ТЖІРИБЕЛІК ЖМЫС

Тжірибе жасау немесе «Гипоксияа тзімділікте трлік реактивтілікті, ОЖЖ жадайыны, жасты маызы» бейнефильмін кру (кассета № 1)

№ 1 тапсырма

Организм реактивтілігінде жануарлар трлеріні маызын айындау

дісі: Комовский аспабыны астына бір а тышанды жне бір бааны отырызады. Оларды жалпы тртібіне, тыныс алуына, терілеріні тсіне назар аударады. Содан кейін барометрлік ысымды біртіндеп 200 мм.с.б. дейін азайтып, жануарларды жалпы тртібі, тыныс алуы, терілеріні тсіні згерістерін байайды. Алынан деректерді талдап, тжырым жасайды.

№ 2 тапсырма.

Реактивтіліктегі жас млшеріні маызын анытау

дісі: Тжірибеге бір ересек (салмаы 15-20 г), бір жаа туан а тышанды алады. Оларды жалпы тртібіне, тыныс алуына, терілеріні тсіне назар аударады. Содан кейін барометрлік ысымды біртіндеп 200 мм.с.б. дейін азайтып, жоарыда келтірілген крсеткіштерді адаалап, салыстырады. Екі тышанда биіктік ауруыны дамуын адаалайды. Биіктік ауруы дамуында жас млшеріні маызы туралы орытынды жасалады.

№ 3 тапсырма.

Организм реактивтілігіндегі ОЖЖ-ні функциялы жадайыны маызын анытау

дісі: тжірибеге ш а тышан алынады. Біреуіне тері астына 1% гексенал ерітіндісі 100 г дене салмаына 0,5 мл. ерітінді есептеліп енгізіледі. Екіншісіне - 10% кофеин ерітіндісі дене салмаына 0,5 мл. ерітінді есептеліп енгізіледі. шінші тышан баылау болып есептеледі. 5 - 6 мин. со шеуін де Комовский аспабыны астына отырызады. Алдыы тжірибеде жргізілген ретпен айталанады. Жануарлардаы згерістерді айырмашылыын анытайды. Алынан мліметтерді сарапталады.

№ 4 тапсырма.

Организм реактивтілігіне сырты орта жайттарыны ыпалын зерттеу.

дісі: Тжірибеге ш тышан алынады. Біреуін тоазытышта 20 минт мздатады, екіншісін 40⁰С термостатта 10 мин стайды. шінші тышан –баылау тышаны. Оларды комовский аспабыны астына отырызып, биіктік ауруын шаырады. Жануарлар тртібіні айырмашылытарына назар аударып, орытынды жасайды.

Сратар:

1. Осы тжірибеде жануарларды гипоксияа тзімділігіні андай ерекшеліктері бар?

2. Гипобариялы гипоксияа байланысты жануарларды баыланан реактивтіліктеріні негізінде андай даму тетігі жатыр?

Хаттаманы кестесі

Жануарлар	Барометрлік ысым	Тртібі	Минтіне тыныс алуы, ж.б. згерістер	Терісіні тсі	Жауап айтару трі
Баа	Бастапы жадай
Биіктік ауру
Тышан №1 (баылау)	Бастапы жадай
Биіктік ауру
Тышан №2 (жаа туылан)	Бастапы жадай
Биіктік ауру
Тышан №3 (наркоз)	Бастапы жадай
Биіктік ауру .
Тышан №4 (кофеин)	Бастапы жадай
Биіктік ауру
Тышан №5 (гипертермия)	Бастапы жадай
Биіктік ауру
Тышан №6 (гипотермия)	Бастапы жадай
Биіктік ауру

Студенттер хаттаманы жалпы кестесін толтырады жне гипоксияны бліндіргіш серіне организм тзімділігіні ртрлі екені туралы тжырым жасайды, бл неге байланысты екенін тсіндіреді.

Глоссарий:

Реактивность(Re – против; action - действие)- это свойство организма отвечать определенным образом на воздействие факторов окружающей среды (Н.Н.Сиротинин).

Реактивность- это свойство организма как целого отвечать изменением жизнедеятельности на воздействие окружающей среды (А.Д.Адо).

Реактивтілік(Re – арсы; action - сер)- сырты ортаны серлеріне организмні белгілі бір жолмен жауап айтару асиеті (Н.Н.Сиротинин).

Реактивтілік – сырты орта ыпалдарыны серлеріне организмні, оны жекелеген азалары мен жйелеріні тіршілігін згертіп жауап айтару асиеті немесе абілеті (А.Д.Адо)

Reactivity is a certain organism’s response to environmental factors (N.N.Sirotinin).

