леуметтік реформалар жне л.к жаару кедейшілікті жою т.б.

2002ж. айлы 54пайыза сті.Ебек адамдарыны жалаысы артты.азастанны леуметтік саласындаы мселелеріні бірі-зейнетаымен амтамасыз ету,ебекке абілетсіздерді орау,кпбалалы отбасыларды леуметтік олдау жйесін дамыту сиятылар жатады.2002 ж. кнкрісі тмен отбасылара атаулы леуметтік кмек енгізілді.2003 ж.баланы тууына байланысты 15айлы есептік крсеткіш млшерінде бір жолы жрдемаы беріле бастады.толыыра Чапайдан оышиш 550беттен басталады.

 

117.2008ж. 6апан Р Прпез. азастан халына жолдауы азастан халыны л-ауатын арттыру-мем.к саясатты басты масаты

Бл жолдауда лемні бсекеге абілетті 50 еліні атарынан ны орын алу мен 30корпоративтік кшбасшыларалыптастыру негізінде елді индустрияландыру міндеті бізді басты стратегиялы масатымыз болып ала бермек.2008ж. азастан шін жан-жаты экономикалы леуметтік жне саяси жаару жолында таы бір сенімді ілгері адам жасаан жыл болды.Осы жолдауды 5 баыты бар оны здері лекциядан оып алышиш

118.Десаулы сатау,спорт жне дш.ды дамыту

ДШ жне спорт туралы Р. заы 2014ж абылданды.Масаты осы за Рда дш жне спорт саласындаы оамды атынастарды реттейді баралы дш уесой жне ксіпой спорт ызм.амт.ету жне оларды дамытуды ыты йымд. жіктелуі негізінде айындайды.БЛ ЗА 12ТАРАУ 59 БАПТАН ТРАДЫ.

1.ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

2.ДШ ЖНЕ СПОРТ СА.Ы МЕМ.К РЕТТЕУ

3.ДШ МЕН СПОРТ ЖЙЕСІ

4.ЛТТЫ СПОРТ ТРЛ.Н ДАМЫТУ

5.СПОРТ РЕЗЕРВІ ЖНЕ ЖОАРЫ

6.КСІПОЙ СПОРТ

7.ДШ МЕН СПОРТ САЛ.НОРМАТИВТІК ТАЛАПТАР

8.ДШ МЕН СПОРТ САЛ.КАДРЛЫ ЫЛЫМИ МЕД. АМТ ЕТУ

9.ДШ МЕН СПОРТ САЛ.МЕМ.К ЛЕУ.К КЕПІЛДІКТЕР ЖЙЕСІ

10.ДШ МЕН СПОРТЫ ЫРЖ. ИНФРА. АМТ ЕТУ

11.ДШ МЕН СПОРТ САЛ. ХАЛЫАРАЛЫ ЫЗМЕ

12.орытынды ережелер

119.Салауатты мір салты-лт болашаын алыптастыруды негізі

1-кімет денсаулы сатау ДС ныандарыны алпына келтіру мен дамыту жніндегі жмысты жандандыру ажет

2-денсаулы сатау сал.ы ажы рес.н тиімді пайд. шн тиістталдау жргізіп мед. ызм. наты нын баалау

шіні-ДС.Білім жне ылым мин.не бірлесе отырып аурухананы мед. ызм. соны ішінде мед. асына даярлау мен айта даярлау т.б

4-Халыты дрі дрмекпен амту.Елге ж келінетін мед.препар.н сапасына ата баылау орнатып белсенді трде отанды фар. фаб.ды руа ажетті инвистиция

5-ДЕНІ САУ ЛТ шін инф.дамытуды маызы жоары.

120.азіргі білім жйесін жаартуды зекті масаттары мен міндеттері

азіргі білім беружйесіні масаты—бсекеге абілетті маман дайындау.аз.ы білім беруді дамытуды 2011-2020 ж. арналан мем.к бадарламасы жобасында аз.да оитындарды сапалы біліммен амт.ету,халыаралы рейтингілердегі білім крсеткішіні жасаруы мен аз. білім беру жйесіні тартымдылыын арттыру шін,педагог мамандарды мртебесін арттыру,ксіптік біліктілігін дамытуды амт.ету.

12ж.білім беруде педагог тмендегідей зіреттілікті игеруге міндетті

1.Арнайы зыреттілік-зіні ксіби дамуын жобалай білетін абілетті

2.леуметтік зыреттілік-ксіптік ызметімен айналысу абілеті

3.Білім беру зыреттілігі-пед. жне леу.к психологияны негіздерін олдана білу абілеті

121) Спорт жне дене трбиесi. аза халыны дене трбиесiне, оны шынытыруа, ептiлiкке, денсаулыты, кiл-кйдi ктеруге арналан осы кездегi дене трбиесi мен спорт нышаны ерте заманда-а халы кдесiне жараандыын кейбiр археол. деректер длелдейдi. 1970 ж. От. азастан обл-нда б.з.б. 4 — 3 -ларда тоызмала тастары табылды. Сол жылы Тараз -нан 30 км жерде археологтар тоызмала татасыны таса ашап салынан суретiн кездестiрдi. Трiк аандыы дуiрiнде азастан жерiнде кптеген алалар салынып, мдени орталытар бой ктердi. Кне Таразда ншi-кйшiлер, шабандоздар, сада тартушылар, балуандар, баса да кш нерiн крсетушiлер бас осып отыран. 7 -да Орта Азия мен азастан жерiн жаулап алан Араб халифаты ислам дiнiн уаыздаумен атар, шахмат (шатрандж) ойыныны таралуына, оны дамуына айтарлытай ыпал еттi. Сйтiп, кшпендi деп аталып келген аза халы дене трбиесiн, оны iшiнде спортты дамытуа кiл блгенi байалады. Ежелден сада тарту, бйге, сайыс, крес, аударыспа сияты спорт трлерiмен айналысан аза халы баса да спорт трлерiмен айналысу арылы здерiнi рухани байлытарын жетiлдiрiп, толытырып отыран. Халы зiне лайыты деп санаан лтты спорт трлерiн, р трлi дене жаттыуларын немi жетiлдiрiп келген. р руды, р жздi, рбiр хан мен бай-манапты, болыс-бектi з балуаны, з мергенi, з сйглiгi болан. Олар бйге-жарыстарда iрi руларды намысын ораан


