Таырыбы: «ДН репарациясы» таырыбы бойынша кеес
7.2. Масаты: студенттерде ДН рылымы мен ызметі бзылуларыны молекулалы негіздері жне оларды алпына келу механизмдері туралы білімін алыптастыру.
7.3. Оытуды міндеттері:
- ДН молекуласыны заымдалу типтерін жне оларды алпына келу механизмдерін оып йрену;
- ДН молекуласыны алыпты рылымы мен ызметні алпына келу механизмдері мен типтерін оып йрену;
- азаны антимутациялы ораныш механизмдеріні типтері мен дегейлерін оып йрену;
- тым уалайтын ауруларды пайда болуындаы ДН репарация рдісіні бзылуыны рлін оып йрену.
7.4. ткізілу трі: топпен жмыс істеу, гімелесу, таырып бойынша видеороликтер кру.
7.5. Таырып бойынша тапсырмалар:
7.5.1. ДН молекуласыны жарыты репарациясыны маызын тсіндіру жне сызбасын сызу.
7.5.2. ДН молекуласыны араылы репарациясыны маызын тсіндіру жне сызбасын сызу.
7.5.3. ДН молекуласыны репликациядан кейінгі репарациясыны маызын тсіндіру жне
сызбасын сызу.
7.5.6. Ситуциалы есептерді шыару.
1. Ата-аналары сау жаняда пигментті ксеродермамен бала дниеге келді. Даму барысында балада белгілер алыптасты ----------, ---------, ---------.
- Тым уалау типін жне баланы генотипін анытау.
- Ауруды ары арай дамуын тотатуа болады ма?
7.5.7.Кесте толтыру:
Репарация типтері | Тн ерекшеліктер |
Фотореактивация | |
Эксцизиялы | |
Пострепликативті | |
мисс -мэтч репарация | |
SOS-репарация |
7.6. лестірілетін материалдар:жо.
7.7. дебиеттер:
Негізгі:
7.7.1. Генетика. Под ред. Иванова В.И. М.: Академкнига, 2006. с. 164-173, 219-267.
7.7.2.уандыов Е.., Нралиева .. Жалпы жне медициналы генетика негіздері (дрістер жинаы). Алматы: Эверо, 2009. б. 82-98.
7.7.3.Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М.,2003. с. 78-82.
7.7.4.Аманжолова Л.Е. Жалпы жне медициналы генетиканы биологиялы негіздері. Алматы, 2006. б.141-153.
7.7.5.азымбет П.., Аманжолова Л.Е., Нртаева .С. Медициналы биология. А., 2002. б. 134-144.
7.7.6.уандыов Е.., білаев С.А.Медициналы биология жне генетика. Алматы, 2006. б. 77-86.
7.7.7. Медициналы биология жне генетика. Е.. уандыовты ред. Алматы, 2004. б. 114-126.
7.7.8. уандыов Е.., Нралиева .. Негізгі молекулалы - генетикалы терминдерді орысша-азаша сздігі. Алматы: Эверо, 2012. 112 б.
осымша:
7.7.9.Медицинская генетика: учеб. пособие/ Роберт Л.Ньюссбаум, Родерик Р, Мак-Иннес, Хантингтон Ф. Виллард: пер. с англ. А. Ш. Латыпова; под ред. Н. П. Бочкова.- М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010.
7.8. Баылау:
7.8.1. Баылау сратары:
7.8.1.1. Репарация, себептері, типтері.
7.8.1.2. ДН-ны жарыты репарациясы дегеніміз не?
7.8.1.3. ДН-ны араылы репарациясы дегеніміз не?
7.8.1.4. SOS – репарациясыны ерекшелігі неде?
7.8.1.5. ДН реперациясы рдісі бзылуыны тым уалайтын ауруларды дамуындаы рлі андай?
ш тілдегі тсіндірме сздер:
аза тілінде | Орыс тілінде | Аылшын тілінде |
Мутация– генетикалы материалды траты згерісі | Мутация - стойкое изменение генетического материала | Mutation– persistent change of genetic material |
Мутагендік фактор – мутацияны тудыратын факторлар. Табии жне жасанды мутагендік факторлар деп ажыратылады | Мутагенный фактор - фактор, вызывающий мутацию. Различают естественные (природные) и искусственные (вызванные человеком) мутагенные факторы | Mutagenic factors – factors causing mutation. Distinguish natural and artificial (human-induced) mutagenic factors |
Гендік мутация –генні рылысы мен ызметіні згеруімен сипатталатын мутация | Генные мутации –мутации, характеризующиеся изменением структуры и функции гена | Gene mutations –mutations characterising by change of structure and function of gene |
Репарация — жасушаны ДН молекуласындаы заымданулармен зілулерді айта алпына келтіруге аблеттілігі | Репарация — способность клетки исправлять повреждения и разрывы в молекулах ДНК | Reparation – the ability of cells to correct damages and breaks in DNA molecules |
Эксцизиялы репарация - ДН–ы заымдалан азотты негіздерді алынып тасталуы жне ДН молекуланы айта бастапы алпына келуімен сипатталады | Эксцизионная репарация –характеризующаясяудалением повреждённых азотистых оснований из ДНК и последующим восстановлением нормальной структуры молекулы ДНК | Exisional reparation - reparation chacterising by removing of damaged nucleotides of DNA with subsequent restoration of the normal structure of the molecule of DNA |
Пострепликативті репарация – репликациядан кейін аныталынан заымдалан ДН айта алпына келуі | Пострепликативная репарация – восстановление повреждений ДНК, обнаруживаемых после ее репликации | Postreplicative reparation – reparation of damages of DNA revealed after replication |
SOS-репарация - ДНмолекуласыны кп заымдануында ана іске осылады | SOS-репарация –репарация, имеющая место в случае многочисленных повреждений ДНК | SOS-reparation – reparation taking place in case of numerous of damages of DNA |
растырушы: оыт. ..ыдырбаева
7-саба (СОЖЖ)