Шет тілін оытуда компьютерлік технологияларды олдану ерекшелігі
Масаты: Компьютерлік технологияларды олдану арылы шет тіліне йрету дісіні тиімділігін (эффектілігін) жоарылату.
Еліміз з туелсіздігіне ол жеткізіп, саяси - леуметтік жне экономикалы дамуды жаа кезеінде адам басан уаытта тере білім, сауатты рпа трбиелеу – негізгі міндеттерді бірі етіп белгіледі. азіргі замандаы мектептерде уаыт талабына сай оытуды жаа дістерін, ылыми тілмен айтанда, инновациялы технологияларды олдану басты назарда болып отыр. Осы жаа инновациялы технологияларды олдану арылы оушыларды шыармашылы абілеттері мен тілге деген ызыушылытарын арттырып, білім сапасын ктеруде.
Жоары технология (аылшынша: high technology, high tech, hi-tech) — замануи е жаа жне прогрессивті технологиялар. Жоары технологияларды пайдалануа ту ылыми-техникалы революцияны (ТР) азіргі кезедегі маызды звеносы болып табылады. Жоары технологиядара детте ндірісті е ылыми салаларын жатызады.
Апаратты технологияларды аылшын тілін оыту дерісінде пайдалану оушыларды жан-жаты білім алуына жол ашып, мемлекетімізді ш тырлы тіл саясатына сай жасы, жан-жаты дамыан оушы иесі ретінде танылуларына негіз бола алады.
Апаратты білім беру технологияларын оыту дерісінде тиімді пайдалану, з кезегінде, аылшын тілін оытуды арынын арттыруа бейнелік жне теориялы ойлауын дамытуа, оушыларды апаратты оамны жадайларына бейімделуіне ыпал етеді. Апаратты технологияларды олдануды негізгі баыттары электронды оулытар мен интернет технологиясын пайдалану болып табылады, сонымен атар дниежзілік интернет желісі оушыларды білім рісін кеейтуге ыпал етеді. Сонымен атар, азіргі оыту ралдары: компьютерлер, телекоммуникациялы байланыс ралдары, ажетті интерактивті бадарламалы жне дістемелік жабдытар р трлі оыту дерісін амтамасыз ете отырып, оушыларды здігінен білім алуын йымдастыруда, зіндік жмыстарды орындауда дістемелік рал ретінде де маызды.
Аылшын тілін оытуда апаратты технологияларды олдану білім беру коммуникациясыны интерактивті сипатын арттыра тседі. алымдар А.А. Андреев, В.И. Солдаткин, В.П. Кашицин аылшын тілін оытуда апараттандыру дерісіні ыпалын жан-жаты сипаттай отырып, сіресе, білім мен ымды сыну, мегеру дістеріні згеретіндігін, малімдер мен оушыларды зара рекетіні жолдары туралы айтады. Осы орайда оытуды тиімділігін арттыруды сынады. Аылшын тілін оыту дерісінде апаратты технологияларды, сіресе арым-атынас ортасын, жалпы таырып шеберінде ріптестерді интерактивті зара рекет ортасын рудаы маызы ерекше. Апаратты білім беру технологиялары з кезегінде арым-атынас тжірибесін игеруде, оушыларды лингвомдениеттік зырлылытарын амтамасыз етуде маызды. алым М.Ушакова аылшын тілін оыту дістемесін зерттей отырып, компьютерлік телекоммуникациялар аылшын тілінде тірі, шынайы арым-атынастарды йымдастыруа ммкіндік беретінін айтады. Бл телекоммуникацияны дидактикалы асиеті шынайы тілдік орта ру шін керемет ммкіндіктер туызады.
азіргі кезде жаа білім жйесі интернетті пайда болуыны арасында дамыанын барлыы мойындайды. Кптеген діскерлер видеофильм, электронды пошта (e-mail), мультимедиялы презентация, анимациялы суреттер жне т.б. кмегімен шетел тілінде монолог жне диалог трінде сйлеу абілетін алыптастыратын жаттыуларды растырумен айналысып жатыр. Ал шетелде болмай-а, сол елді тілінде сйлей алу абілетіне ие болу оай емес. Сондытан, малімні маызды тапсырмасыны бірі шет тілі сабаында жаа технологияларды трлі амалдарын олдана отырып, сйлеуді шын ситуацияларын ру болып табылады. Шет тілін йрету процессінде компьютер технологияларын олдану сабаты ызыты жолмен ткізуге кмектеседі. Мысалы, анимациялы суреттер, видео-кріністер, презентациялар жне т.б. ртрлі дыбыстар арылы крсетіледі. Компьютер мониторындаы кріністер оушыны іс-имылыны арасында згеріп отырады. Бл динамикалы жне оушыны бар ойын зіне баыттайды, сонымен атар, оу процессінде оушыны белсенділігі оянады. Нтижесінде, оушы апаратты оай рі тез абылдайды жне оушыны ынтасы мен ызыушылыы жоарылайды.