аза халы арасында спортты дамуына р лт кiлдерiмен арадаы арым-атынасты ныаюы кп сер еттi. Мндай жадай, сiресе, азан ткерiсiнен кейiн берiк алыптасты. Алашы кезеде спорт пен дене трбиесi ебекшiлердi денсаулыын ныайту, жалпы гигиеналы мселелер, скери шынытыру даярлыын жасарту масатында жргiзiлдi. 1918 жылды 1-жартысында жмысшылар клубтарында гимнастикамен айналысатын йiрмелер йымдастырыла бастады. Халы аарту органдары мен комсомол йымдары ыруар жмыстар атарып, жастар кшiмен спорт аладарын, скери даярлы iсiне жаттыу ткiзетiн орындар жасады. 1920 ж. 1 азанда азастанны сол кездегi астанасы Орынбор -нда дене трбиесi нсаушылары жне йымдастырушыла-рымен скерге баратын жастарды спорта баулуа арналан курстар йымдастырылды. Оан жзден астам кiсi атысты. Оны те жартысынан кбi аза жастары болатын. Мнан со Атбе, Гурьев (азiргi Атырау), Орал, Верный (азiргi Алматы), Орынбор, Петропавл, ызылорда, Семей -ларында iрi спортты орталытар рылды. Сол жылдары Семей, останай, Жетiсу губернияларында спартакиадалар те бастады. йелдер арасында дене трбиесiн дамыту масатында 1925 ж. Семей -нда арнаулы спартакиада ттi. Дл осындай йелдер арасында спартакиадалар Орал, Петропавл, Алматы -ларында да йымдастырылды. 1928 ж. Петропавл -нда Бкiлазастанды 1-спартакиада з жалауын ктердi. Оан атысушылар футбол, жеiл атлетика, алашы (городки), азаша крес, баскетбол жне нысана кздеуден сына тстi. азастанда дене трбиесi мен спортты дамытуда 1931 ж. енгiзiлген “КСРО-ны орауа, ебек етуге дайын бол” (ГТО) деп аталан бсекелердi маызы зор болды. Бл жастарды спорта траты трде атысуына ммкiндiк бердi. Дене трбиесiнен лтты кадрлар даярлауа кiл блiне бастады.ж. Алматыда дене трбиесi техникумы ашылды. 1934 ж. респ. ведомствоаралы 1-спартакиада, Орта Азия мен азастан спортшылары арасындаы 1-спартакиада жне мектеп оушылары арасында бкiлазастанды 1-спартакиада ттi. азастан К(б)П-нi 1937 ж. ткен 1 съезi дене трбиесi мен спорт жне баралы ораныс жмыстарын кеейте тсудi атап крсеттi. 2-дниежз. соыс арсаында азастан спортшыларыны саны 150 мыа жеттi, оны iшiнде 30 мынан астамы аза жастары болатын. Соыс жылдарында скери-спорт кадрларын даярлауда кп жмыс атарылып, елiмiзде 1,5 миллиона жуы скери-спорт мамандары трбиелендi. 1945 — 56 ж. азастанда дене трбиесi йымдары ныайып, спорт кадрлары сiп шыты. 1945 ж. Алматыда дене трбиесi ин-ты (аза физкультура ин-ты) ашылды. 1946 ж. Шоыр Блтеклы “Спартак” оамы бойынша бокстан КСРО чемпионы атанып, аза жастары арасында бiрiншi болып спорт шеберi деген дрежеге жеттi. 1950 ж. азастан спорт йымдары рылды. 1959 ж. бл йымдар спорт федерациясы болып згертiлдi. 1951 ж. “Колхозшы” спорт оамы рылды. 1956 жылдан бастап “айрат” деп аталды. 1956 ж. Мскеуде КСРО халытарыны 1-спартакиадасы ттi. азастан спортшылары 1956 жылдан олимпиялы ойындара да атыса бастады. Тау шаышысы А.Артеменко 1956 ж. Италияны Кортина Д’Ампеццо аласында ткен 7-ысы олимпия ойындарында, ал Е.Кадяйкин Мельбурнда (Австралия) ткен жазы 16-олимпиялы ойындарда 3000 м-ге тосауылдар арылы жгiруден сына тстi. аза жастары арасынан шыан жеiл атлет .осанов 1960 10 м-лiк эстафеташылар жарысында кмiсґж. Римде ткен 17-олимпиялы ойындарда 4 жлденi иемдендi.

