Карадринаны даму кезедеріне болжам жасау

ыса мерзімдік анытаулара араанда, кбелектер кктемде алашы пайдалы температура жиынтыы 170-180 ⁰ -а жеткеннен кейін се бастайды (карадрина шін пайдалы температура деп, орташа бір кндік температурадан 10 ⁰ ты алып тастасталан температура айтылады). Бізді жадайда пайдалы температура осындысы 220 ⁰ –а баранда кбелек е кп шады. Зиянкесті кбейген жылдарында бл жадай 15-20 кнге созылады.

Зиянкесті санына байланыссыз, оны кейбір стадияларыны ту мерзімдері сонымен атар айсы рпаты дами бастауы тмендегіше есептеп шыарылады: зиянкесті тымнан бастап кбелек шып шыанша керек болатын 350 ⁰ –тан тратын бастапы пайдалы температура жиынтыы 220 ⁰ алынан ай санынан басталып топталады. р бір 350 ⁰ –тік жиынты, яни рпаты басталанын крсетеді.

Карадринаны кбею мерзімі жне оны рпатарыны санына байланысты анытаулар ара кзгеше, шегара болып есептелетін орташа он кндік температура 10 ⁰ –а жеткенше, жаласа береді.

Егер соы жне соыдан алдыы рпа кбелектері шып жатан мезгілде ауаны орташа он кндік температурасы 13,5 ⁰ тан жоарыра болып тран болса, бл жйт карадрина ле кбеюін жаластырып жатандыын жне ыстамайтын стадиялары, демек ыстауа дайын емес, жлдызрт, уырша жне кбелектер пайда болып жатандыын крсетеді.

Карадрина 13,5 ⁰ тан жоары температурада кбейе береді, дегенмен бірдестен суы (минусты) температурада ол барлы стадияларда ырылады жне келесі жылы жаппай кбейіп кетуі ктілмейді.

Егер аыры рпаынан (бір блігі аырысынан алдыны рпаынан) шыан кбелектерді шу температурасы 13,5 ⁰ тан тмен болуына тура келгенде, бл жадай карадринаны кбелек фазасында саталып алуынан жне келесі жылы кбеюінен хабар береді.

р жылды анытаулар, соы рпа кбелектері температура 13,5 ⁰ тан тмен боланда шу шін олайлы келетін жадайлар, атарынан неше жыл айталануын анытауа ммкіндік береді. Бізді байыры суармалы жер жадайында, карадрина келесі жылы атты кбейіп кетуі шін осындай 2-3 жыл болуы жеткілікті. Бндай жадайларда мір сру абілеті соншалыты кбейеді, тіптен рашылары 2000 –а дейін тым ояды жне кптеп тірі шыады, оларды саны р 1 м² -та 300 –ге дейін жетуі ммкін.

Карадринаа арсы кресте де мата кбелегіне арсы пайдаланылатын агротехникалы жне химиялы шаралар олданылады.

Кздік кбелек — кеудесі мен арыны жуан, рі ткті болып келеді, зындыы 18-22 мм кбелек. Алдыы анаттары срылт топыра тстес, р анатында бір-бірден дгелек, бйрек трізді жне сына трізді тебілдері болады. Арты анаттарыны тсі ашы, тіпті а деуге келеді.

Кбелек кйінде бір айа дейін мір среді, глдерді шырынын орек етеді. з міріні бойында олар 500-800 аралыында, тіпті 1800-ге дейін жмырта салады (кн сайын 20-30 дана), олар озаны, жоышаны, таы баса сімдіктерді жапыраына бір-бірден шашыратып тастайды. Жмыртасы а, шар трінде болады.

3-5 кннен кейін жмыртадан арасында араоыр жолаы бар срылт-жасыл жлдыз рт пайда болады. Оны сіп-жетілуі 25-40 кнге дейін созылады. Осы уаытты ішінде жлдыз рт 5 мрте тлеп, зындыы 45-52 мм жетеді. Ересек жлдыз ртты тсі срылт-жасыл келеді, жалтырап трады. Тртіп алан жадайда олар бктетіліп алады да, біраза дейін ыбырсыз жатады.

Жазы кезенде кздік кбелек 3 мрте ры шашады. Жлдыз рты алашы кездерде негізінен жерде тіршілік етіп, озаны жапыраымен оректенеді, дамуыны 2-3 кезеінен бастап кндіз топыраа жасырынып жатады да, тнде ана жер бетіне шыады.

Жлдыз рттарды бірінші рпаы ана зиян келтіреді. Бастапыда олар себілген шитті жарнаын толы тесіп кеміреді, кейінірек кктеп шыан сімдік сабаын да кеміріп тастайды.

Ересек жлдыз рттар жерде 25 см-ге дейінгі терендікте ыстап шыады. Кктемде, наурыз айында олар уыршаа айналады да, 15-20 кн ткеннен кейін, суір-мамыр айларында одан кбелек болып шып шыады. Кбелекті сіп-жетілуі 40-45 кнде аяталады.

Тіптен кбейген жылдарда жлдыз рттар матаны скіндерін атты сиретіп тастайды, кейде айтадан шит себуге тура келеді..

Бл зиянкеспен кресуді агротехникалы шараларына кзде жерді тере жырту, ыста суару, телім аралытары мен ары жааларыназып аудару, жйектерді шауып отыру сияты тсілдер жатады.

Жлдыз рттар пайда болан бастапы кезде алапты мынадай улы химикаттарды бірімен брку тиімді болады (л/га):

Децис, 2,5% Э.К. (0,7)

Диазинон, 10% Г. (0,50)

Ровикурт, 25% Э.К. (0,6)

Устад, 10% Э.К. (0,8)

Цимбуш, 25% Э.К. (0,32)

Шерпа, 25% Э.К. (0,32)