Когнитивті-эмоционалды терапияны негізгі ережелері
Когнитивтік психотерапия кйзелістерді, мазасыз ауытушылытарды, психологиялы жарааттаушы стресстерді жне баса да психологиялы жне психикалы бзылуларды жеуде тиімді екендігін длелдеді. Когнитивтік психотерапия сіресе эмоционалды бзылуларды емдеуде аса тиімді.
Когнитивтік психологияны аса крнекті кілдері - Арон Бэк (Beck) жне Альберт Эллис (Ellis). Арон Бэк – когнитивтік психотерапияны негізін алаушы, Когнитивтік терапия зерттеу институтыны жетекшісі, медицина докторы, профессор.
Кейбір авторлар когнитивтік психотерапияны мінез-лы психотерапиясыны рамдас блігі деп арастырады. Ал басалар оны дербес баыт деп санайды.
М.Махониді пікірі бойынша когнтитивтік психотерапияда ш негізгі лгіні бліп крсетуге болады:
1) жасырын шартталу лгісі – мінез-лы психотерапиясына когнитивтік айнымалылара ыпал ететін тсілдерді енгізумен сипатталады;
2) апаратты деу лгісі – адамны апаратты деу тсілдері оны келесі реакцияларын анытайды деген тжырыма негізделген;
3) когнитивтік оыту лгісі – жадаяттар стіндегі когнитивтік паттерндерді (наным-сенім, сызбалар, ережелер жне баса) рліне баса мн беріледі.
Таырыпты пысытауа жне бекітуге арналан сратар:
1. Когнитивтік-бихевиористтік теорияларды негізі неде?
2. Когнитивтік элементтерге не кіреді?
3. «Бос орынды толтыру» станымы нені білдіреді?
4. Когнитивтік репетиция дегеніміз не?
ТАЫРЫП 11
ЭКЗИСТЕНЦИАЛДЫ ПСИХОТЕРАПИЯ
Сабаты масаты:
Экзистенциалды психотерапияны пайда болуы мен даму тарихын зерделеу. Бастапы жне заманауи техникаларын зерттеу рі практикада олдану білім, білік, дадыларын алыптастыру.
Жоспар
1 сра.Экзистенциалды психотерапияны пайда болуы мен даму тарихы
2 сра.Экзистенциалды психотерапияны кезедері
3 сра.Экзистенциалды психотерапияны негізгі техникалары
XX . 50 жж. ортасына арай бір жаынан, психодинамикалы, екінші жаынан - мінез-лыты принциптеріне негізделген психотерапиялы жйелер, адамны табиатын жаа кзбен круге келетін «шінші кшті» пайда болуына алып келді. Еуропада пайда болып, америка континентіне жылдам тараан психотерапияны жаа баыты экзистенциалды-адамгершіліктік баыт деген атауа ие болды.
«Экзистенция» (existencia) ымылатынны existere сзінен шыып, тура аудармасында «дараланып кріну, пайда болу» дегенді білдіреді. аза тіліне кбіне «тіршілік ету» деп аударылады, алайда оны шыу тегін ескере отырып, згермейтін ахуал емес, пайда болу немесе алыптасумен тыыз байланыстаы дерісті білдіретіндігін мытпау керек.
Психотерапиядаы экзистенциалды дістер мірдегі шектеулерге арамастан, емделушіні зіне ана тн зіндік, ерекше тіршілік етуін бекітіп рі длелдеуге кмектесуге баытталан онтологиялы (грек тілінен ontos – «тіршілік ету») дегейдегі психологиялы жмыспен байланысты.
Экзистенциалды психотерапия классикалы (Сократ, Платон, улие Августин, Б. Паскаль, Ф. Шеллинг, Л. Фейербах, К. Маркс жне баса да ойшылдар) жне заманауи еуропалы жне шыыс философиясынан тамыр тартады.
Неврозды генезисі мен психотерапия теориясыны философиялы-психологиялы лгісі
Ирвин Ялом. Сëрен Кьеркегор (Діни этика). Фридрих Ницше (1894-1900) (Генеология морали)). Эдмонд Гуссерль феноменологиясы.
Ролло Мэй. Мартин Хайдеггер. К. Ясперс. X. Ортега-мен-Гассет, М. де Унамуно, Н. Бердяев, Л. Шестов,
Неміс термині Dasein — Da — sein (бл жерде — тіршілік ету).
«лау» - адамны зінен-зі ашу экзистенциалды дерісі, зіндік табиилыын (аутентичность) жоалтуы, «баралы» лемге еніп жойылу.
«аырап бос алу» - адам мен лемні бір-біріне зара ндестік дерісі.
«Жоба» - зіні ммкіндіктерін ашуа мтылып, зіні «алдына жгіру» экзистенциалды дерісі.
Шынайы (аутентикалы) тіршілік ету «мазасызданудан» басталады.
Хайдеггер ілімін жаластырушы Жан Поль Сартрды экзистенциалды психоанализі.
Француз жазушысы Альбер Камю.
Швейцариялы психоаналитик Людвиг Бинсвангер (XX асырды 30 жж.). Экзистенциалды анализ (Daseinanalyse). Тіршілік ету тсілдері: сингулярлы модус, дуалистік модус, плюралистік модус, анонимдік модус.
Медард Босс.
Тіршілік етуді кеістіктік экзистенциалы лемні пиялылыымен рі айындыымен байланысты.
Тіршілік етуді темпоралдылыы экзистенциалы бір нрсе жасау шін жеткілікті уаытпен аныталады.
Кіл-кй (кйлену) экзистенциалы бізді лемді абылдауымызды кей кезде трлі былыстарды крсетіп, неге кеейіп, тарылатынын, тсіндіреді.
Гуманистік психоаналитиктер (неофрейдистер).
Рональд Лэнг.
Мартин Буберді философиялы-теологиялы кзарастары.
Ролло Мэй. Сырты лем. зара лем. Ішкі лем.
алыпты мазасыздану. Невротикалы мазасыздану.
Виктор Франкл. Экзистенциалды вакуум. Экзистенциалды невроз. ---------------
Логотерапия кілі Сальвадор Мадди. Экзистенциалды патологияны клиникалы формалары: крусадерлік; нигилизм; вегетативтілік.
лім.Бірінші экзистенциалды конфликт. лімнен ашып тылмайтындыты мойындау. Бостанды. Экзистенциалды изоляция. мірді мнсіздігі.