Reactivity is organism’s property as a whole to respond to environmental factors by changing its life (A.D.Ado).

Нормергия- это адекватный ответ организма на воздействие раздражителя

Нормергия – деттегі тітіркендіргішке организмні алыпты жауабы, мнда нормергиялы жауап серпілісі туралы айтылады

Normergyis the adequate organism’s response to pathogenic factors

Патергия- неадекватная ответная реакция:

· гиперергия- бурные физиологические реакции, значительно превышающие необходимый уровень реагирования (реактивность детского организма)

· гипергия - слабые реакции физиологических систем, недостаточные для полноценного ответа организма на повреждающее воздействие (вялое течение болезней с неясными, стертыми признаками) (реактивность старческого организма)

· анергия - отсутствие ответных реакций (носительство, отсутствие реакций в состоянии комы, при наркозе)

· дизергия - извращенные ответные реакции (расширение сосудов на действие низкой температуры, расширение зрачка на свет)

Патергия- алыптан тыс жауап:

· гиперергия– реактивтілікті жоарылауы

· гипергия – органихм реактивтілігіні тмендеуі (аурулар сылбыр, белгілері айын болмай теді) (арттарды реактивтілігі)

· анергия - реактивтілікті млде болмауы (зі ауырмай микробтарды тасымалдаушылары болады, тере кома, сілейме, наркоз жадайларындаы)

· дизергия - алыптан тыс, брмаланан жауап (тмен температураа тамырларды кееюі, жарыа кз арашыыны кееюі)

Pathergy is inadequate response to pathogenic factors

Hyperergyis more intensive reaction then normal (high reflexes, allergic reactions, child reactivity)

Hypoergyis low reaction of physiological systems to surroundings (asymptomatic diseases), reactivity of a senile organism)

Anergy isabsence of organism’s response (coma, shock, narcosis)

Disergy is inverted response, opposite to normal (vasodilation to cold, expansion of a pupil to light)

Резистентность организма - устойчивость организма против болезнетворных воздействий (resisteo-сопротивление).

Организм тзімділігі – ауру туындататын ыпалдара организмні тратылыы (resisteo-арсы тру)

Organism’s resistance is resistance against pathogenic factors.

Виды реактивности

Видовая - наиболее общий вид реактивности, особенности реагирования целого вида (миграция птиц, зимняя спячка млекопитающих, видовой иммунитет)

Трлік – реактивтілікті жалпы трі, бкіл бір трді жауап айтару ерекшелігі (старды мекенін ауыстыруы, сторектілерді ысы йысы, трлік иммунитет)

Species reactivity - is a complex protective reactions of different species of animals to surroundings, general type of reactivity (ex. migration of birds, hibernation of mammal, species immunity)

Групповая - особенности реагирования отдельных групп индивидуумов в пределах вида (пол, возраст, конституция, расовая принадлежность, группа крови и др.)

Топты - трді ішіндегі кейбір топтарды жауап айтару ерекшелігі (жыныс, жас, конституция, нсілдік ерекшелік, ан топтары, ж.б.)

Group reactivity is the response of several individuals within the species (ex. sex, age, constitution, race, group of blood)

Индивидуальная - особенности реагирования индивидуума, определяет уникальность индивидуума

Даралы - еке тлаларды реактивтілігі, р адам айталанбайтын тла екендігін крсетеді

Individual reactivityis an individual's particular response unique to each person

Физиологическая реактивность - адекватные реакции организма

Патологическая реактивность - неадекватные реакции организма

Реактивтілік физиологиялы (организмні алыпты жауабы)

Патологиялы (организмні алыптан тыс жауабы) болып блінеді.

Physiological reactivity is adequate organism’s response

Pathologicalreactivity is inadequate organism’s response

Специфическая, иммунологическая реактивность – ответная реакция на антиген

Арнайыланан немесе иммунологиялы реактивтілік – антигенні серіне антидене Specific (immunological) reactivity is organism’s response to antigens

Конституция (от лат. constitutio – состояние, свойство) - это совокупность морфологических и функциональных особенностей организма, формирующих состояние его реактивности, сложившихся на основе наследственных и приобретенных свойств.

Дене бітімі (лат. constitutio – жадай, асиет) – тым уалаушылыты жне жре пайда болан асиеттер негізінде алыптасан, жеке тлаларды рылымды, функциялы жне жандниелік ерекшеліктеріні жиынтыы.

Constitution (from Lat. Constitutio - state property) – is a set of morphological and functional characteristics of the body, forming the state of its reactivity, formed on the basis of inherited and acquired properties.

