Тжірибелік жмыс
дісі: Тжірибе ш тышана жасалады. Екі тышанны райсысына инсулин 1-2 бірлік млшерінде енгізіледі. Олар банкаа отырызылады. Баылау тышан блек ыдыса отырызылады. Екі ыдыс жылы жерге ойылады. Жануарларды баылайды. 40 минуттан со тжірибелік тышандарда гипогликемиялы команы белгілері байала бастайды (дене алпы деттен згеше, тыныс жиілеген, озалыс йлесімдігі бзылан). Сол кезде тжірибелік тышанны біреуіне іш уысына 1,0-1,5 мл 10% глюкоза ертіндісін жіберіп, екі тжірибелік тышандарды салыстырып, баылауды жаластырады. Баылау аяталан со жануарлар жадайыны айырмашылыын тсіндіреді, орытынды жасалады.
№3 тапсырма. Ситуациялы есептерді шешу
№ 1 есеп.1-сынып оушысында дене шынытыру сабаынан 100 м-ге жгіруден кейін, здігінен айтан тырыспа-селкілдек жне лсіздік стамасы дамыды. Тырыспалар «жарылыс сипаттаы» кез-келген физикалы жктемелерге айталанады. Инсулин слденісі мен ПГ дегейі алыпты, физикалы жктемеден кейін ст ышылыны дегейі згермейді. Блшыеттік биоптатты бояанда жне электронды микроскоппен араанда сарколемманы астында жне миофибрилдерді арасында гликогенні жиналанын креміз. Науастарды блшыеттерінде фосфорилаза ферментіні белсенділігі алыптаыдан 10% тмен болады. лсіздік жне тырыспа-селкілдек стамасынан кейін зрде миоглобин аныталады.
Сратар:
1. стамаларды себептері андай болуы ммкін?
2. Науаса андай сыныстар беруге болады?
№ 2 есеп. Клиникаа тскен емшек жасындаы екі монозиготты егіздерде бауырды лайаны (гепатомегалия), ашарына ан плазмасындаы глюкозаны (ПГ) дегейі тмендегені (гипогликемия) байалды. ПГ млшері адреналин енгізгенге шамалы жоарылайды. Бауыр жасушаларында фосфорилаза дегейі крт тмендеп, гликоген млшері жоарылаан.
Сратар:
1. Егіздерде андай дерттік рдіс дамыды?Жауапты негіздеіз.
2. Осы дерттік рдісті ммкін болатын себептері андай?
3. Гепатоциттерде осы дерттік жадайды тзілу тетіктері андай?
4. Гепатомегалия, гипогликемия жне адреналинге лсіз гипергликемиялы серді даму тетіктері андай?
№3 есеп. 72 жастаы артериалы гипертензиямен зардап шегетін науас Б.,, соы екі жыл ішінде аятарындаы мздау, жансыздану жне жрген кездегі сосын тынышты жадайында мазалайтын (кбінесе тнде мазалауа байланысты, йысы да бзылды) балтыр блшыеттеріндегі ауыру сезіміне шаымданады. 6-шы айында о сираында емге берілмейтін жне ауырмайтын жара пайда болды. Науас дрігерді абылдауында жоарыда аталан шаымдара, сонымен атар аузыны рауына, атты шлдеу сезіміне, жиі жне кп млшерде кіші дретке шыатынын айтты.
арап тексергенде: сира терісі ра, бозылт, стап кргенде суы. Артерияларды (табан, шап) сипап араанда пульсі білінбейді. ан талдауында: холестерин, фибриноген, тромбоцит дегейлері жоарылаан, ашарына ПГ дегейі 8 ммоль/л.
Сратар:
1. Осы науаста кмірсу алмасуыны бзылысы бар екенін болжауа болады ма ?
2. Ангиопатия дамуы мен кмірсу алмасуыны бзылысы арасындаы патогенездік байланысы андай?
№ 4 есеп. Ішімдік кп ішетін 45 жастаы науас соы айларда лсіздік, бас айналу, шлдеу сезімін байады. Олар таертегілік уаыттарда айын білінеді (сіресе таы ас ішпегенде). детте лсіздікті ішімдік ішумен байланыстырады. Алдыы кеште психоэмоциялы жан кйзеліске шырады (отбасылы жадайлар). Таерте ентігу, крт лсіздік, тершедік байады. Клікте есін жоалтты.
«Жедел жрдем» бригадасы шаырылды. Науасты тексергенде тері жабындылары бозылт, А 70/45 мм сын.ба., тахикардия (минутына 120 соы), тыныс алуды бзылысы (Чейна-Стокс тынысы дамыды). Науас ауруханаа жатызылды.
