Гематурия – зрмен анны (эритроциттерді) блінуі .

Гематурия дрежесін анытау шін санау дісі олданылады ( Нечипоренко, Амбюрже, Аддис-Каковский бойынша зр анализдері).

Интенсивтілігі бойынша макро- жне микрогематурияны ажыратады.

Макрогематурия кезінде зр ызыл немесе оыр тсті болады, бл зрде бос Нв немесе бзылан эритроциттерді бар екенін білдіреді. анны згеріссіз блінуі урологиялы аурулара тн.

Гематурия анытау:

· центрифугирленген зрді х 40-микроскопиясы кезінде 5 жне одан кп эритроциттерді к/а болуы;

· центрифугирленбеген эрде 6 жоары эритроциттерді болуы;

· 1 мл зрде 1000 эритроциттен жоары;

· 24-саатты зрде 1 млн эритроциттен жоары.

 

Гематурияны клиникалы варианттары:

· макрогематурия

· симптомсыз микрогематурия

· микрогематурия клиникалы симптомдармен бірге ( дизурия, геморрагиялы синдром,

· ызба, ауру сезімі жне т.б.)

· микрогематурия протеинуримен бірге 0,5 г/л жоары.

 

Гематурияны жиі себептеріне:

- зр шыару жолдарыны аурулары кезінде – зр долдарыны инфекциясы (уретрит, цистит), уыты тасы, уыты ісігі;

- уы асты безіні аурулары кезінде – простатит, уы асты безіні ісігі;

- бйрек аурулары кезінде – гломерулонефрит (жедел, созылмалы), интерстициальды нефрит, ЗТА, поликистоз, бйрек ісігі, бйрек туберкулезі.

Гематурия бйректен тыс себептерге де байланысты болуы ммкін, коагуляция жне тромб тзілу бзылуы нтижесінде болуы ммкін. Балаларды ерте жасында гематурия инфекциялы ауруларды (ВУИ, сепсисті), бйрек поликистозыны, Вильмс ісігіні, бйрек артериялары немесе веналары тромбозыны, обструктивті нефропатияны, токсикалы жне алмасулы нефропатияны, жалпылама антамырішілік ан ю синдромыны (ДВС) немесе гемолитикоуремикалы синдромны клиникалы крінісі болып табылады, сонымен атар тымуалайтын нефритті жне бйректік дисплазияны кейбір трлеріні алашы крінісі болып табылады. Мектепке дейінгі жне мектеп жасындаы балаларда ртрлі айындылы дрежесіндегі гематурия бйрек шумашаларыны заымдануы кезінде (гломерулонефритте, IgA нефропатияда, тымуалайтын нефритте, жегілік нефритте, интерстициальды нефрите жне т.б.).

Балалардаы экстрагломерулярлы гематурия бйрек антамырларыны аномалиясы жне оларды заымдалуы, тостааншалардаы тастар, жараат, кистозды аурулар кезінде кездеседі. Сонымен атар гематурия зр шыару жолдарыны заымдануында байалады: зраарды тасы, уыты заымдануы ( катетеризациядан кейін, геморрагиялы циститте, туберкулёзде, циклофосфамидті енгізгеннен кейін), зр шыар каналдарды заымдануы (жарааты, уретрит).

Гематуриямен ауыратын науастарды барлыына крсеткіш:

Лабораторлы дістер:

· Жалпы зр анализі

– згермеген эритроциттер (жиі урологиялы патологияда болады),

- згерген эритроциттер (гломерулярлы, дисморфты) гломерулонефриттерде болады,

- жекеленген микрогематурия урологиялы тжірибеде кездеседі,

- микрогематурия протеинуриямен осарласан гломерулонефриттерде болады

· Нечипоренко бойынша зр анализі,

· ш стаканды сынама,

· Зрді егу ( ИМП кезінде, туберкулезге кдік туанда),

· ЖА,

· ан сарысуынан креатинин мен мочевинаны анытау.