ДЕБИЕТТЕР:

Негізгі

1. .Нрмхамбетлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 80-115.

2. .Н.Нрмхамбетлы. Клиникалы патофизиология.-Алматы; «Эверо», 2010.-С. 8-27.

3. Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2010., том 1, с. 308-324, 232-307

4. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2009. - С. 21-23, С. 26-42

5. Патофизиология. Основные понятия. // под ред А.В. Ефремова. – Москва: ГЭОТАР-Медиа. – 2008. – С. 17-21.

6. Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 81-90.

7. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 23-33.

8. Патофизиология.: учебник под ред. А.И. Воложина, Г.В. Порядина.-Т.1. – М.: «Академия», 2006.- с.121-139

осымша

9. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2007. - С. 21-23, С. 26-42.

10. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С. 41-44.

11. Патологическая физиология п/р А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. – М.: Триада-Х, 2002. – С. 73-89Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С.133-149

12. Назаренко Н.М. Патофизиология раннего онтогенеза. - Алматы, 1998.– 175с.

13. . Нрмхамбетов. ры даму мен балалы ша ауруларыны патофизиологиясы., Алматы, 2004. – 162б.

14. Н.В. Жуйко. Особенности реактивности детского организма, Алматы, 2006.- 68с.

БАЫЛАУ

Тест тапсырмаларын орындау. – араыз: Патологиялы физиология бойынша сынамалы тапсырмалар // азак тіліне аударан М.Б.Байбрі, редакциялаан Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.: изд-во «Эффект», азМУ, 2007.- Б. 51- 59

СОЖ

«ОРГАНИЗМ РЕАКТИВТІЛІГІ МЕН ТЫМУАЛАУШЫЛЫТЫ ДЕРТТАНУДАЫ МАЫЗЫ»

Сабаты масаты:

· Клиникалы-зертханалы мліметтерді сараптау машыты дадысын алыптастыру

· Топта жмыс жасау коммуникациялы дадысын алыптастыру

Оыту міндеттері:

· Клиникалы-зертханалы мліметтерді сараптауда теориялы білімін олдана білу

· Топта жмыс жасаанда коммуникациялы дадысын жетілдіру

Саба жргізуді тсілдері:

Кіші топта жмыс жасау, кейс-стади.

Баылау тсілдері:

Ауызша срау, тжірибе хаттамаларыны дрыс толтырылуын жне тжірибе нтижелері бойынша орытындыны дрыстыын тексеру.

ТАПСЫРМАЛАР

№ 1 есеп.Екі егеуйрыа келесі тжірибе ткізілді: температурасы 10 °С суы бар аквариума №1 егеуйрыты отырызды. 5 минттен кейін жануарды алып, тиілмеген егеуйрыпен (№2 егеуйры) барокамераа орналастыру алдында 10 минт брын фенамин 2,5 мг/кг млшерде психостимулятор егізілген егеуйрыпен (№3 егеуйры), барокамераа орналастырады. Сосын барокамерадаы барометрлік ысымды 180 мм с.б.дегейге дейін азайтады.

мір сру затыын (барокамерадаы барометрлік ысымны 180 мм с.б. бойынша тмендеген уаыттан тынысты толы тотауына дейін) №1 егеуйрыта 15 минт, №2 — 7 минт жне №3 егеуйрыта — 4 минтке созылды.

1. Гипотермия жне психостимулятор фенамин гипоксияа арсы труына сер етеді ме?

2. Гипотермия жне фенамин жануарды гипоксияа арсы труына алай сер етеді?

3. Организмні гопобариялы гипоксияа арсы тратылыына сер ететін баса да бір ыпалдарды атаыздар.

Есеп.

Жаадан бастаушы спортшылара арнайы физикалы жктемеден кейін пульсі минутына 140 жне артериялы ысымы 180/100 мм. сын.ба. болды, ал жоары классты спортшыларында пульсі минутына 100, ал артериялы ысымы -130/90 мм.сын. ба. болды.

Бастаушы жне жоары классты спортшыларында реактивтілігіне андай жайттар сер етті?

№ 3 есеп.

Тиреоидэктомиядан кейін баылаушы жне тжірибелі топтарды арнайы оттегі аз камераа орналастырды. 5 кннен кейін баылаушы топты жануарлары лді, ал тжірибелі топты жануарларында зат алмасуды тмендегені, гипопротеинемия, организмні ызметі жне рефлекстерді тежелгені аныталды.

Баылаушы жне тжірибелі топты жануарларында реактитілігіне андай жайттар сер етті?

