ызыты зындыын лшеудегі ателік.

Бл ателік ателіктер жиналу заына сйкес мына формуламен есептеледі:

, (2.43)

мндаы m_L -сызыты лшеу ателігі;

l - лшенетін сызыты зындыы;

a,b- зындыты лшегендегі жйелік жне кездейсоты сер ету коэффициенттері, оларды санды мні тсіру (полигонометрия немесе бірінші разрядты теодолиттік жріс) жне тсіру жретін жантайма брышына туелді.

2.9 І – блім бойынша зін-зі тексеру сратары

1. Егер, У₁=147,430м, У₂=121,840м, ал сызыты дирекционды брышы a_(1-2)=211°50¢ болса, онда 1-2 нктелерді арасыны араашытыы нешеге те екенін есептеп шыарып, крсетііз?

1) 42,917м - 7

2) 38,607м - 34

1.1. 3) 48,347м - 13

4) 36,204 - 21

5) 51,112 –18.

2. Шатыдаы маркшейдерлік тсірулер жргізетін жоспарлы тірек торларын ру ай жолмен салынады:

1) тсіріс торлары - 21

2) нивелирлі жрістер - 11

1.3. 3) полигонометрия – 7

4) брышлшегіштік – 13

5) геометриялы нивелирлеумен – 36.

3. Траты маркшейдерлік пункттер бекітіледі:

1) жптарымен тасыма азбаларыны рельстері жне шпалдары стінде - 26

2) азбаларды тбесі немесе табанында брыланан тспелерде жп-жбымен (3 пункттен)- 11

2.1. 3) тау-кен азбаларыны бекітпе тіреуі арасындаы тартпада бталармен (2 жне одан да кп пункттермен) – 36

4) клбеу азбаларды абыраларында – 7

5) азбаларды табанында (2 пункттен) – 21.

4. Теодолиттік жрістерде жатар зындыы лшемтаспамен (таспалар) “ілініп тран” лшенеді:

1) тау-кен азбаларыны бекітпесіне аылан шегелер арасымен - 18

2) азбаны тбесіне аылан азытар арасымен - 24

2.4. 3) маркшейдерлік нктелерден тсірілген жіпті тіктеуіштер арасымен – 33

4) пикеттер арасымен – 7

5) абыраа бекітілген реперлер арасымен – 36.

5. Жантайма азбалардаы (d>30°) полигонометриялы жрісте горизонтальды жне вертикальды брыштар лшенуі керек:

1) брышлшегіштер мен дрбісі центрленбеген теодолиттер айталану дісімен - 8

2) екі рет тсілдер дісімен теодолиттермен - 15

1.5. 3) екі рет айналма дістер тсілімен теодолиттер кмегімен – 29

4) геодезиядаы тсілдер дісімен – 18

5) айналма дістермен – 24.

6. Полигонны ішкі брыштарын лшегенде теориялы осындысы мына формуламен есептеледі:

1) - 20

2) - 13

2.83) - 12

4) - 15

5) - 8.

7. Теодолитті - полигонды тсірісті толытыру, келесі горизонтальды брышты лшеуден басталады:

1) алдыы тсірісті аыры нктесінен - 5

2) айтадан шыарып ойан нктеден - 30

1.5 3) алдында жасалан тсірісті соы нктесіні алдындаы нктеден - 19

4) негізгі азбадаы аыры нктеден – 15

5) опан жанындаы тірек пунктінен – 12.

8. Маркшейдерлік іс тау-кен ылыми саласында айналысады:

1) географиялы карта румен - 9

2) пайдалы кенбайлы орнын азумен байланысты тау-кен геометриялы есептерін шыарумен - 17

1.1. 3) кен орнын зерттеуге дейінгі тіліктер мен геологиялы карталарын румен – 35

4) кен азбаларын румен – 12

5) опанды жне клбеу азбаны тумен – 30.

9. Оптикалы зындылшеуіштермен араашытыты анытаанда олданылады:

1) ыл жіпті ашыты лшеуіштер мен нивелирлік

млшерадалар - 1

2) екі бейнені беретін зындылшемдік саптама жне арнайы

ашытылшегіш млшер адалар - 6

2.6. 3) электронды аспаптар мен шаылдырыш тіктемелер- 27

4) лазерді – 12

5) лшемтаспаны – 9.

