Діни кзарасты ерекшелігін крсет.

Дін- брінен жоары жаратушы кшке жне оны оршаан орта мен адам баласына сері бар деп есептейтін сенім-наныма негізделген кзарас формасы. Дінні мифологияа састыы бар: лемні пайда болуы, жер бетіндегі тіршілік, адамны іс-рекеті туралы адамгершілік-этикалы мселелерді ала ояды. оамды игі істерге шаыруда: мдениетті алыптасуына сер етуімен атар адам баласын сыйласымдылыа, ділеттілікке, тзімділікке трбиелеп, зіндік парыз мселесін тсіндіруде дінні атарар маызы ерекше.

Дін азіргі заманы адам мен оамны рухани мірінде ерекше орын алады. Кеестік тапты идеология стемдік ран жылдары дін біржаты зерттелгені белгілі. Дінні соы жылдары арынды дамуы, оамда

діни сенімді абылдаушыларды саныны кптеп артуы дінді жан-жаты зерттеуді ажет етті жне бл баыттаы жмыстар табысты жргізіліп отыр. Мысалы, дінді тарих, социология, мдениеттану, саясаттану, философия жне таы баса ылымдар з ылымдары дегейінен, р трлі аспектілерде зерттеуде.

Дінді философиялы зерттеуді ерекшеліктері:

1) философия дінні адам мен оамны рухани міріндегі былыс, оамды сананы формасы ретіндегі мнін анытайды:

2) кзарасты трі ретінде зерттейді;

3) дінні пайда болуыны леуметтік жне гносеологиялы себептерін талдайды;

4) дінні оамда атаратын функцияларын жіктейді;

5) сенім мен аылды араатынасы мселесін арастырады;

6) дінні адам бойында адамгершіліктікті алыптастырудаы рлін крсетеді.

7) діни сенім бостандыы мселесін зерттейді.

Дінні анытамасы: mеlеgо – асиеттілік, дайылы – Абсолютті бастауды, дайды бар екендігінен туындайтын жне соан сйкес мінез-лы, мір сру тртібін, мір салтын алыптастыратын кзарас, дниетаным; адама кш беретін, тірек болатын, зіне табындыратын тылсым кшпен байланыстылы жне оан туелділік сезімі.

Дін – крделі жйе, ол діни сананы, діни институттарды, діни атынастарды жне діни ызметті амтиды. Дінге: 1) діни ілім; 2) діни сезімдер; 3) діни салттар; 4) діни йымдар мен секталар кіреді.

Дінні даму сатылары: 1) табии дін – бл кезенде табии кште дайлар сияты болып крінді; 2) занды сипаттаы дін – діни аидалар мен ережелерді блжытпай орындау талап етіледі; 3) аталу діні, ол дайды алдындаы кнлілік, бкіл болмысты асіреттілігі жне дайды мейірімділігі сезімінен туындайды.

Діни сана – жаратылыстан тыс кштерге, дайга деген сенімен туындайтын кзарастарды, идеяларды, нанымдарды, теорияларды жиынтыы. Діни сананы рылымына діни психология (діни идеяларды белгілі бір жйесімен байланысты стихиялы трде алыптасатын тсінікгерді, сезімдерді, кіл-кйлерді, дет-дстрлерді жиынтыы) жне діни идеология (діни идеялар жйесі, оны алыптастыру жне тарату ісімен діни йымдар, дінбасылар, діни ызметшілер айналысады) кіреді. Діни идеологияны маызды блігі болып теология есептеледі, ол дай, оны асиеттері, сапалары, белгілері туралы ілімні жйелі баяндалуы жне негізделуі. Діни сенімге деген екі трлі кзарас бар. Атеистік кзарас – дін мір шындыын брмалап, фантастикалы трыдан тсіндіреді десе, дінді олдаушылар оны наыз аиат, танымны е жоары сатысы, адам мірініндегі барлы сратара жауап бере алатын, оамды сананы баса формаларыны брінен асып тсетін формасы деп тжырымдайды. азіргі оамда екінші кзарас басымыра.

Дінні пайда болу себептері мен мні туралы мселе философия тарихында кптеген философтарды зерттеу объектісі болды. Дін туралы ылым – дінтануда дінні тамырлары деген ым алыптасан, бл ым дінні пайда болу себептерін, леуметтік, гносеологиялы жне адамгершіліктік мнін ашады.

Дінні басты, анытаушы тамыры немесе себебі ретінде кптеген алымдар леуметтік себептерді атайды. Бл себеп алашы ауымды оам адамдарынан жасы керінеді. Кездейсоты стемдік еткен алашы ауымды оам адамдары табиатты длей кштеріне арсы труа дрменсіз, олара туелді болды. Стихиялы табиат кштерін билеуге, зіне баындыруа, оамды атынастарда кнделікті туындап отыран мселелерді шешуге ажетті практикалы ралдары жо адамдарды сйенгені зіні санасыны, иялдауыны жемісі – фантастикалы кштерге деген сенім болды. Дінні пайда болуыны осы леуметтік себептерін азіргі заманда да круге болады. 90-жылдарды басында бкіл посткеестік кеістікте дінні те тез арынмен дамуы байалды. Брыны жйе кйреп, жаа баыттар, жаа оамды атынастар лі аныталмаан сол кезеде адамдарды бойын шарасызды, орыныш, мітсіздік биледі, мірлік баыт-бадарын жоалтан адамдарды кпшілігі здеріне ажет кш-уатты, сенімді діннен іздеді.

Дінні гносеологиялы тамырлары болып адамны танымды жне психологиялы ызметі негіздерінде алыптасу ммкіндігі жадайлары, алышарттары, ммкіндіктері есептеледі. Таным процесі екі жаты – танымны объективті мазмнын жне оны субъективті формаларын (тйсік, абылдау, елестету, ым, пікір жне т.б.) амтитыны белгілі. Діни санада осы процесті екінші жаы басымыра. Елестетуге, логикалы аналогиялар мен абстракциялар жасауа абілеттілік тым лсіреленіп, танымды бейнелерді наты заттардан ажыратылу аупі пайда болады. Рационалды таныма кбірек назар аударуды нтижесінде ымдарда дние субъективті бейнеленеді.