Есеп.

ысы уаытта табии жадайда екі топты жануарлары (саршнатар мен егеуйрытар) жоары млшерде сулелену алды. Летальдыы егеуйрытарда 95% рады, ал саршнатарда - 10%.

Саршнатар мен егеуйрытарды реактивтілігіне андай жайттар сер етті?

№5 есеп.

Крупозды пневмония 1 жастаа балада, 35 жастаы йелде жне 78 жастаы ер адамда ту барысы алай болады.

ртрлі жас айырмашылыы мен жыныс ерекшелігі аралыында температураны айындылыы жне абыну реакцияларыны ртрлі болуы неге байланысты? Жас ерекшелігіне байланысты реактивтілікті жне тзімділікті ерекшелігі ралай теді.

Есеп.

Жедел респираторлы вирустыаурумен ауыратын науасты ан сары суында интерферонны жоары концентрациясы аныталды. Бл реакцияны организм шін маызы андай жне неге ол пайда болды. Науаста реактивтілікті андай трі жне сер етуді андай формасы аныталады?

Есеп.

кесі гемофилия А трімен ауыран, ал шешесіні дені сау, Н., атты дені сау йел тектік кееске гемофилия А ауруыны немерелеріне дамуы ауіптігі туралы срапен келді: Жбайы Н. жне ш баласы - л жне екі ызы сау.

Сратар

1. Гемофилия А мра алдыруды ай трімен тасымалданады жне оны даму жолы? Баласы мен немересінде осы ауруды даму ауіптілігі андай?

2. Патогензі бойынша тым уалайтын ауруды тобы андай (Бидл-Татумны жіктеуімен) гемофилия А-а жатады?

№ 8 есеп.

Балалар блімшесіне аыл-есіні кешеуілдеуімен 3 жастаы ер бала келіп тсті. арап тексергенде: бала атарластарымен салыстыранда бойы аласа, беті жалпа, ауызы жартылай ашы, тменгі ернінен сілекей аып тр; кз ойыы тар; бетсйегі шыыы; алаанында клдене атпар крінеді. осымша зертту кезінде жрек аауы аныталды.

1. Бала андай аурумен зардап шегеді?

2. Осы жадайда диагноз ою шін тым уалайтын дертті андай дісін анытауа болады?

3. Кариотипті зерттеуде нені анытау (ммкін болатын нсасын крсетііз)?

4. Бл ауруды ммкіндік себептері андай?

№ 9 есеп.

Медициналы комиссияны военкоматына 18 жаста Р., скери ызметке жарамдылыын анытады. арап тексергенде: бойы жне аятары зын, текейлік (евнухоидизм), гинекомастия, бкселік май басу, олты асты шырыны жне асааны сирек тктенуі, лдардаы жынысты, маны жетілмеуін анытады

1. андай ауру туралы ойлауа болады?

2. Осы жадайда диагноз ою шін тым уалаушылы дерттерін анытауда андай дісті олдану ажет?

3. Кариотипті зерттеу нені айындайды? рт ішілік сынама нені анытайды (буккальная проба?)

4. Бл аурумен зардап шегетін ер кісіні балаларында анша пайыз осы ауру кездесуі ммкін?

Есеп.

Медико-биологиялы кееске баласыны мір сруге абілетсіз атерлі жрек аауымен туылуына байланысты йел келді. андай зерттеу дістері дертті тым уалайтынын туа пайда болуынан ажырата алады? Генетикалы діспен анытайды.

ДЕБИЕТТЕР:

Негізгі

1. .Нрмхамбетлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 80-115.

2. .Н.Нрмхамбетлы. Клиникалы патофизиология.-Алматы; «Эверо», 2010.-С. 8-27.

4. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2009. - С. 21-23, С. 26-42

5. Патофизиология. Основные понятия. // под ред А.В. Ефремова. – Москва: ГЭОТАР-Медиа. – 2008. – С. 17-21.

6. Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 81-90.

8. Патофизиология.: учебник под ред. А.И. Воложина, Г.В. Порядина.-Т.1. – М.: «Академия», 2006.- с.121-139

осымша

9. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2007. - С. 21-23, С. 26-42.

10. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С. 41-44.

12. Назаренко Н.М. Патофизиология раннего онтогенеза. - Алматы, 1998.– 175с.

13. . Нрмхамбетов. ры даму мен балалы ша ауруларыны патофизиологиясы., Алматы, 2004. – 162б.

14. Н.В. Жуйко. Особенности реактивности детского организма, Алматы, 2006.- 68с.

БАЫЛАУ

ü Есептер бойынша орытындылар