Орта бiлiм беру жйесiн апараттандыруды мемлекеттiк бадарламасыны негiзгi баыттарыны бiрi – оыту процесiн апараттандыру. Дстрлi оу ралдарынан баса тыдаушыа мына типтегi материалдар сынылады:
· компьютерлiк йрету бадарламалары
· электронды оу ралдары
· компьютерлiк тестiлеу жйесi мен бiлiмдi баылау
· электронды анытамалар мен энциклопедиялар
· аудио жне видеоматериалдар
· Интернет желiсiндегi апаратты материалдар
Аталан ралдар оу материалдарын жеделдетiп мегеруге жне оытуды сапасын арттыруа игi серiн тигiзедi.
ХХI асырды оамды апараттандыру асыры деп жай атамаан. Компьютер - адам іс-рекетіні барлы салаларында олданылады. Дниежзілік оамдастыта оамды мірді барлы саласын глобальді апараттандыру процессі дамытылуда. Экономикалы жадай, адам міріні сапасы, лтты ауіпсіздік жне мемлекетті дниежзілік оамдастытаы рлі апаратты-технологиялы дамуды жне оны даму арыныны даму дрежесіне байланысты. Барлы экономикалы дамыан елдерде жне кптеген дамушы елдерде білім беру жйесін апараттандыруды арынды процессі жріп жатыр. Жалпы білімді жоарылату жолдары жасалып жатыр жне оыту процессіне жаа апаратты технологияларды енгізуге кп аражат блінуде.
Оушылара апаратты білім бере отырып, оларды азіргі апаратты технологияларды з ажеттіліктеріне пайдалана алуа атысты біліктілік, дадылы, апаратты сауаттылытарын алыптастыруды маызы зор. Білім беру саясатыны зекті мселелері-ксіптік даярлауды сапасын жасарту, оытуды дістері мен йымдастыру трлерін згерту, педагогикалы ылымдарды йымдастыруды жетілдіру, алдыы атарлы оу тжірибелеріні озы лгілерін олдану, рбір оам мшесіні апаратты мдениеттілігі мен сауаттылыын арттыру аса маызды. Апаратты технологияларды олдану оушыларды аылшын тілін йренудегі отайлы дадыларды алыптастыруа (іздену, ажетті апараттарды жинастыру жне талдай білу, апарат кздерін йлесімді пайдалану) ммкіндіктерін береді, сонымен атар оушыларды танымды дадыларын дамытуа (з білімін з бетінше ра білу дадылары, апаратты кеістікте бадарлана білу дадылары) о ыпалын тигізері аны.
Шет тілін оытуда компьютерлік технологиялар:
Міндеті: 
Оу-беру дісі:
1 схема (пассивті діс)
| Малім |
| оушы |
| оушы |
| оушы |
2 схема (активті діс)
| Малім |
| оушы |
| оушы |
| оушы |
3 схема (интерактивті діс)
| оушы |
| оушы |
| Малім |
| оушы |
Кіріспе
Таырыбы: Шетел тілін оытуда газет материалдарын пайдалану
зектілігі: азіргі тада шетел тілдерін оуды сол ттілде сйлеушілерді мірі мен мдениетінен блек арастыру ммкін емес. Ал газет БА ретінде мдениетті бір блігі болып с саналады. азіргі замандаы мектептерде уаыт талабына сай оытуды жаа дістерін, инновациялы технологияларды олдану, шетелдік басылымдарды пайдалану басты назарда болып отыр. йткені осы жаа инновациялы технологияларды олдану арылы оушыларды шыармашылы абілеттері мен тілге деген ызыушылытарын арттырып, білім сапасы ктерілуде. Сонымен, аылшын тілін оытуда кездесетін кейбір проблемалар жне оны шешуді жолдарын арастыруда шетелдік басылымдарды пайдалануды маызы те зор. Шетел тілін азіргі замана сай оыту мселелері, оларды зіндік ерекшеліктері, жаа замана сай малімні біліктілігін арттыру, оушыларды шетел тілін мегерудегі ынтасын арттыра отырып, оларды сабаа деген абілетін ктеру талабы ойылып отыр.
