Задарды таралуыны наты баасы

Дискреті кездейсо млшерлер болып табылатын лшеу ортындыларыны наты мнін баалау шін парметірлерді наты бааны ажетілігі туелсіз n тжрибелерде кездейсо млшерімен х абылданан хі мніні атары-тадаманы негізінде оларды таралу функциаларыны ажетігінен туындайды.

Параметрді баасы наты деп аталады, егер ол бір сан мен шыарылса. Тжірибе мліметтеріні негізде аныталан наты баа оларды функциасы болып табылады, яни тжірибе санна жне парметдрекіне туелді тараумен кездейсо млшері болып табылады.

Наты баалар ралан, араластыррылмыан жне сері (эффекстивті) бола алады.

ралан деп – тадаманы клемін арттыру барысындыы санды сиппаты аиат мніне ммкіндігінше мтылудаы бааны айтамыз.

Араластырылмаан деп- бааланатын санды сиапта те матеиатихалы ктудегі баалауды айтамыз .

сірлі деп – берілген параметірді кез – келген баса бааларыны аз дисперсиясыны оны диспирсиясы аз боландаы баыны айтамыз.

Тжірибеде барлы кезде талаптарды барлыы орындала бермейді, алайда бааны тадау оны критикалы талдауына сйкесболу керек. лшенетін млшерді наты мніні баасы ретінде немесе лшеу ортындысыны МК наты баасы, лшенетін млшерді орташаарифметикалы мні болып табылады

 

Тарауды кез – келген заында ол рылан жне арлас емес баалау болып табылады, сондай-а е аз квадыратыны критериері бойынша кбірек тиімдірек болады.

Дисперсиалауды наты баасы мына тедеумен аныталды

 

[x]=

жне ол аралас емес жне растырылан болып табылады ОКА кездейсо млшері х дисперсианы квадыратьны тбірінен аныталады, арыарай, оны баысы дисперсия басынан тбірді ашу жолымен табылады.

Біра бл сызыты процедура емес ол аралас баалауа алып келеді, сондытан тжірибені n санына туелді тзетіп айтыш к(n) енгізіледі:

Ол К (3)=1,13 тен К() =1,03 аралыында згереді:

Алынан МО жне СКО баалар кездейсо млшерлер болып табылады, n-тжірибесінен сириаларды айталауда трлі баалар жне алынады. Осы баалауларды таралуы ОКА жне S кмегіменбааланады (рташа арифметикалы мні).

ОКА баасыны орташа арифметикалы мні:

 

(ОКА) орташа квадраты аутуыны баасы:

 

ОКА – ны анытаудаы ателік былай аныталады:

 

Ол эксцеске жне тежірибе санына туелді жне ОКА – а туелді болмайды, яни лшеу жасау длдігімен орындалады. Тжірибеде брінен брын ОКА баасы мына формуламен аныталады:

 

лшеу нтижесіні жне жеке тжірибелерді ОКА баасын есептеу шін тмендегі формуланы кейде пайдаланан ыайлы.

 

 

Таралымны баса параметірлеріні наты баасын аз пайдаланады; ассиметрия коэффицентіні жне эксцес бааларын мына формуламен анытайды:

Ассиметрия коэффицентіні жне эксцес баасыны таралуын тару тріне байланысты трлі формулалармен сипатайды.