Сратар:
1. Жадайды анытау шін андай осымша тексерулер ажет?
2. Науаста кмірсу алмасуы бзылысыны андай трі дамыды? Науаста кома жне дертті осы тріні дамуында лкглдік улануды маызы андай?
3. Осы дертті андай жадайлармен ажыратуа болады?
№ 5 есеп. 60 жастаы науас аурухананы абылдау бліміне ес-тссіз кйде жеткізілді. асына еріп келген туысанынан срау барысында науасты за уаыт бойы Д-мен зардап шегетіні, ант дегейін тмендететін дрілерді аз млшерін абылдайтыны жне траты шлдеуге, жиі, кп кіші дретке шыатыны аныталды. арап тексергенде: тері жабындылары ра, кз алмасыны межеуаты жне тері тургоры тмендеген, тынысы жиі, беткей, пульсі — 96, А — 70/50 мм сын. ба., ауы-ауы бет жне ая-ол блшыеттеріні тырыспалы жиырылулары байалады. анны жедел талдауы айын гипергликемияны крсетті (17 ммоль/л, рН –7,32, С — 3,2 ммоль/л
Сратар:
1. Науаста андай жадай дамыды? Жауабыызды негіздеіз.
2. Осы жадайды негізгі патогенездік тізбегі андай? Науастаы андай йгіленімдер сізді ойыыза сйкес келеді?
3. Осы жадайды емдеу станымдары андай? Жауабыызды негіздеіз.
ДЕБИЕТТЕР:
Негізгі
1. .Нрмхамбетлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 130 - 139.
2. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 52-60.
3. Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 251-269.
4. Патологиялы физиология боинша сынамалы тапсырмалар // азак тіліне аударан М.Б.Байбрі, редакциялаан Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.: «Эффект», азМУ, 2007.- Б. 163 – 174
осымша
5. Патологическая физиология п/р А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. – М.: Триада-Х, 2002. – С. 228-238.
6. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 271-293.
7. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С. 266-301.
8. Г.В.Зайчик и др. Основы патохимии. – М: Медицина, 2000.
9. Вагнер Ф., Роусс Г. Введение в клиническую биохимию. Санк-Петербург,1998- 402с.
ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫН ОРЫНДАУ
1. Кмірсуды ыдырауы жне сіірілуіні бзылуы байалады (4)
a) аш ішекті шырышты абыыны абынуында
b) фосфорлану жне айта фосфорлану рдістерін бгейтін уыттар сер еткенде
c) ішек абырасыны анмен амтамасыз етілуі бзыланда
d) сахараза, мальтаза, лактаза белсенділігі тмендегенде
e) липаза белсенділігі тмендегенде
2. Бауырда гликогенолизді кшеюі байалады (6)
A) ОЖЖ озанда
B) гликогеноз кезінд
C) ауыр дене жмысы кезінде
D) адреналин ндірілуі жоарылаанда
E) симпатикалы жйке жйесі белсенділенгенде
F) гипоксия кезінде
G) ызба кезінде
4. Гликоген тзілуіні тмендеуі байалады (5)
a) гепатоциттер блінгенде
b) тртхлорлы кміртегімен улананда
c) гипоксия кезінде
d) антты диабетте
e) тиреотоксикозда
f) инсулиномада
5. Бауырда гликогенез гликогенолизден басым болады (1)
A) гипоксия кезінде
B) гепатиттерде
C) бауыр беріштенуінде
D) ызбада
E) гликогеноздарда
5. Гликогенозды I тріне (Гирке ауруына) тн (5)
a) глюкозо-6-фосфат дегидрогеназа ферментіні тапшылыы
b) глюкозо-6- фосфатаза ферментіні тапшылыы
c) гепатонефромегалия
d) гипогликемия
e) кетоз
f) анда ст ышылыны кбеюі
g) гипергликемия
6. Кмірсуды аралы алмасуыны бзылуы арты тзілуіне келеді (2)
a) кетонды денелерді
b) БМ
c) лактатты (ст ышылыны)
d) галактозаны
e) пируватты (пирожзім ышылыны)
7. Гиперлактатацидемияны патогенезінде маызы бар (4)
a) гликогенез кшеюіні
b) гликогенолиз жоарылауыны
c) анаэробты гликолиз белсенділенуіні
d) Кребс оралымында тотыуды бзылуыны
e) В1 витаминіні тапшылыыны
f) бауыр ызметіні бзылуыны