Масаты: Шетел тілін оытуда газет материалдарын пайдалануды маыздылыын анытау, газет материалдарын саба барысында олдануа йрету.
Теориялы маыздылыы: Шет тілі сабатарында шетел басылымдарыны оушыларды білімін, коммуникативтік абілетін кеейту шін олданылатын осымша материалдар ретінде маызын анытау.
Практикалы маыздылыы: Оушыларды оылып жатан тілге деген ызыушылытарын арттыру жне мотивациясын ктеру масатында шетел басылымдарын олдану жолдарын жзеге асыру.
Шетел тілі сабаында шетелдік басылымдарды олдану
Шетел тілін оытуда газет материалдарын пайдалануды маызы.
Респуликамыздаы саяси жне экономикаалы ркендеуді мнділігі, нарыты атынастар жолы, лтты-мдени трыдан даму білім беру жйесіне де ерекше талаптар жктеуде.
Білім беру – оам мшелеріні адамгершілік, мдени жне дене дамуы мен ксіби біліктілігіні жоары дегейде ол жеткізуді масат ететін здіксіз трбие мен оыту дерісі. Білім беру ісі шеберлікке, дадыа баулуды сіп, рбіп, белгілі бір ксіпке, мамандыа йретумен тиянаталады.
оамны дамуыны азіргі кезеі, елімізде болып жатан трлі згерістер білім беру ызметіне жааша арауды, малім іс-рекетін жааша йымдастыруды талап етеді.
азіргі уаытта рпатан-рпаа мір тжірибесін беруді жйелі жргізетін – малім.
Мектеп малімдері оушыларды білімі мен іскерліктерін алыптастыруда біратар іс-шаралар жзеге асырады. азіргі уаытта рпатан-рпаа мір тжірибесін беруді жйелі жргізетін – малім. Малімні сабаты нерлым жоары дегейде жргізсе, білім дегейі сорлым жоары болады. Оытушыны олданан діс-тсілдері балалара ызыты, тсінуге оай болуы тиіс. Осы орайда газет материалдарын олдануды маызы зор.
Газет тіліні кркем, ылыми жне ауызекі тілден басаша зіндік ерекшеліктері бар. Бл газетті негізгі апарат ралы ретінде орындайтын леуметтік міндетке сай тілдік ралдарды за уаыт іріктелу нтижесі.
ыса уаыт ішінде соы жаалытарды баяндау коммуникативтітапсырмалар сипатында бберіледі. Газет кп р трлі оырмандар шеберіне арналан жне зіне назар аудартатын болуы тиіс. Тілдік кралды жйесі р газетте р трлі боланымен, газет стилі баса сзстилінен ерекшеленеді.
Басылымдардаы маалалар кбіне талдауды йымдастыратвн жне тілді йренушілерді жеке пікірін алыптастыру мен оны білдіруге келетін мселелерді амтиды. Маала авторлары соны алдындаы басылымдарды таддайдф, немесе оамда болып жатан жаа процестерді танытып отыратындытан оушыларды сз ойнаылыына жне р ьтрлі пікірлерден длелдеме жасау жолдарына назар аудару ммкіндігі болады.
Газет маалаларынджа берілген таырыпа байланысты те кп лексикалы бірліктермен атар крделі концепцияларды дл беретін белгілі клишелер, яни траты лексиклы тіркестер кездеседі. Сол сияты онда фразеологиялы тіркестер жне идиомалар жиі кездеседі.
Клишелер мен траты лексикалы тіркестерді, сз рылымдарын мегеруді маызы зор, себебі оушылар шетел тілінде з ойларын растыруда жне білдіруде, сіресе,е крделі сйлеуді талап ететін мселелерді талдауда ана тіліндегі рылымдар мен тіркестердізгеріссіз беру баытын станады.
Осылайша газет материалдары мдениетпен, оамдаы процестермен, таныстырып ана оймай, коммуникативті дадыны дамыту жне тілдік коипетенцияны алыптастыру жмыстарында материал ретінде пайдаланылады. Сонымен бірге лексикалы материал наты халыты менталитетіні ерекшеліктерін оып-білу жадайында іске асырылады жне мегеріледі жне оушыны санасында із алдырады. оамда азіргі болып жатан мселелерді, оларды шешу жолдарын талдау, баса ортаны даму тенденцияларын з ортасындаы тенденциялармен салыстыру ммкіндігі шетел тілін оу мен оны жете мегеруде те кшті стимул бола алады. (1;3-4б.)