122)«Дені сау адам-табиатты е ымбат жемісі» деп тегін айтылмаса керек. Бірінші байлы- денсаулы дейміз.Біра осы сзді салмаын шынайы сезініп, тсінбейтін секілдіміз.
Бгінгі тада з туелсіздігін алан егеменді еліміз оcы баытта азастан мектептеріне жан- жаты дамыан, денсаулыы мыты, салауатты мір салтын мрат еткен дара тлаларды трбиелеуді басты талап етіп ойан.
азіргі кезде салауатты мір салтын сатау туралы кп айтылуда. Тіпті Елбасымызды Жолдауында да салауаттылыты мемлекеттік дегейде ола алу керектігі крсетілген. Бл жолдау келешек егемендікті кілтін стар жастарды болашаына апаратын алтын срлеу десе болады. Десе де осы салауатты мір салты дегенді ркім ралай тсінеді.
Салауатты мір салты дегеніміз- денсаулыты ныайту мен сатау, азаны дрыс дамуын амтамасыз ететін гигиеналы ережелерді орындау. Ол шін денссаулыа жаымсыз рекеттерден (нашаорлы, шылым шегу, ішімдік ішу, улы заттара уес болу) аула болу. Салауатты мір салтын сатау сонысымен баалы. Кне замандардаы ламаларды бірі Аристотель: «Жанды дене озалмаса леді» - деген екен. Міне, сол тжырымдама біз шін салауатты мір сруді негізгі ілімі болуа тиіс. Салауатты мір салтын стануда спортты рлі зор. Денсаулыа тек дене шынытыру арылы ол жеткізілуге болады. Дене озалысы адам азасын дамытып, жмыс істеу абілетін арттырады, ауруды алыстатып, мірді зартады. Денсаулы – адама табиатты берген е лы ндылыы.
Адам денсаулыын алыптастыру жне ныайту – медицинаны ана емес, сонымен бірге барлы оыту мен трбиелеу, білім беру жйелеріні негізгі масаты мен міндеті. Себебі, шкірт денсаулыыны жадайы оны оу лгеріміне, мінез-лына, арым – атынастарына тікелей сер етеді. Осы орайда мектептегі алашы сабаты 4-5 минуты гимнастика жаттыуынан басталса, ерте трып таза ауада жгіріп жне арнайы жаттыулар жасалса. Трлі спортты ойындар мен секциялара атысуды да артытыы болмас еді.Сйтіп, жан дниемізді байытып шынытырар едік.

123)і - сабатастыы бар білім беру бадарламалары мен р трлі дегей мен баыттаы мемлекеттік білім беру стандарттары жйесіні, оларды ртрлі йымдастыру ыты формадаы, типтегі жне трдегі білім беру мекемелерінде іске асырушы тарматарды, сонымен бірге білім беруді басару органдары жйесіні жиыны.


Орыс педагогі К.Д.Ушинский айтандай, азіргі заман талабына сай, р малім, з білімін жетілдіріп, ескі бірсарынды сабатардан грі, жаа талапа сай инновациялы технологияларды з сабатарында кнделікті пайдаланса, саба тартымды да, мнді, онымды, тиімді болары сзсіз. Бл жнінде азастан Республикасы «Білім туралы» Заыны 8-бабында «Білім беру жйесіні басты міндеттеріні бірі – оытуды жаа технологияларын енгізу, білім беруді апараттандыру, халыаралы аламды коммуникациялы желілерге шыу» деп атап крсеткен. Елбасымыз Н.. Назарбаев жолдауында айандай: «Болашата ркениетті дамыан елдерді атарына ену шін заман талабына сай білім ажет. азастанды дамыан 50 елді атарына жеткізетін, терезесін те ететін – білім». Сондытан, азіргі даму кезеі білім беру жйесіні алдында оыту рдісіні технологияландыру мселесін ойып отыр. Оытуды ртрлі технологиялары сарапталып, жаашыл педагогтарды іс – тжірибесі зерттеліп, мектеп міріне енуде.

124)
азастан Республикасында бiлiм берудi дамытуды 2005-2010 жылдара арналан мемлекеттiк бадарламасы туралы
азастан Республикасы Президентіні 2004 жылы 11 азандаы N 1459 Жарлыы

азастан Республикасы Конституциясыны 44-бабыны 8) тармашасына сйкес жне азастан Республикасыны бiлiм беру жйесiн дамыту масатында аулы етемін:

1. оса берiліп отыран азастан Республикасында білім берудi дамытуды 2005-2010 жылдара арналан мемлекеттiк бадарламасы (бдан рi - Бадарлама) бекiтiлсiн.

2. азастан Республикасыны кiметi бiр ай мерзiмде Бадарламаны iске асыру жнiндегi iс-шаралар жоспарын зiрлесiн жне бекiтсiн.

3. Орталы жне жергіліктi атарушы органдар, сондай-а азастан Республикасыны Президентiне тiкелей баынатын жне есеп беретiн мемлекеттiк органдар Бадарламаны iске асыру жнiнде шаралар абылдасын.

4. Бадарламаны орындалуын амтамасыз етудi баылау жне йлестiру азастан Республикасы Бiлiм жне ылым министрлiгiне жктелсiн.

5. азастан Республикасы Білім жне ылым министрлiгi жарты жылда бiр рет, есептi кезенен кейiнгі айды 25-кнiнен кешiктірмей азастан Республикасы Президентiнi кiмшiлiгiне жне азастан Республикасыны Yкiметiне Бадарламаны iске асыру барысы туралы апаратты сынсын.

6. Осы Жарлы ол ойылан кнiнен бастап кшiне енедi.

азастан Республикасыны
Президентi

азастан Республикасы
Президентіні
2004 жылы 11 азандаы
N 1459 Жарлыымен
Бекітілген

