егізгі асиеттері, жйесі.

Стоматологиялы композиттер бгінгі тада айта алпына келтіруге арналан материалдарды негізгі класы болып табылады. Композиттерді силикатты цементтер, толытырылмаан метилметакрилаттар шайыры жне амальгамалы пломбалы материалдан артышылыы – оларды беріктігі, олдану жне эстетикалы сипаттамасы жне клеміні те аз згеруі.

Композиттер рамында бейорганикалы толытырыштарды те кп болуына арамастан атаю кезінде 1,4 тен 2,5% дейін тіске араанда зіні алашы клемін згертеді жне жылудан кеею коэффиценті жоары.

Композиттерді крсетілген кемшіліктері тісті беті мен пломба арасында саылауды пайда болуына, ауыз сйытыыны жне микроорганизмдерді пайда болан саылауа тіп кетуі, уысты толы жабылуы сапасыны бзылуына алып келеді. Осы олайсыз жадайларды серінен пломбаны тсуі немесе салдарлы, яни тісжегіні айталамалы дамуы болады.

Композиттер деп бір немесе бірнеше компоненттерден тратын материалды атайды. Стоматологияда олданылатын композиттік материалдар баса облыста олданылатын материалдардан, композиттерден згешелеу жне айырмашылыы бар.

Стоматологияда композиттік материал деп тсі тісті табии тсіне сйкес келетін, уыса енгізгеннен кейін химиялы немесе сулені серінен атаятын, синтетикалы пломбалы материалды атайды.

Заманауи стоматологиялы композиттік материалдарды ш негізгі компоненттері бар: органикалы матрица, дисперсті фаза (толытырыш)

жне байланыстырушы фаза (силандар, сополимерлер).

Композиттік матрица атаймаан трінде мономерден, бастамашы - инициатор, тратандырушы - стабилизатор, бояыш пигменттен жне баса осындылардан трады. Мономерлерден кпфункциялы ысартылан формалы метакрилаттарды олданады: MA––A.

Аралы тйін ретінде R алифатикалы байлам, уретанпреполимерлері, хош иісті саиналар мен эфирлер олданылады.

MA — бл метакрил ышылыны крделі эфиріні алдыы. Композиттік матрицаны молекуласы аздап улы сер ететін, тсіні тратылыы мен, жоары физикалы асиетке ие, жоары жылдамдытаы реакциясымен сипатталады. Олар таза метакрилата араанда аздап улы сер етеді, иісі жне дмі болмайды. Орталы молекула R механикалы асиетіне, суды сііруіне, отыруына, атаю дрежесіне, ттырлыына сер етеді.

Бастамашылар - инициаторлар — бл мономерлермен осарлана байланыс тзейтін реакциялар серінен (химиялы жне физикалы активаторлар) энергия сыйымдылыты радикалдара ыдырайтын компоненттер матрицасы болып табылады. Бастамашыларды реакцияа белсенді араласуы материалды атаюында шешуші фактор болып саналады.

Стабилизаторлар немесе ингибиторлар — бл стеаринді фенолдар. Олар алдын ала атаюды тежейді жне пломбалы материалды за уаыт саталуын амтамасыз етеді. ртсті материалды дайындау шін оларды рамына органикалы жне бейорганикалы пигменттерді, соны ішінде ртрлі темір тотыын осады. Баса оспалара пластификаторлар, сулеораыш заттар, оптикалы анытаыштар жатады. Шайырлы матрица тмен ттырлыты жне жасы аыш болып келеді. Механикалы жне физикалы асиетін жасарту масатында рамына ысыма тзімділігін арттыратын, материалды тозу беріктігін жне созылмалыын жасартатын бейорганикалы толытырыш осады. Сонымен бірге атаю кезінде материалды шгуін, сызыты термиялы кеею коэффицентін жне суды соруды тмендету ажет. Бейорганикалы толытырыш ретінде кварцты, керамиканы жне кремнийді екітотыын олданады.

Композиттік материалдарды жйелеу оны рамындаы толытырыш блшектерді клемі мен атаю трлері негіз болып абылданды.

атаюуына байланысты композиттік материалдар:

•здігінен атаятын. Олар екі ойыртпа заттан трады- базалы жне катализатор. Екі ойыртпа затты бір- біріне бір клемде араластыру кезінде химиялы жолмен атаяды.

•Сулемен атаятын. Олар тістерді айта алпына келтіру кезінде олданылатын материалдарды негізгі тобын райды. Материалдарды рамында атаюын жылдамдататын сулеге сезімтал камфорохинон заты болады. Алифатты аминдермен реакцияа тсе отырып, ыдырыан бос радикалды реактивтерді тзейді жне атаю дерісін жылдамдатады.

Камфорофхинонны белсенді блінуі 420-500 нм толын зындыындаы галогенді сулені серінен пайда болады. атаю жылдамдыы инициаторды санына жне суле шоырыны арындылыына тікелей байланысты. атаю дрежесі жне тередігі композиттік материалды тсіне де байланысты болып келеді: ашы тсті материалда бл крсеткіш жоары.

Композиттік материалды толытырыш блшектеріні клеміне арай жіктелуі