1.2 лыбританияны басылымдары, оларды ерекшеліктері
лыбританияда 120-а тарта кнделікті газет бар. Олар аптасына 6 рет басылып шыарылады. Оларды жалпы саны – 15 миллиона жуы дана.
Аылшындарды лтты кнделікті газеттері екіге блінеді: «сапалы» газеттер зіні ата, ыса атауларымен жне суреттеріні кішілігімен ерекшеленеді. Ал «танымал» газеттерге ірі жазумен берілетін атаулар, ыса материалдар жне суреттерді кптігі тн. Газеттерді бірінші тобына жататындар «The Times», “Financial Times”, “The Guardian”, “the Daily Telegraph”, ал екінші топа “Daily Mail”, “Daily Express”, “Daily Mirror”, “The Sun” жне т.б. жатады.
«The Times» - лыбританияны кнделікті газеті, лемдегі танымал газеттерді бірі. азіргі тада «Таймс» Times Newspapers Limited басылып шыарылады жне News Corporation корпорациясыны жеке меншігі болып табылады. Оны азіргі басшысы Руперт Мердок (аылшынша Rupert Murdoch). Жексенбі кндері бл басылым “The Sunday Times” жне ндістанды “The Times of India” деген басылымдар бар.
Джон Уолтер (аыл. John Walter) 1785 жылы «Таймсты» неізін алады. Ол кезде газетті аты «The Daily Universal Register» (Кделікті жаалытарды тізімі) болды. Редакторы - Джон Уолтер. 1788 жылды 1 атарынан бастап, газетті аты «The Times»-а ауыстырылды.
«Financial Times» - халыаралы газет. лемні 24 елінде аылшын тілінде басылып шыарылады. Жалпы тиражы – 450 мы дана. Басты редакциясыны штаб-птері Лондонда орналасан. Pearson PLC медиа-холдингке тиесілі.
2000 жылдан бастап неміс тілінде шыады. Газетті атауы – «Financial Times Deutschland».
Financial Times аржы жне бизнес леміндегі жаалытарды басып шыарады.
“The Guardian” – лыбританияны кнделікті басылымы. 1821 жылы “The Manchester Guardian” деген атпен негізін аланды. 1959 жылы аты “The Guardian” болып ауысты. The Guardian Лейбористік партияны олдайды.
“Daily Mail” «танымал» газеттерді атарына жатады. Жалпы тиражы – 1800 мы дана. 1896 жылдан бастап, бл газет политикалы жаалытарды емес, криминалистік сенсацияларды басып шыарады. (2).
Аылшын газеттеріні ерекшеліктері:
Мааланы атауы (Headlines) аылшын газеттерінде ыса болады жне онда артикль, кмекші етістік трізді кмекші сздер алынып барынша ысартылады. Осыан байланысты онда за сздерге араанда ыса сздер кп олданылады. Мынандай сздер жиі олданылады: cost, deal, ban,hit, get, clash. Сонымен атар онда за сйлемдерге араанда крделі зат есімдерден тратын фразалар жиі олданылады. Мысалы, “Japan Leadership Struggle” for “The Leadership Struggle in Japan”, “Bridge Cost” for “The Cost of the Bridge” and “Bank Girl Killer Clues” for “Clues to the Killer of the Girl who Worked in a Bank”.
· Газет маалаларыны атауларында етістікті жай формалары, соны ішінде кбінесе Present Simple олданылады: “Japan Leadership Struggle Hots up”, “Bridge Cost Soars”, “Miners Ban Overtime”, “Police Get Bank Girl Killer Clues” and “Action Man Sinatra Dies”. Келер шаты крсету шін инфинитив формасы олданылады: “Agricultural Policy to be Discussed”, “Two Presidents to Meet in September” жне Passive form істеушіден грі іс-рекет маызды болан жадайда олданылады: “25 Charged after Clash”.