10. Шатыдаы теодолиттік тсірулерде тау-кен азбалар нобайыны тсірісі орындалады:

1) сызыты жне брышты керптелермен - 12

2) мензулалы тсірулермен - 39

2.7.3) полярлы жне ординаталы-сызыты діспен – 26

4) нивелирді кмегімен – 9

5) буссольды тсіріспен – 27.

11. Теодолитті нктені астына тіктеуішпен центрлейді:

1) лимбі мен алидаданы вертикальды дгелегіні нлдік

бліктерін сйкестендіріп, келтіру арылы дрбіні

горизонтальды жадайа келтіреді, тіктеуішті жібі маркшейдерлік нктені саылауына ылида астынан сабаталып, бір жаа арай алынады - 5

2) кру ттігі вертикальды дгелекті тегермесі кмегімен

горизонтальды жадайа келтіріледі, тіктеуіш жібі

маркшейдерлік нктені саылауына ылида стінен

сабаталады - 14

2.2. 3) кру ттігі горизонтальды жадайа автоматты трде

келтіріледі, жіп маркшейдерлік нкте саылауына ылида

астынан сабаталып, оан оратылады – 38

4) жай ана кз млшермен теодолитті астына келтіріп ояды – 27

5) кру ттігі горизонтальды жадайа келтіріледі, тіктеуіш жібі маркшейдерлік нктені саылауына ылида стінен

сабаталады – 2.

12. Полигонометрия жаыны лшенген зындыын теіз дегейіне келтіру жне проекциясын жазытыа шыару тзетулерін енгізу:

1) жмыс таулы аймата (H< 600м) жргізіледі жне осьтік меридиан аймаынан ауытыан зындыта - 25

2) H>600м жне U_n>90км боланда - 37

2.5 3) H<200м жне U_n>30км боланда – 2

4) H<100м жне U_n>10км боланда – 27

5) H>500м жне U_n>80км боланда – 38.

13. Маркшейдерлік сызбаларды ру шін, координаталар жйесін тадау келісілген:

1) тау-кен пландарында, тіліктерінде жне жер беті рельефтерінде бейнелеуді крнектілігі шін - 3

2) сызбаларды кп жылдыын жне бірдей масштаб жадайында боланда бір-бірімен салыстыру ммкіндігімен амтамасыздандыру шін - 25

1.2.1. 3) кеістікте шартты баытты магниттік меридиан

жадайында абылдау, ал сызбаны - сызба румен дайындау ммкіндігіне – 19

4) магниттік меридиан бойынша Х-сін, ал экватор бойынша У-сін -38

5) негізгі азимут бойынша Х-сін, ал Экваторды параллель бойынша – 27.

14. IV класты геодезиялы нивелирлік торларды рсат етілген иылыспаушылыы:

1) -33

2) -8

1.3 3) -40

4) - 27

5) - 28.

15. Автоматты центрлеуді андай жадайларда олдануа болады:

1) жатар зындыы - 5-10м боланда - 28

2) жатар зындыы – 20м боланда - 17

2.2. 3) жатар зындыы - 30-50м боланда – 4

4) жатар зындыы - 100-110м боланда – 40

5) жатар зындыы - 15-25м боланда – 8.

16. Тау-кен азбаларында теодолиттік жрістер салу мен тірек торларын ру шін, андай аспаптар олданылатыны тадаыз:

1) ТО5 жне Т2 – 21

2) Т20 жне Т60 – 17

1.6.3) Т5 жне Т30 – 34

4) Т5 жне Т1 – 8

5) ТО5 жне Т1 – 24.

17. Вертикальды орналасан базисті нктелер арасындаы зындыты жанамалы анытау шін, міндетті трде білу керек:

1) Б - базис зындыын жне тзетуді сызы бойы мен базистер сондары арасындаы b горизонтальды брыштарын - 24

2) Б - базис зындыын жне горизонтальды жазыты пен

базистер сондары арасындаы вертикальды брыштары (d,Dd) - 10

2.5 3) аспап биіктігі мен нысаналау биіктігі (i, n) жне сызыты жантайма брышы d - 6

4) аспап биіктігі (i) жне сызыты жантайма брышы d - 8

5) аспап биіктігі мен нысаналау биіктігі (i, n) – 5.