8.Сйкестікті тап :
1.Жедел гипогликемияны себептері (2)
2.Созылмалы гипогликемияны себептері (6)
A) ауыр дене жмысы
B) инсулинді арты енгізу
C) инсулинома
D) кмірсулы ашыу
E) гликогеноздар
F) бйректік диабет
G) созылмалы гепатит
H) бйрек сті безіні созылмалы жеткіліксіздігі
9. Гиперинсулинизм кезіндегі гипогликемияны патогенезінде маызы бар (4)
A) жасуша мембраналары арылы глюкоза тасымалдануы тежелуіні
B) жасуша мембраналары арылы глюкоза тасымалдануы белсенділенуіні
C) гликогеногенез белсенділенуіні
D) гликогенолиз тежелуіні
E) глюкоза тотыуы баяулауыны
F) глюконеогенез тежелуіні
10.Гипогликемияа тн (5)
A) тершедік
B) лсіздік
C) ашты сезім
D) жмыса абілеттілікті жоарылауы
E) блшы еттік діріл
F) анны гипоосмиясы
11. Гипогликемиялы кома патогенезіні негізгі тізбегі (1)
A) мый нейрондарыны кмірсулы жне ажымды «ашыуы»
B) миокардты кмірсулы «ашыуы»
C) анны гиперосмиясы
D) тегерілмеген кетоацидоз
E) ст ышылыны жиналуы
12. Глюкозурия байалады (3)
a) антты диабетте
b) антсыз диабетте
c) Фанкони синдромында
d) гиперлипидемияда
e) гиперлактацидемияда
f) бйрек жеткіліксіздігінде
13.Эмоциялы гипергликемияны патогенезінде маызы жоары (1)
a) бйректе глюкозаны кері сіірілуі жоарылауыны
b) гликогеногенез жоарылауыны
c) глюконеогенез тежелуіні
d) жасушамен глюкозаны пайдалану бзылуынны
e) гликогенолиз кшеюіні
f) глюконеогенез кшеюіні
14. Ауатты гипергликемияа тн (4)
a) таматан со 30 - 60 минут кейін дамиды
b) екі саат бойы саталады
c) гипергликемияны дегейі «бйректік межеден» жоары емес
d) таматан со екі ааттан кейін пайда болады
e) глюкоза дегейі 3 сааттан со алпына келеді
f) глюкозаа шыдамдылыты бзылуын анытау шін олданылады
15. Гормонды гипергликемия пайда болады (5)
a) глюкокортикоидтар слденісі жоарылаанда
b) адреналин слденісі жоарылаанда
c) глюкагон слденісі жоарылаанда
d) соматотропин слденісі жоарылаанда
e) инсулинні тапшылыында
f) тиреоидты гормондарды (Т3, Т4) тапшылыында
16. йыбездік инсулиндік жеткіліксіздік дамиды (1)
a) анда инсулинні антиденелермен бгелуінде
b) инсулин плазмалы нруздармен берік байланысанда
c) Лангерганс аралшытарыны бета-жасушалары блінгенде
d) инсулинге арсы гормондарды слденісі жоарылаанда
e) бауыр инсулиназасыны белсенділігі жоарылаанда
17. йыбездік инсулиндік жеткіліксіздікке келуі ммкін (5)
a) инсулинге антиденелер тзілуі
b) йы безіні ан тамырларыны атеросклерозы
c) пурин алмасуыны (аллоксан жиналуы) бзылу
d) организмде цинк иондарыны тапшылыы
e) Лангерганс аралшытарыны бета-жасушаларына аутоантиденеледі тзілуі
f) панкреатит
18. йыбезінен тыс инсулиндік жеткіліксіздікті патогенезінде маызы бар (4)
a) Лангерганс аралшытарыны бета-жасушалары блінуіні
b) инсулинні нруздармен берік байланысуыны
c) бауыр инсулиназасыны белсенділігі жоарылауыны
d) инсулиндік рецепторларов бгелуіні
e) анда бос май ышылдары кбеюіні
f) инсулин тзілуіні тектік аауыны
19. йыбезінен тыс инсулиндік жеткіліксіздік, салдары болуы ммкін (3)
A) анны протеолиздік ферменттеріні млшері жоарылауыны
B) йы безіні спелермен заымдануыны
C) панкреатитті бастан кешіруді
D) инсулинге арсы гормондарды(АКТГ, СТГ, глюкокортикоидтар) млшері жоарылауыны
E) Лангерганс аралшытарыны бета-жасушаларына аутоантиденелер тзілуіні
) инсулинге арсы антиденелер тзілуіні
20. Туліктік диурез - 3500 мл, анда ант млшері - 3,3 ммоль/л, несепте глюкоза млшері - 1 ммоль, несепті салыстырмалы тыыздыы– 1030.
Сізді тжырымыыз:
A) алыпты
B) антты дибет
C) антсыз диабет
D) бйректік глюкозурия