· Сирек (Rare) жне кітаби (bookish) сздерге метафораа негізделген жне эмоционалды бояуы бар мынадай фразалар кіреді: war hysteria, escalation of war, overwhelming majority, a storm of applause. Post attacle cleanup, global hunt for terrorists, a shot of power.:
· Неологизмдер (Neologisms) (кейде мтін ішінде тсіндірмені талап етеді): stay-in, ride-in, sit-in, break-in, pile-in, lobby-in, non-partizan. Мысалы: to the already well-known sit-ins and teach-ins have been added sing-ins and preach-ins. Teach-in for ford women. {3:21 б.}
· Арнайы саяси жне экономикалы терминдерр, мысалы: stability, elections, anti-terror war, military facilities, terrorist network, opinion polls, human rights, budget deficit, immigration, presidential vote, race, opponent, business, security, to devastate, blast.
· Терминдік емес саяси сздер, мыс.: officials, hostages, kidnappers, protest, breakdown, regime, local terror cells, popularity rating, emergency antiterror funding. Саяси сздерге тнбелгі мнда баса салалара араанда терминдік жне терминдік емес сздерді айырмашылыыны аз болады. Кейбір сздерді семантикалы рылымы терминдік те, терминдік емес те болады. Мыс.: crisis, agreement, progressive, nationwide, unity.
· Газет клишелері (Newspaper clichés), i.e., стереотипі сз тіркестері, оырмана таныс арапайым фразалар, мыс.: public opinion, free markets, long-term agreements, a melting pot, to cast a veto over, crucial/pressing problems, zero tolerance, political correctness, to go postal (extremely hostile).
· Abbreviation – ысаран сз, сз жасауды бір трі
1. Acronym=рамындаы сздерді бас ріптерімен айтылатын ысаран сз, мыс.: SARS-severe acute respiratory syndrome
2. Initialism=сздерді рамындаы ріптері ттастай немесе жартылай алынатын ысаран сздер, мыс., CD=compact disc
3. Pseudo-blend=рамындаы арты немесе жо ріптері оны наыз acronym, initialism бола алмайтындыын крсетеді. UNIFEM – (p) United Nation Devepopment Fund for Women
4. Conversion – лингв.конверсия сзді бір сз табынан екінші сз табына ауысуы. Конверсия сздіктегі бас сзді сз табын ауыстыру арылы жаа сз жасайды жне ол сзді морфемалы формасы згеріссіз алады алынан жаа сз брыны сзбен байланысты болса да, оларды айырмашылыы болады. Оны зіні жаа сз табы категориясы бойынша жаа парадигмасы болады. Мысалы: Splendid room. Мнда room зат есім. To print – a print, to cut – a cut, nurse – to nurse, love – to love. {4:87 б.}
I was to room with another girl called Jessie, мнда room етістік.
1.3 шетел тілін оытуда газет материалдарын пайдалана отырып, оушыларды оуа деген ызыушылыын арттыру
Оушыларды аылшын тілінде сйлеу дадысын дамытып, осы тілде арым-атынас жасауында оуды (Reading) алар орны ерекше. йткені оу бгінгі кндегі апаратты негізгі рі жетекші кзі болып табылатын кітап пен баса да баспа німдеріне жол ашады.
Шетелдік прессаны пайдаланып оыту дісі бойынша дниежзілік дістемелік зерттеулерден де байайтынымыз тілдійрену шін кп оуды маызы зор. Шетелдік пресса арылы деген сз, оушылармен шетел тілі сабаында берілген таырыпа сай пресса ткізу, яни оушылар мен малім арасындаы пікірталас.
Жалпы шетелдік прессаны пайдаланып оыту дісі оуды трт басты ережесін мытпай керек. Олар:
1) Тез арап шыып (skimming) мтінні басты идеясын анытау.
2) Оып шыып (scanning) керекті жылдарды , сандарды, мкен-жайларды, басты кейіпкерлерді т.б. табу.
3) Толы амтып оу (through comprehension) – р сзіне кіл блу.
4) Сыни оу (critical reading) - оушыларды мтінге кзарасы, ой-пікірі т.б.
Шетелдік басылымдарды пайдалану барысында «Тоыз ауыз сзді тобытай тйіні бар» демекші, оушыларды кітапты аншалыты тсінгендіктерін жне андай кзарастары барлыын байау масатында соы сабатарда тмендегідей тест сратарын сынуа болады:
- Give a few words about the author.
- What is the background of the story?
- Name the main characters of the story. Who is the most interesting? Why?
- Give a short narrative of the story
- What episode of the story did you like? Why?
- Did you like the article? Why? Why not?