18. Егер, Х_À=125,830м; У_À=215,060м; Х_В=87,450м; У_В=273,230 берілсе, онда кері геодезиялы есеппен шыаранда a_(ÀВ)дирекционды брышты дрыс мнін крсетііз:

1) 216⁰06¢ - 5

2)123⁰25¢ - 22

1.1 3) 86⁰35¢ - 23

4) 46⁰ 05¢ - 6

5) 103⁰20¢ - 24.

19.Тзетілген теодолит осьтеріні дрыс геометриялы атынасын крсетііз:

20. Автоматты орталытанлыру жне жоалан нктелермен тсірулер жасау шін, келесі зара ауыстыратын аппарат ажет:

1) теодолит, ілінбелі буссоль, штатив тырымен, жіпті

тіктеуіштер, ондырма дегей сызыты зындыын лшеу шін

кентіректер - 3

2) теодолит, штативтер тырыымен, оптикалы тіктеуіштер,

белгілер, тегерме, кентіректер - 2

2.2.3) теодолит, ашытылшеуішті саптама, штатив тырымен, ашытылшеуішті млшер ада, слама тіреу, оптикалы тіктеуіш – 32

4) штативтер тырыымен, оптикалы тіктеуіштер, белгілер, тегерме, кентіректер - 6

5) теодолит, штатив тырымен, ондырма дегей сызыты зындыын лшеу шін кентіректер – 31.

21. 1:500 - 1:5000 масштабты маркшейдерлік тсіріс планын жргізу шін, тірек торы болып, олданылады:

1) тсіріс жеріні астрономиялы пункттері белгілі бойлыы мен

ендігі – 38

2) III класты нивелирлік жрісті биіктік орны - 6

1.2 3) жергілікті маызы бар геодезиялы торларды

полигонометриялы пункттары – 30

4) I класты нивелирлік жрісті биіктік орны – 7

5) II класты нивелирлік жрісті биіктік орны – 8.

22. Дирекционды жне кестелік брыштар деп:

1) астрономиялы меридианнан берілген баыта дейін саат тіліні жрісі баытына арсы лшенген брыштар - 16

2) жер бетіндегі белгілі баыттан берілген баыта дейінгі

лшенген брыш жне берілген баыт пен У координаталы осі

арасындаы брыш - 15

1.1 3) остік меридиан аймаыны солтстік баытынан берілген баыта дейінгі саат тілі жрісімен баыттас лшенген брыш жне берілген баыт пен Х координатлы осі арасындаы брыш – 27

4) жер бетіндегі магниттік меридиан баыттан берілген баыта дейінгі лшенген брыш жне берілген баыт пен Х координаталы осі арасындаы брыш – 8

5) негізгі меридианнан берілген баыта дейін саат тіліні жрісі баытына арсы лшенген брыштар – 7.

23. Коллимациялы ате деп:

1) теодолитті айналу осінен кру дрбісіні нысаналау осі ауытуы - 8

2) кру дрбісіні нысаналау осі оны айналымындаы горизонтальды осіне перпендикулярлы еместігі - 1

1.6 3) коллимациялы жазытыты цилиндрлік тегерме осінен

ауытуы – 32

4) теодолитті айналу осінен кру дрбісіні айналым осі ауытуы – 20

5) ыл сызыты торды горизонталь сызыы дрбіні нысаналау сіне перпендикуляр болуынан ауытуы - 7

24. (НО) нл орны деп:

1) теодолитті айналу осіне атысты кру дрбісіні нысаналау сулесі жадайыны ауытуы - 20

2) горизонтальды жадайда кру дрбісіні нысаналау осі мен цилиндрлік тегерме осі арасындаы вертикальды брыш - 39

1.6.3) алыстаы нктеге кру дрбісін екі жадайында баыттап, горизонтальды дгелек лимбісінен алынан есептер айырмашылыы – 23

4) ыл сызыты торды горизонталь сызыы дрбіні нысаналау сіне перпендикуляр болуынан ауытуы – 32

5) теодолитті айналу осінен кру дрбісіні айналым осіне ауытуы – 31.