рал аспапты дістер:

· Бйректі жне уыты УДЗ

· Цистоскопия

· Экскреторлы урография – бйректі жне жоары зр жолдарын зерттегенде кп апараттар береді ( гломерулонефриттерді ескермегенде)

· Компьютерлі томография (бйрек ісігіне кдіктенгенде)

 

Науаста макрогематурия аныталанда шыл трде госпитализацияа жатызу керек.

Микрогематуриясы бар науасты нефролога немесе уролога жолдайды.

Бірінші кезекте урологиялы ауруларды шеттету керек содан кейін нефропатия диагнозын оямыз.

Зр шыару актсіні басында немесе соында байалатын гематурия, тек урологиялы аурулара тн, белдегі ауру сезімімен, сіресе стама трізді ауру сезімімен жреді.

Нефропатия кезіндегі гематурия (бйректік гематурия) – траты екі жаты, ауру сезімсіз, жиі протеинуриямен, цилиндруиямен, лейкоцитуриямен осарласып жреді.

2/3 жадайда бл уыты ісігі, ауру сезімсіз гематуриямен крінеді, диагноз цистоскопия кезінде ойылады. Бйрек ісігі белдегі тйы ауру сезіммен, ызбамен, анемиямен немесе эритроцитозбен, гиперкальциемиямен, паранеопластикалы реакциямен жреді.

Зр жолдарыны инфекциясы кезінде микрогематурия лейкоцитуриямен жне лсіз протеинуриямен ( 1 г/л дейін) осарласып жреді.

Зр жолдарыны туберкулезі кезінде гематурия пиуриямен, айын емес протеинуриямен осарласып жреді.

 

Лейкоцитурия- зрде лейкоциттер саныны суі (Нечипоренко дісі бойынша 1мл зрде 4000 арты немесе ЖЗА-де лейкоциттер ер адамдарда 4- тен арты , йелдерде 6 –дан арты кру алаында.

Лейкоцитурия – зр шыару жолдарыны абыну рдісіні тікелей белгісі. Пиурия – массивті лейкоцитурия. Зрде кп млшерде лейкоциттерді жне бактерияларды болуынан, зр сілтілі реакциялы болады, макроскопиялы диффузды лайлану жне тйіршіктерді болуы байалады. Зр тнбасында лейкоциттер профилі зерттеледі:

- нейтрофилурия ИМП, жедел пиелонефрит, созылмалы пиелонефритті, уретритті, вульвовагинитті ршуі кезінде кездеседі;

- лимфоцитурия инфекционды-аллергиялы генезді нефропатияда аныталады.

Белсенді лейкоциттерді аныталуы зр жолдарындаы инфекциялы рдісті белсенділігін куландырады.

 

Бактериурия– зрде бактерияларды аныталуы.

Бактериурияны дрежесіні млшерін анытауда зрді егу маызды. Шынайы бактериурия- в 1 мл де 100000 кп бактерияларды аныталуы. Симптомсыз бактериурия ИМП дамуын жоарлатады, сіресе жктілер мен арт адамдарда. ИМП жиі оздырышына грамм теріс бактериялар жатады. Ішек таяшалары зр жолдары инфекциясыны шамамен 80% шаырады.

 

Цилиндрурия– зрмен цилиндрлі формалы тзілістерді блінуі, бйректі дистальды зекшелеріндегі белокты жабыспалар (слепки). Цилиндрурия зекшелер уысында белоктарды тнуымен байланысты. алыпты жадайда зр анализінде тек гиалинді цилиндрлер аныталады. Зрде цилиндрлер ртрлі физиологиялы жне патологиялы жадайларда пайда болады: гиалинді - физикалы жктемеде, ызбада, ортостатикалы протеинурияда, нефротикалы синдром жне бйректі басада аурулары кезінде; днді - зекшелерді ауыр дегенеративті заымдануы кезінде; балауызды- зекше эпителийлеріні заымдануында, нефротикалы синдромда; эпителиальды - гломерулонефрит, нефротикалы синдром кезінде зекшелерді дегенеративті заымдануында; эритроцитарлы – бйректік генезді гематурияда; лейкоцитарлы - бйректік генезді лейкоцитурияда.

 

Нефрологиялы науасты міндетті амбулаторлы зерттеуге бйректі функционалды жадайын баалаужатады, яни крсеткіштер бойынша салыстырмалы тыыздыын андаы креатининді, шумаша фильтрация жылдамдыын (СКФ) анытау жргізіледі..