125)
лы наурыз айында азастан ресми трде Болон декларациясына осылып, Жоары білім беруді еуропалы аймаыны 47- мшесі жне еуропалы білім беру кеістігіні толы ылы мшесі ретінде танылан алашы Орталы Азия мемлекеті болды.
Болон процесіне осылан со азастанны жоары білім беру жйесінде елеулі згерістер болды.
1. азастанды жоары оу орындарыны азіргі тада лемні 650 университеті ол ойан Университеттерді лы Хартиясына осылуы орын алды. Бл отанды білім беруді еуропа стандарттарына жаындатуа ммкіндік береді. лы Хартияа 60-тан аса азастанды университеттер ол ойды.
2. Болон декларациясыны принциптеріне негізделген, мамандарды дайындауды штік моделі жзеге асырылды: бакалавр – магистр – PhD доктор.
азастан Республикасыны білім беру жйесіні жадайы мен дамуы туралы лтты баяндаманы мліметтері бойынша магистранттарды дайындау елімізді 118 университетінде жргізіледі, онда 32 527 адам білім алады, оны ішінде 16 220-ы мемлекеттік тапсырыс бойынша оиды. Бітіру кезінде магистранттарды 92%- ы орап шыады.
Жетекші шетелдік жоары оу орындарымен серіктестікте 16 жоары оу орнында PhD докторларын дайындау жргізіледі. 2014 жылы докторанттар саны 2063 адамды рады.
3.Жоары оу орындарыны оу процесіне озы технологиялар мен оыту жйелері енгізілді: барлы жоары оу орындарына оытуды кредиттік технологиясы енгізілді, 38-інде ос дипломды білім беру, 42-інде ашытытан оыту жзеге асырылады. Дублин дексрипторларына сйкес модульдік білім беру бадарламаларын, силлабустарды зірлеу жзеге асырылуда, лтты біліктілік шебері рылды.
4. Студенттерді академиялы тырлыы аясында сынаты бірліктерді айта есептеу негізіне ECTS (European Credit Transfer System) абылданды, ECTS бойынша жаа нсаулы (2015 жылы 14-15 мамырда Ереван конференциясында білім министрлерімен бекітілген) енгізілуде.
5. Р БМ профессор-оытушылар рамы мен студенттерді академиялы мобильділігіне аражат бледі, сондай-а жоары оу орындары тарапынан да академиялы мобильділікке аражат блінеді.
Болон процесі жне академиялы тырлыы орталыыны 2014 жылы ресми мліметтеріне сйкес 52 жоары оу орны 1726 шетел алымдарын шаыран (2013 жылы – 1 533 адам, 2012 жылы – 1 349 адам, 2011 жылы – 1 717 адам, 2010 жылы – 418 адам, 2009 жылы – 389 адам).
Еуропа мемлекеттерінен – 785 алым, Шыыс Азиядан – 85 алым, Отстік Шыыс Азиядан – 32 алым, АШ-тан – 140 алым, Ресей Федерациясынан – 498 алым, Беларусь Республикасынан – 28 алым, баса мемлекеттерден – 158 алым шаырылан. Шетелдік оытушылар мен кеес берушілерді шаыру мемлекеттік тапсырыс аясында жне жоары оу орныны бюджеттік емес аражаты есебінен жзеге асырылады.
2009 жылдан 2014 жылдар аралыында барлыы 6927 шетелдік алымдар мен кеес берушілер шаырылан.
Академиялы тырлыты дамыту масатында 2014 жылы жоары оу орындары шетелге 1 семестрден кем емес мерзімге 805 студентті жіберді. Оны ішінде 740 адам Еуропаа, АШ-а – 52, Шыыс Азияа – 12, Ресей Федерациясына – 1 адам барды. Мемлекеттік бюджет есебінен 2014 жылы шетелде 616 бакалавр жне 189 магистрант білім алды.
Ттастай аланда, р трлі мамандытар бойынша 2011 жылдан бастап академиялы тырлы бадарламасы жзеге асырылан кезеде бакалавриатты 1520 студенті жне 1042 магистрант шетелде білім алан.
6. Саластырмалы критерийлер мен діснаманы зірлеу масатында сапаны амтамасыз етудегі еуропалы ынтыматастыа кмектесу шін Р БМ Аккредиттеу агенттіктеріні лтты тізімін рды, оны ішіне Білім беру сапасын амтамасыздандыру туелсіз азастанды агенттігінен (БСА - IQAA) баса таы бір лтты жне 8 шетелдік агенттік енді. 2009-2015 жылдар аралыында БСА 50 жоары оу орнын институционалды аккредиттеуден жне 1100 бадарламаны аккредиттеуден ткізді, лемні 25 мемлекетінен 153 шетелдік сарапшы, 1100-а жуы отанды сарапшы, оны ішінде 190 студент пен 200-ден аса жмыс берушілер шаырылды. Агенттікте Жоары білім беруді еуропалы кеістігінде жоары білім беру сапасын амтамасыз етуге арналан стандарттар мен нсаулытарды аккредиттеу стандарттарымен йлестіру жмыстары жргізілуде.
2014 жылы лтты баяндама мліметтері бойынша, жалпы 115 жоары оу орныны 66-сы (57%) лтты институционалды аккредиттеуден тті.
Халыаралы мамандандырылан аккредиттеуден жоары жне жоары оу орнынан кейінгі білім беруді 139 мамандыы бойынша 22 азастанды оу орны (19%) тті.
Институционалды жне бадарламалы аккредиттеу стандарттарына сйкес сапаны амтамасыз етуді ЖОО-ішілік жйесін ендіру жне ЖОО-ны ызметін сырты баалауа студенттер мен жмыс берушілерді тарту жзеге асырылып, жмыс берушілер мен студенттер атарынан сарапшыларды кеейтілген базасы рылуда.

126)Мен "Интеллектуалды лт - 2020" лтты жобасы идеясымен бліскім келеді. Оны негізгі масаты - азастадытарды жаа формацияа трбиелеу, азастанды бсекелестік абілетті адам капиталына бай елге айналдыру",- деді Н. Назарбаев. Президентті айтуынша, "жоба леуетті ш жадайды ескеруге тиіс". "Бірінші жадай білім беру жйесіні инновациялы дамуына атысты",- деп атап тті ол. Жобаны жзеге асыратын екінші басты мселе, елбасыны айтуынша апаратты революция болуа тиіс. "Біз бл салада айтарлытай артта алды",- деп атап крсетті Н. Назарбаев. Атап айтанда, президент "Алматыда апаратты технология паркі базасында жетекші жоары оу орындарыны атысуымен, шетелден е здік деген мамандарды тартумен лкен айматы университет руды" сынады. "Жобаны жзеге асыруды шінші баыты ретінде жастарды рухани трыдан трбиелеуді атап туге болады",- деді президент. Н. Назарбаев.