Оушыларды оуа баулуда малім тарапынан кп ізденіс пен шыдамдылы керек. Оушылар баса газет маалаларын аылшын тілінде йде оып, сыныпта басаларына гімелеп беріп, пікірталаса айналдыратын жадайа да жетті. рине, ытай халыны маалында: «Естідім-мыттым, оыдым-есімде, орындадым-білемін» деп айтыландай тіл дамытуды трт трін де тыдау, оу, сйлеу, жазуды бірге дамытанда ана белгілі бір жетістіктерге жетуге болады.
Сонымен, коммуникативтік оыту технологиясыны ммкіндіктерін арастыру негізінде мынадай орытындылар жасауа болады:
Жппен жмыс трімен оса пікір алысуа, арым-атынас жасауа йретуде топ ішіндегі жмыстарды йымдастыра білу керек. йткені ол:
1. Оушыларды екеу ара сйлеу абілетін арттырады.
2. Оушыларды зара арым-атынасын кшейтіп, бір-бірін тсінушілікке йретіп, жым руа септігін тигізеді.
3. згені ана емес, з ісін де объективті трыдан баалауа йретеді.
4. Бір-бірімен білгенін блісіп, сйлесімдік ммкіндіктерін арттырады.
5. Оушыларды оуа деген талпынысын арттырады.
6. Оушыларды жымдаы беделін, іскерлік абілетін арттырып, «Осыны брі мен шін керек», «Мен не істей аламын:» деген сияты аидаларды басшылыа ала отырып баыт беруде жеке тланы сйлеу дадысын алыптастырады.
Сабаты трлендіреді.
Сондытан шет тілдерін оытуда шетелдік басылымдарды пайдаланып оыту дістемесін олдану – оушыларды сздерді грамматикалы трыдан бір-бірімен дрыс байланыстырып еркін сйлей білуі не ммкіндік тудыратын боландытан,, бл дістемені саба барысында жиі олданып отыру рбір малім шін тиімді деп санаймыз [5;108 б.]
ГАЗЕТ МАТЕРИАЛДАРЫН АЫЛШЫН ТІЛІ САБАЫНДА ПАЙДАЛАНУ
2.1 оушыларды абілеттерін дамытуа арналан тапсырмалар
дістемелік трыдан берілетін материал ауызша сйлеу абілетттерін дамытуа кмектесетін тапсырмалар атарын арасытады. Ф.Кайнцті пікірінше, егер сйлеуші сйлеген кезде зіні инициативасын олданып, з бетінше тілдік материалды тадаса, онда бл е млтіксіз сйлеу. Оны «инициативтік» немесе «спонтанды» деп атайды. Мысалы: ысаша мазмндау, мааланы негізгі идеясын жне маалада берілген р трлі пікірлерді беру. Тапсырмаларды бірі ретінде рлдік ойынды (пресс-конференция) сынуа болады. Мнда оушылар екі топа блініп, бірінші топ екінші ресми топа сратар дайындайды. Екінші топ маалада берілген мселелер бойынша ысаша баяндама дайындайды. Дайынды уаыты 7-15 мин. содан кейін пресс-конференция барысында екінші топтаылар негізгі мселелер жнінде пікірін білдіреді,ал бірінші топ сратар ояды. Мнда тіл оу объектісі емес, арым-атынас ралына айналады.Алынан біліммді белсенді трде олдануа ммкіндік берген арым-атынас процесі бірінші орына шыады. Келесі тапсырма ретінде оушылара берілген материалдаы мселелер жнінде з пікірлерін білдіруді сынуа болады. Талдау шеберн кеейту шін шетелдік басылымда берілген фактілерді, пікірлерді, жадайларды ана тіліндегі басылым материалдарымен салысстыруа ммкіндік беруге болады. Ол шін здік жмыстарына сол таырыпа сйкес ана тіліндегі басылымдардан материалдар табуа жнесол бойынша ысаша хабарлама дайындауа тапсырма беріледі. [6;242 б7]
Газет мааласына мынадай тапсырмаларды трлерін сынуа болады:
- Маала берілген мселе бойынша талылауа сратарр дайындау;
- Газет маалаларымен танысу жне оларды тсініктерін тексеру (true or false);
- Газет маалаларын информациялау жне маала бойынша сратара жауап беру;
- Мааладан зінді алып, азашаа аудару;
- Мтіннен сз тіркестерді баамасын іздеу;
- Маала бойынша гіме ру, интервью алу жне рлдік ойындар;
- ысаша аннотация ру;
- Шыарма жазу.
