Бухгалтерлік шоттар анытамасы, рлымы мен мазмны.
К Р 1995 жылгы 26 желтоксан 2732 бабына сайкес негізгі аидалар болып мыналар табылады
здіксіздік. Кез-келген ксіпорын за уаыт аымында здіксіз ызмет етеді. Бл егер ксіпорын жабылып жатса, оны активтерін аымдаы нарыты нымен айта баалау ммкін болады дегеннен туындаан. Жмыс ісгеп тран ксіпорын концепцияларына сйкес, мны ажеттігі шамалы. Бл аида егер ксіпорын ттасымен сатылса, алашыда, ликвидациялы та баланстар жасалмайды дегенді мегзейді. Меншік иесі ауысанмен ксіпорын баса болып кетпейді, ол зіні есеп жйесін толыымен сатайды.
Есептеу. Бухгалтерлік есепте аржылы есеп берушілікте аша аржылары тскенде немесе тленгенде емес, табыстар пайда боланда, шыындар ажет боланда танылып, бейнеленеді.
Тсініктілік. Шаруашылы сбъектісіні аржылы есеп берушілігінде апарат барлы ттынушылара тсінікті болуы керек.
Маыздылы. аржылы апарат шаруашылы ызметті баалау кезінде дрыс шешімдер абылдау шін ттынушыларды ажеттіліктерін анааттандыруа маыналы болуы ажет.
Мнділік. Бл аидада апарат мнді жне мнсіз болатынын крсетеді. Мнді апаратты болмауы экономикалы шешімдер абылдауа сер етеді.
Натылы. Егер апаратта ателер жо болса ана, ол наты бола алады да жне ттынушылар сенімін туызады.
Байыптылы. Шаруашылы ызмет аымындаы шешімдер байыппен абылдананы дрыс. Активтер мен табыстар арты бааланып, ал міндеттемелер мен шыындар кем бааланбауы ажет.
Салыстырмалылы. аржылы апарат ажетті де мазмнды болуы шін, бір есепті кезеді екінші есептік кеземен салыстырып, сйкестілік, бір ізділік негізінде арау керек.
Ттастылы. аржылы есептегі апарат ттас, толы болуы керек.
Бірізділік. Есепті тадалан дістері мен абылданан дістемесі оны згертуге наты себептер туындамайынша згермеуі керек.
Бухгалтерлік есепті даму тарихы?
Бухгалтер термині 15 Австрияда мірге келеді. Е алаш бухгалтер лауазымын алан тла Инсбрук есеп палатасыны іс жргізушісі Христофор Штехер болып табылады Осы оиа жайлы Венна мемлекеттік мражайында лі кнге дейін сатаулы император 1 Максимилианны 1498ж 13 апандаы бйрыы ку. Осы уакыта дейін мны аылы есеп жазбаларымен айналысатын «кезбе жазушылар» жзеге асырып келеді. Жоарыда келтірілген кн «бухгалтер» жне «бухгалтерия» ымдарыны таралуыны бастамасы болып саналады. Сол кезде бухгалтер мамандыына те жоары адамгершілік асиеттеріне арап оны азіргі уаыта дейін шіркеу ызметкерінен кейінгі екінші орына ояды.
Экономикалы теорияда бухгалтерлік есепті даму кезеін трт негізгі кезеге бліп арастырады.
I Тауарлы ашалай атынастарды пайда болуынан бастап 18 аяына дейін.
II 18 аяынан 19 дейін
III 19 соы 20 басы
IV 20 бастап бгінгі кнге дейін
аз Респ 2006 жылды 1 атарынан бастап барлы йымдар бухгалтерлік есепті аржылы есептілікті халыаралы стандарттарына сйкес жргізеді.
Шаруашылы операцияны тсінігі?
Бухгалтер жмысыны е жауапты саласыны бірі — шоттарда шаруашылы операцияларын бейнелеу немесе проводкалар жазу. Ол шін айсы шот дебеттеледі, ал айсы шот кредиттеледі, яни шоттарды корреспонденциясын (йлесімді байланыстыруды) анытау ажет. Шоттарды корреспонденциясын анытауда ателер жібермеу шін, шаруашылы операцияларыны кптрлілігіне арамастан, оларды 4 типке (топа) біріктіру ажет.
Шаруашылы операцияларды бірінші типі. «Активті-активті»
Шаруашылы операцияларды екінші типі. «Пассивті-пассивті»
Шаруашылы операцияларды шінші типі. «Активті-пассивті»
Шаруашылы операцияларды тртінші типі. «Пассивті-активті»
Бухгалтерлік шоттар анытамасы, рлымы мен мазмны.
Бухгалтерлік шоттар дегеніміз -йымны шаруашылы ызметі мен баса да ызметі туралы жйелі апарат алу масатымен аражатты, шаруашылы дерістері мен міндеттемелеріні озалысын топтастыру, баылау, есептеу жне орытындылау тсілі. Бухгалтерлік есеп шоттарында екі жаты нысан болады. Шотты сол жаы дебет, о жаы кредит деп аталады.
Бухгалтерлік есеп шоттары жйесіні мнісі–ол шаруашылы ресурстарыны жекелеген рбір тріні немесе оларды кздеріні озалысын крсетуге, ресурстарды рбір тріні рамы мен орналасуындаы згерістер туралы апарат алып труа жне бухгалтерлік баланс жасауда амтамасыз етуге ммкіндік туызады. Мндай баылау бухгалтерлік есепті негізгі талаптарыны бірі жне оан есеп шоттар жйесіні кмегімен ол жеткізіледі.
рбір бухгалтерлік есеп шотта ресурстарды жекелеген тріні немесе оларды ралу кздеріні, сондай–а шаруашылы процестеріні жекелеген тріні озалысы крсетіледі. Есеп шот атауы есепке алынатын объектігі байланысты
беріледі. Мысалы, субъект кассасындаы олма–ол ашаны озалысын есепке алау шін «Кассадаы олма–ол аша» есеп шоты, ал тауарлар озалысы шін–«Алынан тауарлар» есеп шоты, сатып алушылар мен заказ берушілерді дебиторлы берешектеріні згерісіне «Алынуа арналан есеп шоттар» есеп шоты ашылады жне осылайша жаласа береді.
Графикалы жаынан есеп шот карточкада, парата, кітап паратарында екі жаты таблица формасында рылады.