127)
128)«Нрлы кш» - азастан мемлекеттік бадарлама.

Басты масаты – ресми, аса тілмен айтанда этникалы кшіп келушілерді, жылы шырай беріп айтса шеттегі андастарымызды, сондай-а еліміз аумаында ебек ызыметін жзеге асыру шін келген азастанны брыны азаматтарын; олайсыз аудандарда тратын трындарды тымды оныстандыру жне оларды жайасуына жрдемдесу. «Нрлы кш» бадарламасы арадаы зіліп алан тінді жалап, тиылып ала жаздаан кшті тиегін айта аытса игі.
Бадарламаны іске асыруа 2009-2011 жылдара 197 795,6 млн. теге, оны ішінде осымша 118 073,7 млн. теге арастырылып отыр. Біра жзеге асыру 2010 жылдан басталмашы.
Алматы кші-он комитетіні мліметінше, Астана мен Алматы алаларына «Нрлы кш» бадарламасы бойынша оныстандыру жргізілмеуі де ммкін. йткені трын й ымбат, блінетін жер телімі тапшы. Ал нары баасынан тмен апен, кімдік тарапынан берілетін жалдамалы птерлерді мселесі зір шешілмейтін трі бар.
Есесіне зге облыстар бойынша оныстандыру жргізілмек. сіресе, облыс орталытарында, жмыс орыны жеткілікті алаларда, шекараа іргелес елді мекендерде, ауылды елді мекендерге оныстандыруа кіл блінбек.
«Нрлы кш» бадарламасы бойынша барлы кшіп келушілерді трын ймен амтамасыз етіледі делініп отыр. Трын жайлар жергілікті атарушы органдарды коммуналды меншігіндегі трын й есебінен лестіріледі. Кейбір айматарда оралмандарды шоырландырып оныстандыратын алашытар салынбашы. Оларды арызын айтару шін оралмандара «азастанны трын й рылыс жина банкінен» 4 пайызды млшерде кредит беріледі. Оны айтару шін жмыспен амтылады, ксіппен шылдануа аржы блінеді.

129)2009 жылы халы санаы бойынша азастан Республикасыны халы 17 200 000 санына те болды, ал 2011 жылды 1 атарына 16 441 959 адамды рады. 2010 жылды басында халы саны 16 204 617 адам болатын

Оны ішінде, 8763,9 мы (57,3%) адамды алалы трындар, 7537,5 мы адамды (42,7%) ауылды трындар рап отыр.
Халы санаы – демогра­фия­лы жне леуметтік деректерді жинауды, орытуды, баалауды жне талдауды бірыай дерісі. азірде халыты назар аударып отыраны мселесі – леуметтік жа­дайлар. Халы санаыны н­ти­жесінде трындар мемлекеттен леуметтік мселелер бойынша кмек ктеді.2009 жылы Р лтты халы санаыны нтижелеріне республикада азатарды е тыыз шоырланан жері — ызылорда облысы екенін атап тті. азастанда саны бойынша нерлым кп болып табылатын азатар, орыстар, збектер, украиндар, йырлар, татарлар жне немістер, оларды лесіне елді 95, 6 пайыз халы жатады.

130)азастан халы Ассамблеясы — 1995 жылы 1 наурызда азастан Республикасыны Президентіні Жарлыымен рылан Мемлекет басшысы жанындаы консультативті-кеесші орган.[1] Ел Президенті Н.. Назарбаев азастан халы Ассамблеясын ру идеясын алаш рет 1992 жылы Туелсіздікті бірінші жылына арналан азастан халыны бірінші форумында жариялады. Мндай институтты ру ажеттілігі саяси трыдан, сондай-а жаадан рылан, туелсіз, полиэтносты, поликонфессиялы мемлекетті траты дамуы трысынан туындаан еді. Аталан бастама мдениет аралы диалогты ныайтуды жаа кезеіні негізін алап, этносаралы атынастарды дамыту мселелерін жоары дегейде шешуге ммкіндік жасайтын лемдік тжірибедегі ты баыт болып табылды. Жиырма жылды тарихында Ассамблея арынды дамып, елеулі згерістерді бастан кешірді. Оны дамуы барысында Н.Назарбаевты этносаралы толеранттылы жне оамды келісімні азастанды лгісі алыптасты. Осы жылдар ішінде азастан халы Ассамблеясыны институционалды рылымы ныайып, оамды йыстырушы леуеті толысты, ол халы дипломатиясыны маызды кретамырына айналды. Бгінде Ассамблея ел Президенті Траалы ететін конституциялы орган болып табылады. Бл оны ерекше мртебесін айындайды.

 

 

131.Р Мдениет туралы заы

Осы За азастан Республикасында мдениеттi жасау, айта тлету, сатау, дамыту, тарату жне пайдалану саласындаы оамды атынастарды реттейдi жне мдениет саласындаы мемлекеттiк саясатты ыты, экономикалы, леуметтiк жне йымдастырушылы негiздерiн айындайды.Ол 8 тарау,40 баптан турады. 1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР 2 -тарау. МДЕНИЕТ САЛАСЫНДАЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСАРУ 3-тарау. АЗАМАТТАРДЫ МДЕНИЕТ САЛАСЫНДАЫ ЫТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ 4 -тарау. ШЫАРМАШЫЛ ЫЗМЕТКЕРЛЕРДІ ЖНЕ МДЕНИЕТ ЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІ, ШЫАРМАШЫЛЫ ОДАТАРДЫ ЖНЕ КСІБИ ЕМЕС (УЕСОЙ) ШЫАРМАШЫЛЫ БІРЛЕСТІКТЕРДІ ЫТЫ МРТЕБЕСІ 5-тарау. МДЕНИЕТ САЛАСЫНДАЫ ЫЗМЕТ 6-тарау. МДЕНИ НДЫЛЫТАР ЖНЕ ЛТТЫ МДЕНИ ИГІЛІК 7-тарау. МДЕНИЕТ САЛАСЫНДАЫ ХАЛЫАРАЛЫ ЫНТЫМАТАСТЫ 8-тарау. ОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

132.р-сы мемлекеттігіні бірттасты тжырымдамасы

133. азастанны леуметтік жаыртылуы: Жалпыа Орта Ебек оамына арай 20 адам

Мемлекет басшысы Нрслтан Назарбаев 3 шілде кні Астанада ткен Индустрияландыру кніне арналан телекпір барысында сз сйлеп, «азастанны леуметтік жаыртылуы: Жалпыа орта ебек оамына арай 20 адам» бадарламасын жария етті.

