, балаларды тіл йренуге деген ынтасын арттырады, оларды шетел тілін аиат мірде олдана алуа йретеді жне малім мен оушы арасында тыыз байланыс орнатуа ммкіндік береді [14. 239].

азіргі тада зерттеушілер шетел тілі сабаын ткізуде жаа апаратты технологияларды пайдалануды тиімділігі тірегінде кптеген тжірибелік зерттеу жмыстарын жргізуде. Ол зерттеулерді негізгі масаты заманауи оыту дісіні тиімділігі мен дстрлі оыту дісінен ерекшелігі.

Жоарыда аталан мультимедиялы ралдарды (электронды оулы пен тсаукесер) олдануды тиімділігін, тжірибе жзінде длелдеуге тырысты. Тжірибе барысында оушылар жаа таырыпа байланысты электронды оулыпен, мультимедиялы Power Point-та жасалан тсаукесерлерді пайдаланып, сра-жауап тсілін олдана отырып топты жмыс жасайды.

Тжірибелік-эксперименттік жмыс ш кезеде жзеге асты: айындау, алыптастыру, нтижелерді талдау жне жинатау. Эксперименттік жмысты басты масаты – шетел тілін оыту дерісінде жаа апаратты технологияларды, соны ішінде мультимедиалы ралдарды шетел тілін тсіну жне сйлеу дадыларын дамытудаы рлін айындап, зерттеу жмысыны болжамы мен теориялы трыдан аныталан нтижелерді дрыс немесе брыс екендігін длелдеп крсету.

Тжірибелік-эксперимент жмыстарын йымдастыруды айындау кезеі сауалнама, сра-жауап, баылау жне нгімелесу дісін пайдалану арылы жзеге асырылды. Бл аталан кезеде біз оушыларды білім дегейін анытаумен атар шетел тілі малімдерінен сауалнама алды.

Эксперимент барысы мен нтижесін баылау масатында біз оушылардын бастапы білім дегейін анытауды жн крдік. Ол шін оушылардан ткен тарау бойынша баылау тестері мен ситуациялы тапсырмалар алынды. Оушыларды шетел тілін мегерудегі тілдік дадыларды аншалыты жетік мегергенін баылау орытындысы бойынша пайызды крсеткіш шыарды. Екі сынып оушыларыны білім дегейін баылай отырып, біз 11"е" сынып оушыларыны мтінді оу мен грамматикалы дадыларыны орташа дегейде екені, ал сйлеу мен тыдау дадылырыны орташадан тмен екенін байады. Сонымен атар екінші 11"д" сынып оушыларыны нтижелеріне араса, оларды керісінше тыдау жне оу дадыларыны жоары екенін, ал жазу дадысыны тмендеу екенін анытады.