25. Жер бетінде тсіріс жасау шін, маркшейдерлік тірек торлары рылады.

1) тригонометриялы нивелирлеу мен буссольды жрістер салу арылы - 31

2) ыл жіпті жне оптикалы ашытылшеуіштерін олданып тура жне кері геодезиялы кертпемен - 11

1.3. 3) триангуляция (трилатерация), полигонометрия жне геометриялы нивелирлеу дістерімен – 18

4) тригонометриялы нивелирлеу мен геометриялы нивелирлеу жрістерін салу арылы - 32

5) теодолит жне оптикалы ашытылшеуіштерін олданып тура жне кері геодезиялы кертпемен – 23.

26. Тау-кен азбаларында тсіріс торларын саланда теодолиттік жріс зындыы (L), лшенген брышты орташа квадратты атесі (m_b) жне лшенген мен тексерілген горизонтальды брыштар (b-b_n) арасындаы рсат етілген айырмашылыы сйкесінше арты болмауы керек:

1) 0,3км, 10¢ жне 3¢ - 1

2) 1км, 40² жне 90² - 38

1.4.3) 2км, 20² жне 45² - 37

4) 3км, 20² жне 05² - 23

5) 2км, 30² жне 45² - 38

27. Егер, сызыты жантайма зындыы l=28,345м, оны жантайма брышы d_Н=25⁰ лшенсе, ал дирекционды брышы a=155°30¢ болса, онда дрыс есептелген DC координата сімшесін крсетііз:

1) -28,031м - 28

2) +26,835м - 34

1.1. 3) -23,376м – 20

4) +38,455м – 37

5) -18,030м - 28

28. Тсірулер алдындаы рекогносцировка (байапзерттеу) андай масатта жргізіледі:

1) тау-кен жмыстарымен танысып, тау-кен азбаларын кесетін орынды анытау шін - 10

2) абысуа алдыы тсірулерді пункттарын (нктелерін) іздеп табу, полигонны жаа бекітпелері орнын анытап, полигон лгісін тадау шін- 32

2.1. 3) клік коммуникациясын ру жне тау-кен азбаларын ту масатында, баыт беру шін – 33

4) тау-кен жмыстарымен танысып, тау-кен азбаларыны орынын анытау шін – 11

5) тау-кен азбаларына баыт беру шін - 28

29. Брыш екі айталаумен лшенеді:

1) нысаналау саны - 4, есептер саны - 4, теодолитті кру дрбісі рбір лшенген брыштан кейін, зенит арылы ауыстырылады- 35

2) нысаналу саны - 8, есептер - 8, дрбі зенит арылы ауыстырылады - 4 рет, брышты мні есептер айырмасынан шыарылып, оны орта мні табылады - 25

3) нысаналау саны - 8, есептер 3 дрбі зенит арылы бір рет ауыстырылады жне брышты екі ретвертикальды дгелекті бір жадайында лшенгеннен кейін – 4

4) нысаналау саны - 3, есептер саны - 3, теодолитті кру дрбісі рбір лшенген брыштан кейін, зенит арылы ауыстырылады – 28

5) нысаналу саны - 5, есептер - 5, дрбі зенит арылы ауыстырылады - 3 рет, брышты мні есептер айырмасынан шыарылып, оны орта мні табылады – 11.

30. лшемтаспаны салыстыру (компарирование) андай масатта жасалады:

1) оларды шын зындыын анытау шін - 36

2) оларды салмаын анытап, лшегенде лшемтаспаны

ілінуіне тзету енгізу шін - 29

2.43) лшегенде лшемтаспаны созылуына тзетуді есептеу

шін - 12

4) араашытыты зындыыны аиат мнін анытау шін – 5

5) лшемтаспаны 2 метрлік зындыына тзету енгізу шін – 3.

31. Шатыдаы маркшейдерлік тсірулерді негізгі масаттары:

1) жмыстарды жоары длдігін амтамасыздандыру- 28

2) тсірісті жалпыдан-жекеге, лшеуді лкеннен кіші мндерге

жргізу керек - 23

1.5. 3) тсірісті жекеден-жалпыа, лшеуді кішіден лкен мндерге

жргізу керек – 14

4) тау кен жмысын жргізу шін -11

5) геологиялы жмыстарды амтамасыз ету шін – 5.