Елімізді алдынан жаа ммкіндіктер ашылды. Алайда, бірнеше жылдан бері лем мазасыз кй кешуде. Дадарыс жаанды дегейде есерілген жо жне лемдік оамдасты ысымды турбулентті жадайда тр.

Баршаызы белгілі Елбасымыз Нрслтан Назарбаев «азастанны леуметтік жаыртылуы: Жалпыа Орта Ебек оамына арай 20 адам» тжырымдамасын жария етті. Тжырымдамада халыты леуметтік-трмысты жадайын жасарту, л-ауатын арттыруа ерекше назар аударылып, кімет алдына таяу мерзімде жзеге асыру шін 20 тапсырма жктеді. Елбасы тапсырма беріп ана оймай, азіргі кездегі оамды атынастара тере талдау жасады. Тапсырманы орындалуы бойынша Елбасы ай сайын сараптама жасап отыратындыын да наты айтты.
Осы тапсырма арылы Елбасы бізді оамда азаматтарды ебекпен амту, жмыспен амту азіргі е басты міндеттерді бірі екенін атап крсетті. Елбасы бл істі шаын жне орта бизнесті одан рі дамыту арылы шешуге болатындыын баса айтты.

134,Р-даы оамды озалыстар мен саяси партиялар.«Нр Отан»ХДП-жетекшісі леуметтік саяси куш ретінде. Мемлекеттік емес йымдары арасында азіргі оамны саяси мірінде е кен рл атаратындар- саяси партиялар. Олар мемлекеттік билікті жзеге асыруа саяси жйені, идеологиялар мен доктриналарды, оамды пікірді, саяси сана мен мдениетті алыптастыруа атсалысады. оамны е баралы йымына ксіптік одатар жатады. Оларды ыпалы р елде р трлі. Бізді елімізде олар халы шаруашылыын ркендетуді маызы мідеттерін шешуге атысады. Ебекшілерді зады талаптарын орайды, ебек задарыны ата саталуын адаалайды. Оларды денсаулыын сатауа мдени-трмысты ажетін теуге аморлы жасайды. Трын йлерді блу балалар башасына орналастыру, мектеп оушыларыны жазы демалысын йымдастыру жмыстарын басарады.

«Нр Отан» ХДП-ны негізі болан «Отан» республикалы саяси партиясы алашында мемлекет басшысыны бастамаларын олдау жне Н. Назарбаевты 1999 жылы президент сайлауындаы гіттеу штабыны негізінде рылан болатын. Бл шін Парламентте президентті баытын станып, фракция рлін атаратын позитивтік саяси маынасы бар толыанды саяси рылым ру ажет болды. «Отан» партиясыны рамына бан дейін алыптасан билік партиялары – азастан халытар бірлігі партиясы, Демократиялы партия, Либералды озалыс, ділеттілік партиясы мен «азастан – 2030 шін» озалысы кірді. Осылайша, «Отан» билік партиясы рлін з олына алып, партиялы жйені «локомотиві» ретінде таныла бастады. Соан арамастан, «Отан» партиясы зіні саяси бадарламасында леуметтік-демократиялы позицияны станды.

Сонымен бірге, «Отан» партиясы толыымен алыптасан билік партиясы ретінде бл осылулардан со р трлі дегейдегі наменклатураны саяси бірігуіні наты факторына айналды. «Отан» партиясыны ызметіні бл аспектісі те маызды деп танылады, йткені, мемлекет басшысыны есімімен байланысты билік партиясыны болуы жне оны маызды саяси шешімдер шыаруды жалпымемлекеттік тетіктеріне атсалысуы аымдаы билікті леуметтік-саяси базасыны ауымдыын танытады.

135.Р-даы 1-ші рылтай жне оны маызы

1992 жылы азатарды 1-нші Дниежзілік рылтайы Алматыда ткізілді.

рылтайа алыс жне жаын шет мемлекеттерден, соны ішінде Тркия, Алмания, Франция, Норвегия, Моолия, ытай, Аустрия жне баса 33 елдерден 800-ден астам кіл атысты.

рылтай кн тртібіндегі (Дниежзі азатарыны ауымдастыын ру, оны жарысын абылдау, басшы органдарын сайлау мселелерді) талылады.

азастан Республикасыны Президенті Нрслтан Назарбаевты Дниежзі азатары ауымдастыыны траасы етіп сайлау туралы сыныс бірауыздан абылданды. азастан жазушылар одаы басармасыны бірінші хатшысы алдарбек Найманбаев трааны бірінші орынбасары болып сайланды. Дниежзі азатары ауымдастыыны басшылыын рылтайа атысушылар мына рамда толы олдады:

  • Нрслтан Назарбаев — Трала траасы.
  • алдарбек Найманбаев — Трааны бірінші орынбасары.
  • Длелхан Жаналтай (Тркия), Мырзатай Жолдасбеков, Алтынбек Срсенбаев — Трала мшелері.
  • рылтай табасыны авторы - суретші Бейсен Серікбай

136.азастан халы Ассамблиясыны рылуы

Бкілазастанды бірлікті бірегей моделін алыптастыруда азастан халы Ассамблеясы (ХА) маызды рл атарады.