2.2 аылшын тілі сабаында пайдаланатын жаттыулар
А. Match the headlines (1-8) to their everyday English equivalents (a-h).
1. Paris probe proves palace innocent
2. love’s Labour’s Lost
3. Choose That Girl! Madge jets ti Africa to adopt girl
4. US cool on climate change
5. Weeping mum damns teenage killer thug
6. Family’s pet dog butchered
7. comedian rapped over slang word by TV watchdog
8. Government to axe 3.500 post offices
a. the government is going to close 3.500 post offices.
b. the US government is not keen on a new environmental policy.
c. A family dog has been brutally killed.
d. An investigation into Princess Diana’s death shows the British royal family was not involved.
e. Labour’s Prime Minister and Chancellor of the Exchequer do not agree on government policies.
f. A popular comedian, who pretends to be a rapper, is in trouble wityh the Independent Television Commission for using offensive words on TV.
g. the singer Madonna has flown to Africa to adopt a chld.
h. a mother refuses to forgive the people who killed her daughter. [7; 6 б.]
B. Look at the headlines in the Exercise A. Decide which of the following questions can easily be answered by reading them.
· What happened?
· Where did it happen?
· When did it happen?
· Who did what?
· Why did it happen? [7;7 б.]
С. the tabloid press sometimes uses words that are not common in everyday English. This is known as tabloidese. Match each of the underlined tabloidese words in the sentences (1-5) to their meanings (a-e). [7;8 б.]
| 1 guilty pupil vows to return stolen exam papers 1 a mistake 2 Husband and wife row keeps neighbors’ awake. 2 anger 3 Government blunder: 1 million taxpayers’ personal details lost. 3 to promise 4 Voters’ fury at election results. 4 to question 5 Police quiz man over Greenwood Bank robbery. 5 an argument |
D. Read the interview. Decide what the questions are.
An interview with Annie Lennox
I interviewed Annie at her home in North London. She was wearing casual clothes and was very friendly, which helped me to relax, as I had been feeling a bit nervous.
Q1 ____________________________________________________
A: Because I wanted to spend more time with my children. When I was in the studios I was always missing them, and I decided that they were more important than my music. Also I didn’t enjoy all the press attention. So I became a mother and a housewife – a different word.
Q2 __________________________________________
A: Yes, I love it. I made lots of friends with other mothers and neighbors, and could live a completely normal life.
Q3 ___________________________________________________
A: He supported my decision and in fact our roles reversed, as before when I was with the Eurythmics he was at home a lot, but while I was at home he started his own production company for documentary films.
Q4 _____________________________________________________
A: Who knows? Maybe one day I will. When I am ready. [8; 142 б.]
2.3 Саба жоспары
Сабаты таырыбы «Environmental problems»
Масаттары:
1. “Environmental problems” мааласын оу, оны басты идеясын анытау.
2. Оушыларды жаа сздермен таныстыру. Маала бойынша сратар ою, олара жауап беру. Берілген Тапсырмаларды орындау.
Сабаты крнекілігі: суреттер
Сабаты ту барысы:
I. йымдастыру
1. Амандасу
2. Оушыларды сабаа дайындыын тексеру:
Good morning, girls and boys. I am glad to see you. Sit down,please. Prepare all your necessary things for the lesson; put your books, exercise books and pens on you desks. I hope, now you are ready for your English lesson.
3. Кезекшімен гімелесу:
Who is on duty today? Who is absent? Tell me, please. What date is it today?
4. Сабаты не жайында болатынымен таныстыру:
Today we shall speak about environmental problems. But at first, I want to take your compositions. It was your home task.
II. Жаа материалмен жмыс жасау.
1. Жаа сздермен таныстыру, оларды аудармасын беру:
Blunder, hydraulic, anxiety
III. Тілдік аспектілерге йрету
1.Оуа йрету
Масат: Мааланы оып, оны маынасын тсінуге йрету. Оны басты идеясын, мазмнын, фактілерін анытау:
Today we shall read the text about Environmental problems.
Environmental problems
Environmental problems have become exceptionally acute in the country. For a long time too little attention was paid to the environment. In effort to meet production goals the ministries stinted on measures to protect the environment from industrial pollution. As a result, about half of the water sources in the country are polluted with populations of some fifty million, the concentration of harmful substances in the air is over ten times the admissible level. For dozens of years the national economy focused on large projects, including giant projects in what was called the transformation of nature. Blunders were committed that caused environmental disasters. Of the acute problems causing public concern the environment safety of nuclear and hydraulic power engineering is beginning to assume paramount importance. Public anxiety has grownparticularly after the Chernobyl disaster. Another reason is the adverse effect of flatland hydropower stations on the environment. The list of serious environmental problems could be continued. In recent years people have become more sensitive towards the environment. Still more public organizations and unofficial environmentalist movements have been established with every passing year.