ШФЖ (СКФ) тек Реберг-Тареев сынамасы ана емес, сонымен атар лкендер мен 12 асан балалар шін лданылатынКокрофт-Голт формуласыарылы да анытауа болады:

ШФЖ=(140-жасы (г)) х салмаы(кг) х К/0,82 х сарысудаы креатинин (мкмоль/л),

К йелдер шін- 0,85; К ерлер шін – 1

 

Бйрек ызметіні жадайын кестеде келтірілген тесттер кмегімен баалауа болады.

 

Бйректі ызметтік белсенділігін сипаттайтын негізгі тесттер:

Тест	андай функцияны сипаттайды
Зимницкий сынамасы	Дистальды зекшені концентрациялы ызметін
Креатинин клиренсі	Шумашалы фильтрация
Зр ышылыны клиренсі	Проксимальды зекшені реабсорбциясын
Глюкоза клиренсі	Проксимальды зекшені максимальды реабсорбциясын
Фенолротпен сынама	зекшелік секрецияны

 

Клиникалы нефрологияда зр синдромынан баса ажыратылады:

нефротикалы синдром, гипертониялы, жеделнефритикалы, жедел бйрек жеткіліксіздігі синдромы ,созылмалы бйрек жеткіліксіздігі, тубулярлы бзылыс синдромы.

Нефрологиялы тжірибеде синдром бойынша диагностикалау жне емдеу дрыс диагноз оюа жне рациональды емдеуге кмектеседі.

Нефротикалы синдром –жоары протеинуриямен, тулігіне 3,5г аса белокты жоалту, гипопротеинемиямен, гипоальбуминемиямен, диспротеинемиямен, жоары рамды холестеринмен жне триглицеридтермен гиперлипидемиямен, анны гиперкоагуляциясымен, клиникалы массивті ісінумен, жиі іш шеменіні анасарка дрежесіне дейін жетуімен сипатталатын клинико-лабораторлы симптомокомплекс.

Нефротикалы синдромны негізгі себептері:

Біріншілік бйрек аурулары:

· Жедел и созылмалы гломерулонефрит

· Біріншідік амилоидоз

· Туа пайда болан нефротикалы синдром

Екіншілік баса аурулары бойынша:

· Жйелі аурулар (ЖЖ, ЖСД, УП, ВГ, РА)

· Жпалы аурулар (инфекциялы эндокардит, туберкулез, сифилис, гепатит В, остеомиелит, кпені созылмалы іріді ауруы)

· ан аурулары (лимфогранулематоз, миеломды ауру)

· Паразитарлы аурулар (малярия, шистоматоз)

· Ісіктер

· Жктілерді нефропатиясы

Еміні негізігі алгоритмі:

· Міндетті трде емдік дене шынытыру таайындаумен оса жеткілікті озалысты белсенділік;

· Дрыс таматану (1 кг дене салмаына - 1 г белок ), натрий хлоридіні рамы 5 г тулігіне; ішетін сйыты млшері туліктік диурезбен аныталады, 200-300 мл арты;

· за дрілік терапия: преднизолон - 1-2 мг/кг: 4-6 апта абылдау, млшерін стап трушы млшерге дейін тсіріп, 6 аптадан 1-1,5 жыла дейін абылдау; курантил - 200-300 мг тулігіне, 1 жыл жне одан да кп абылдау; азатиоприн - 2-2,5 мг/кг тулігіне, 4-6 апта бойы абылдау; азатиопринні млшерін стап трушы млшерге дейін тсіріп 1-1,5 жыл бойы абылдау, шеткі андаы гепаринді баылау арылы - 10-60 тыс. бірлік/тулігіне; 4-6 апта анны ю жйесін баылау бойынша, тікелей емес антикоагулянттара (фенилин) ауыстыру, 1жыла дейін.

Тиімділігін баалау критерилері:

1. Ісінуді басылуы.

2. Протеинурияны тмендеу.

3. андаы белоктарды дрысталуы.

4. Липидтік алмасуды дрысталуы.