ХА басты міндеті мемлекеттік лтты саясатты іске асыру, азастан Республикасындаы оамды-саяси тратылыты амтамасыз ету, мемлекеттік жне азаматты оам институттарыны этносаралы атынастар саласындаы зара іс-имылыны тиімділігін арттыру болып табылады.

Ел Президенті Нрслтан Назарбаев азастан халы Ассамблеясын ру идеясын алаш рет 1992 жылы Туелсіздікті бірінші жылдыына арналан азастан халытарыны форумында айтты. 1995 жылы 1 наурызда азастан халы Ассамблеясын Мемлекет басшысы жанындаы консультативті-кеесші орган мртебесімен ру туралы Президентті Жарлыы шыты.

2007 жылы мамыр айында азастан Республикасы Конституциясына біратар згерістер енгізілді. азастан халы Ассамблеясына конституциялы мртебе берілді, ол Р Парламенті Мжілісіне тоыз депутат сайлау ыына ие болды. Осы арылы Ассамблеяны оамды-саяси рлі айтарлытай артты.

2008 жылы 20 атарда Президент «азастан халы Ассамблеясы» туралы лемде баламасы жо заа ол ойды. ХА елімізді саяси жйесіні толыанды субьектісіне айналды. Оны ызметіні нормативтік ыты негіздері айындалды.

Бгінде Ассамблея этносаралы келісімді, оамдаы толеранттылыты жне халы бірлігін одан рі ныайту шін олайлы жадай жасауа септігін тигізеді.азастан Республикасыны Тыш Президентiне – Елбасына азастан халы Ассамблеясын мiр бойы басару ыы тиесiлi.

Ассамблея сессиясы (Ассамблея мшелеріні жиналысы) – оны жоары басшылы органы. Сессияны азастан Республикасыны Президенті ажеттілікке арай, біра жылына кемінде бір рет шаырады.

Сессиялар аралыындаы кезеде ХА басаруды Ассамблея Кеесі жзеге асырады. Кееске республикалы этномдени бірлестіктерді кілдері, оам айраткерлері, Парламент депутаттары, министрлер, облыс кімдері енеді.

Ассамблея Траасыны этномдени бiрлестiктерден таайындалатын екі орынбасары алмастыру тртiбiмен Кеес сынымы негiзiнде Президентті кiмiмен таайындалады.

Ассамблеяны жмыс органы – Президент кiмшiлiгiнi рылымында дербес рылымды блiм болып табылатын азастан халы Ассамблеясыны Хатшылыы.

Ассамблеяны ірлердегі рылымдарын облыс кімдері басарады.

азастан халы Ассамблеясынан сайланан Парламент Мжілісіні 9 депутаты елдегі барлы этностарды мддесіне орайды. Сонымен атар азастанды этникалы оамдастытарды Парламентте кілдік етуі оларды саяси партиялар арылы кілді органдара тікелей атысуы негізінде де жзеге асырылады.

2015 жылы ХА-ны рыланына 20 жыл толады. Соан орай 2015 жыл Мемлекет басшысыны Жарлыымен азастан халы Ассамблеясыны жылы деп жарияланды.

 

137.Р-ны апаратты саясаты,БА-ты дамуы

азастан Республикасыны 1995 жылы абылданан Конституциясыны 18-бабыны 3-пункті бойынша азаматтар мемлекеттік органдар мен оамды бірлестіктерден, сонымен атар баралы апарат ралдарынан еркін апарат алуа ыты. Осы салаа атысты баса да алыпты-ыты актілерде сз бостандыы жне апараттану ытары туралы айтылан. Азаматтар здеріні ой-пікірлерін еркін баяндауа да ыты. Бгінгі демократиялы оамдарды негізгі шарттарыны бірі еркін БА-ты болуында. БА-ты еркіндіктерімен атар мемлекетті леуметтік, саяси жне экономикалы мірін дамытудаы жауапкершіліктері де демократиялы елдерде алдыны атардаы маызды мселені бірі болып табылады.

Бізде демократиялы мемлекеттерде «тртінші кш» деп аталатын баралы апарат ралдары (БА) тірегіндегі дау басылар емес. лемні е демократиялы, е еркін саналатын елдеріні зінде БА сз бостандыыны жетіспейтіні жне журналистерді проблемалары туралы апараттарды таратып жатады. Мны негізінде жала ксіби себептерден грі БА-ты билейтін саяси, аржы жне экономикалы кштерді з масаттарын толытай орындай алмауы трса керек. йткені, ылмыскерлерді кесірінен тек журналистер ана емес, кптеген арапайым азаматтар да жапа шегуде. Ал, оларды олында газет яки телевидение болмаандытан, шулатып оамды пікір тудыра алмайды. Сол себепті, БА укілдеріне жасалан ылмысты рекеттерді, егер саяси астары немесе журналисті ксіби функциясына атысы болмаса, деттегі ылмыстармен бірдей араан жн. Сір, мемлекет азаматтарын ксіби ерекшеліктері бойынша емес, азамат боландытары шін орайды.

Елімізде сз бостандыы жне БА саласында кейбір зекті проблемаларды бар екені рас. Біра, бл задарымызды шикілігінен яки еркіндікті шектеуінен емес, кбінесе журналистер у атарушы билік укілдеріні за нормалары мен ксіби ережелерді жнді орындамауынан, з ытары мен бостандытарын жете білмеуінен туындауда. АШ, Германия (ГФР), Швеция, Швейцария, Тркия жне азастан елдеріні «БА», «Бараны мліметтендіру», «Апарат еркіндігі», «Баспасз еркіндігі туралы Акт», «Баспасз Заы» сияты задарын салыстыранда 1999 жылы абылданан «Баралы апарат ралдары туралы Р Заыны» халыараы талаптара сйкес екені аарылады. айта, аталмыш елдерді задарында бізден згеше шектеулер мен жазалау шараларыны (аржылай санкциялар мен бас бостандыынан айыру) бар екенін байауа болады.