In 1987 a “Green Peace” public commission has been set up. Its main goal is to combine the people’s efforts for peace with the huge and ever mounting movement for nature conservation. Another area of its work is to set up and strengthen co-operation among environmentalists from many similar organizations abroad. “Travels for Peace and Nature” is the name of another public movement that appeared in Russia some years ago. It concentrates its efforts on theory and practical work. The movement launches all kinds of environmental actions and practical work. The movement launches all kinds of environmental actions and informs the public of the ways, means and results of this work. Russia is co-operating in the field of environmental protection with the United States, Canada, Norway, Finland and other countries. Russia and the United States are carrying out joint projects to study and protect the environmental system s of the Arctic and Subarctic regions, and also to study some of the natural processes in the permafrost zone. [9]
Масат: мааланы мазмндауа йрету: Now, you’ll try to retell the text using all the new words and word combinations.
2. Сйлеуге йрету
Масат: оылан мтін бойынша диалог руа йрету, ойылан сратара жауап беруге йрету:
Please, make up a short dialog using speech patterns and questions given after the text.
Масат: берілген суреттер бойынша монолог ра йрету:
Look at the pictures, please. Write down what you see.
IV. орытынды
Масат: сабаты басында ойылан масаттар орындалды ма? Today we spoke about global warming. Who wants to say the conclusion?
1) й тапсырмасы: And now open your copy books and write down your home task.
2) Оушыларды баалау, бааларды тсіндіру: Give me your diaries. Your marks are: …
The lesson is over, Good-bye everyone!!! [10]
орытынды
Белгілі бір тілдік материалды мегеруде газет материалдарын олдану нтижелі тсіл болып табылады.
Ондаы масат – оушыларды арапайым болса да з ойларын еркін жеткізумен ана шектелмей, зара тіл табысып, пікір алысуа йрету, себебі жалпыа білім беретін орта мектепте ьерілетін бкіл білімні негізгі масаты- оушыны шетел тілінде сйлеу абілетін жетілдіру.
Газет аылшын тілінде сйлейтін халытарды мдениетіні бір блігі жне оны кмегімен оушылар тілді жете мегеріп ана оймай, сол елдерді міріні ерекшеліктері туралы толы мліметті з бетімен оып біле алады. Аылшын тілінде газеттерді ои отыра, оушылар мтінні тпнсасынан апараттар алу, аудармасыз дадылара ие бола отырып, зіндік тсінулерді мазмнымен баса тілді текстерді интуативті абылдауды йренеді. Сонымен атар, оушыларды лексикасын кеейту жне бекітуге, аылшын тіліні грамматикалы рылымын мегеруге ммкіндік береді.
рбір оушыны бір-бірімен гімелесуі, сйлесуі шін, здері бір-біріне немесе малімге, ата-анасына, бгде адамдара сра оя білудісін мегеру аса ажет. Осы орайда газет материалдарын пайдалануды маызы зор.
Пайдаланылан дебиеттер тізімі:
1. Автореферат, Нышанова С.Т. Болаша аылшын тілі малімдерін ксіби даярлауда жаа педагогикалы технологияны пайдалану. Тркістан, 2008.
2. www.wikipedia.com
3. Учитесь переводить/Читалина Н.А., 1975 г., 81 с.
4. Лексикология английского языка: учеб.пособие для студентов/Г.Б.Антрушина, О.В.Афанасьева, Н.Н.Морозова. – 5-е изд., стереотип. – М.:Дрофа, 2005. – 286 с.
5. бдіалиев С. Неміс тілін оытуды негіздері. Оу ралы. – Алматы, «аза университеті», 1992 ж., 136 б.
6. Методика обучения иностранным языкам в средней школе: Учебник/Гез Н.Н., Ляховицкий М.В., Миролюбов А.А. и др. – М.: Высш.школа, 1982, 273 с.
7. Cambridge English for the Medis. Nick Ceramella and Elizabeth Lee, Cambridge University Press 2008.
8. English File upper-intermediate Oxford University Press, 1996 г.
9. www.about.com Guide to Environmental Issues, 2006.
10. www.school.edu.ru