32. айталау тсілімен лшенген горизонтальды брыш ай формуламен есептеледі:

2.3. 3)

33. Егер, a_(11-12)=125°36¢30², b₁₂=201°15¢20², Х₁₂=421,350м, Х₁₃=444,040м боланда, 12-13 нктелер арасыны (d) зындыы нешеге те. Есепті шыарып, дрыс жауабын крсетііз:

1) 23,421м- 22

2) 91,532м – 9

3) 61,625м – 39

4) 33,462м – 3

5) 11,222м – 1

34. Шатыда полигонометрия жргізгенде лшеген зындытара 4 негізгі тзету енгізеді. Сол тзетулер жазылан блімді крсет:

1) лшемтаспа созылымы мен сімшеге, температураа, жантаймалылыына - 30

2) лшемтаспа салыстыруына, сімшесіне, лшемтаспамен есеп алу ателігіне, сызы жантаймалыына - 10

2.5. 3) температурасына, лшемтаспаны салыстыруына, лшем-таспаны ілінуіне, сызыты жантаймалылыына - 3

4) лшемтаспа созылымы мен сімшеге, температураа – 27

5) температурасына, лшемтаспаны салыстыруына, сызыты жантаймалылыына – 1.

35. (Масштабы 1:2000) тау-кен жмыс жоспарын дрыс ру дісін крсет:

1) координата торын блу, 100м сайын белгілеу, тау-кен азбасы шекарасын тушпен салу, бояу - 31

2) координата торын блу, 500м сайын санмен белгілеу, теодолиттік жріс нктесі мен тау-кен жмыс шекараларын тсіру, бояу, тушпен планды безендіру - 27

2.8. 3) планшетті жабыстыру, координата торын блу жне оны тсірілу дрыстыын тексеру, 200м сайын санмен белгілеу, тексерулерімен теодолиттік жрісті нктесін жне тау-кен жмыс шекараларын тсіру, бояу, тушпен планды безендіру- 24

4) координата торын блу, 300м сайын белгілеу, тау-кен азбасы шекарасын тушпен салу, бояу - 3

5) координата торын блу, 400м сайын санмен белгілеу, теодолиттік жріс нктесі мен тау-кен жмыс шекараларын тсіру, бояу, тушпен планды безендіру – 7.

36. Егер, сызыты лшенген зындыы l=25,050м, оны жантайма брышы d=32°30¢, ал дирекционды брышы a=296°20¢ боланда координата сімшесі DU неге те екенін, есепті шыарып, крсет:

1) 23,033м – 1

2) 13,173м - 14

2.8.3) 18,623м – 37

4) 53,122м – 5

5) 11,011м - 12

37. Брыштарды лшеу жне полигонометриялы тйыталан жрістерді жргізгенде, полигондаы брыштарды рсат етілген келіспеушілігі:

1) жне -40

2) жне -18

2.8. 3) жне -7

4) жне -11

5) жне -2

38. айталау дісінде горизонтальды брышты лшеуді орташа квадратты ателігі жне ара ашытыты лшеу ателігі есептеу формулаларын крсет:

1) жне - 13

2) жне - 40

2.8. 3) жне - 29

4) жне - 1

5) жне - 14.

39. Горизонталь брышты 3-рет айталаумен лшеген. Брышты лшегенде алидада 2 айналу жасады (к=2), бастапы есеп à₀=0°03¢ лимб бойынша соы есеп b=87°18¢. лшенген брышты дрыс мнін крсет:

1) 127°38¢00² - 16

2) 134°32¢30² - 1

2.3. 3) 145°02¢30² - 2

4) 235°08¢30² - 22

5) 22°11¢00² - 29

40. a_(АВ) жне a_(КF)тірек жатарына жне координаталары белгілі В жне К тірек торларына тірелетін диагональды жрісті сызыты жне брышты келіспеушілігін есептейтін формулаларды крсет,

жне ,

жне

жне - 11

жне - 3