138.Демакратияландыру жне азаматты оам мселелері боиынша лтты комиссияны ызметі

азастанны саяси дамуыны аса маызды мселелерi бойынша жалпылтты ндесудi тередету масатында азастан Республикасы Конституциясыны 44-бабыны 20) тармашасына сйкес АУЛЫ ЕТЕМIН:

1. азастан Республикасы Президентiнi жанындаы консультативтiк-кеесшiсi орган ретiндегi Демократия жне азаматты оам мселелерi жнiндегi лтты комиссия рылсын. 2. лтты комиссияны ытары

4. лтты комиссияны:
азаматты оамды одан рi демократияландырумен жне дамытумен, азастанны саяси жйесiн жетiлдiрумен байланысты мселелер бойынша занамалы жне зге де нормативтiк ыты актiлердi жобаларын, сондай-а сынымдарды азастан Республикасы Президентiнi арауына енгізуге;
мемлекеттік органдармен консультациялар жргізуге;
орталы жне жергiлiктi мемлекеттiк органдардан жне зге де йымдардан ажеттi жаттар мен зге де материалдарды сратуа жне алуа;
жоарыда аталан мселелердi зерделеуге жне талдауа;
жекелеген жмыстарды жзеге асыру шiн белгiленген тртiппен мамандарды, алымдар мен туелсiз сарапшыларды тартуа;
лтты комиссия зыретiне жататын жекелеген мселелер бойынша сыныстар зiрлеу шiн жмыс топтарын руа;
мемлекеттік органдара жне оамды бiрлестіктерге арау шiн статистикалы, талдамалы, дiстемелiк жне зге де апаратты материалдарды жолдауа;
абылданан сынымдарды орындалу барысына баылау жасауды жзеге асыруа ыы бар.

ы орау жне сот органдарыны ызметін жетілдіру.2003 жылы 2 желтосандаы азаматты жне саяси ытар туралы пакт жне оны жзеге асыру.

Бл Жарлыты жобасы Мемлекет басшысыны тапсырмаларын жне 2000 жылы 9 арашада ы орау органдары жетекшілеріні кеесінде абылданан шешімдері іс жзіне асыру масатында талдап жасалан.
Жарлыты негізгі масаты ы орау органдарыны ызметін одан рі жетілдіру жне оларды рылымын ала ойылан міндеттерге сйкес келтіру болып табылады.
Жарлыта азастан Республикасы аржы полициясы агенттігін ру кзделген. Бл Агенттікке экономика жне аржы ызметі саласындаы ы бзушылытарды алдын алу, анытау жне жолын кесу жніндегі міндеттерді орындау жктеледі. Экономикалы ылмыса арсы кресті ахуалына толы жауапты, дербес органны рылуы бл кресті тиімділігін арттырады, сонымен бірге ксіпкерлерді тексеру саныны жне жеке бизнеске засыз араласу жйттеріні азаюына жадай жасайтын болады.
Сот шешімдері орындалуыны орын алып отыран проблемасы (сотты рбір тртінші шешімі орындалмай алады) атару ндірісі органыны мртебесін арттыру жнінде шаралар абылдауды талап етті. Осы масатта ділет министрлігіні Сот аулыларын орындау жніндегі комитетіні функциялары мен штатты саны азастан Республикасы Жоары Сотыны жанындаы Сот кімшілігі жніндегі комитетке беріледі.
Бл шешімні абылдануы сот аулыларыны орындалуын жасартуа ана ммкіндік беріп оймайды, сонымен бірге ттастай аланда сот билігіні беделін арттырады.
Сота рмет крсетпеу жне сот шешімдерін орындау тртібін бзуа байланысты ылмыстар туралы істер жніндегі алдын ала анытау ыы ішкі істер органдарына беріледі.
Прокуратура органдарыны ызметін жасарту масатында кіметке прокурорлы адаалау актілерін олданыстаы зада белгіленгеніндей міндетті трде арауды ана емес, сонымен бірге міндетті трде орындауды, сондай-а оларды мжбрлеп орындату тетіктерін анытауды кздейтін за жобасын зірлеуге тапсырма берілді. Аталан згерістерді абылдау прокурорлы адаалауды тиімділігін, сіресе азаматтарды конституциялы ытарын орау блігінде айтарлытай арттыруа ммкіндік береді.
Кеден органдары таза фискалды органдар болып табылуын ескеріп, оларда контрабанда жне кеден тлемдерін тлеуден жалтару туралы істер бойынша алдын ала анытау ыын сатай отырып, жедел іздестіру ызметін жзеге асыру кілеттігінен айыру блігінде ы орау функцияларын шектеу шаралары алынды.
ділет министрлігіні жанындаы Авторлы ы жніндегі комитет пен "азпатент" Патенттер жне тауар белгілері жніндегі республикалы мемлекеттік ксіпорны іс жзінде бірдей функциялар атаратындыына байланысты бір ана азастан Республикасы ділет министрлігіні Санаткерлік меншік ыы жніндегі комитетін ру сынылады.

азастан Республикасы 2005 жылы 28 арашада ратификациялаан Азаматты жне саяси ытар туралы халыаралы пактіні 40-бабына (link is external) сйкес азастан Республикасыны кіметі АУЛЫ ЕТЕДІ:
1. оса беріліп отыран азастан Республикасыны Азаматты жне саяси ытар туралы халыаралы пактіні орындауы туралы екінші кезедік баяндама (link is external) бекітілсін.
2. азастан Республикасы Сырты істер министрлігі белгіленген тртіппен азастан Республикасыны Азаматты жне саяси ытар туралы халыаралы пактіні орындауы туралы екінші кезедік баяндаманы Біріккен лттар йымыны Бас хатшысына жіберсін.
3. Осы аулы ол ойылан кнінен бастап олданыса енгізіледі.