найды эмульсиясыздандыруды андай тсілдерін білесіз?
Мнайды деэмульгациялау (эмульсиясыздандыру) тсілдеріні шартты жіктемелері бар:
механикалы (сзу, центрифугалау)
термиялы (тндырып ыздыру, ысты сумен жуу)
электрлік (электромагниттік рісте деу)
химиялы (реагент – деэмульгаторлармен деу)
Сонымен атар, эмульсияларды бзу шін ультрадыбысты жне акустикалы тербелістермен деу дісін де олданады. р трлі дістерді біріктіріп те пайдаланады.
Деэмульсация процесіні негізгі ш кезеін былай крсетуге болады:
I – сырты «бронды» абышаларды бзу
II – тамшыларды ірілендіру
III – фазаларды айыру
Бірінші кезеде, эмульсияны бзуды негізгі жне е мбебап трі – химиялы реагент – деэмульгаторларды сері болып табылады. Кейбір жадайларда ыздыру немесе арынды араластыру серінен сырты абышаларды лсіретуге немесе бір блігін бзуа болады. абышаларды бір блігін электростатикалы жне электромагниттік (нерксіптік жиіліктегі) рістерді олданып бзуа болады. Жоары жне аса жоары жиіліктегі тербелістерді олдану крделі ондырыларды ажет етеді жне ол азіргі кезде лі олданыс тапан жо.
Екінші кезеде, маызды жне болашаы бар тсіл – электр рісін пайдалану (электродегидраторлар) арылы су тамшыларын ірілендіру болып табылады. Сондай-а, эмульсияларды су абатында шаю дісі де ке тараан, бл процесті жасы жруі кбінесе тесілген бырлар-маточниктер арылы сйы аыныны біркелкі таралуымен аныталады. Магниттік рісті (яни импульсті аса кшті магниттерді) олдану шарасы - ондырыларды крделігіне байланысты тежеліп тр.
шінші кезедегі негізгі процесс - бл гравитациялы тндыру болып табылады. Соы жылдары тндырыштарды жоары німді конструкциялары шыты, олар сыйымдылытарды тиімді клемін толы пайдалануа жне эмульсиялы жйелерді физикалы-химиялы асиеттерін ескеруге ммкіндік береді. рамында механикалы оспалары едуір млшерде кп болатын эмульсияларды деу шін центрифуга дісін олдану тиімді болып табылады.
9. ы німін есептеуге арналан ондырылар: «Спутник-А», «Спутник-В-14», «Спутник-
«Спутник» тріндегі ондырыларды басты айырмашылыыны ерекшелігі – блокты жасалуы жне жинаталан трде жеткізілуі, бл оларды индустриялды дістермен жндеп растырылуына ммкіндік береді. ондырылар екі жабы ыздырылу блогынан трады: технологиялы жне аппаратты. 5.1-кестесінде «Спутник» тріндегі ондырыларды негізгі технологиялы параметрлері келтірілген.
А-Спутнигі
А-Спутнигі-бллшеу ондырысы, ыларды лшеуге автоматты трде осуа, сондай–а Спутникке осылан ылар шыымын автоматты лшеу шін, сйыты беру шамасына арай ы жмысын адаалауа (баылауа) жне апатты жадай кезінде ыны автоматты трде ажыратуа арналан.
| ||
| 5.1. Сурет. А-Спутнигіні жалпы слбасы 1- ыдан німді латыру (шыару) желісі; 2- кері клапаны; 3- кпжрісті ыларды осыш; 4- ыны роторлы осышыны (ауыстырышыны) жылжымалы кареткасы (орабы); 5- бір ыа арналан лшегіш келте быр; 5а- жинау коллекторы (быры); 6– гидроциклонды айырыш; 7- тосауыл жапыш (яни, заслонка); 8- турбиналы есептегіш; 9- алымалы дегей реттегіш; 10- электроозалтыш; 11- гидрожетек; 12- кш цилиндрі; 13- ажыратыштар (отсекателдер). |
А-Спутнигі екі блоктан трады: лшеу – осышынан жне жергілікті автоматика блогынан (ЖАБ). Бларда, ыны лшенген шыымы автоматты трде тіркеліп жне ылар лшеуге осылады. А-Спутнигі берілген ата уаыт аралыында, ыларды лшеуге кезек–кезегімен осылуын амтамасыз ететін берілген бадарлама бойынша жмыс жасайды. ыларды лшеу затыын жергілікті автоматика блогында (ЖАБ) орнатылан уаыт релесіні кмегімен анытайды.
Барлы ылар німі шыару желісі-(1) арылы кпжрісті осыша-(3) келіп тседі. осышты роторлы кареткасыны-4 рбір секторлы брылысы, осылан ыларды біріні німін лшеу быршасы-5 арылы гидроциклонды айырыша-6 келіп тсуін амтамасыз етеді. Бл уаытта алан ыларды німдері жинау коллекторы -(5а) арылы теді. Гидроциклонды айырышта газ сйытан блінеді.
лшеуге осылан ылар сйытарыны клемі, гидроциклонды айырышты технологиялы сыйымдылыындаы сйытар дегейінен жоары орнатылан турбинді есептегіш-8 арылы айырышта жинаталан сйытарды ыса уаытта ткізу жолымен лшенеді.
Айырышты тменгі блігінде берілген жоары дегейге дейін сйытарды жиналуы жне оны тменгі дегейге дейін шыару шаралары алымалы дегей реттегіші-9 мен газды желідегі тосауыл жапыш (яни, заслонка) кмегі арылы жзеге асырылады. Жоары дегейге дейін алыманы жзуі газды линияны жабылуына жне артынша айырыштаы ысымны лаюына (суіне) келеді. Осыны нтижесінде айырыштаы сйы турбинді есептегіш-8 арылы ыыстырылып шыарылады.
алыма, тменгі берілген дегейге жеткен кезде тосауыл жапыш-7 ашылып, айырыштаы жне коллектордаы ысым тееседі жне сйыты бастыру тотайды. Сйытарды жиналу уаыты жне оларды есептегіш арылы ту саны ыларды лшенетін шыымына байланысты болады.
ы шыымын жергілікті автоматика блогындаы (ЖАБ) жеке есептегіштерде, турбинді есептегіштен ткен сйытарды жинаталан клемін (м3) тіркеу жолымен анытайды.
Келесі ы осыш кареткасын-4 кезекті жадайа братын электроозалтышты-19, гидрожетекті-11 жне кш цилиндріні-12 кмегі арылы жергілікті автоматика блогыны (ЖАБ) командасы бойынша лшеуге осылады.
Турбинді есептегіш-8 сонымен атар ыны нім бергіштігіне кезекті баылауын жасап отырады. Егер баылаудаы ы сйы бермей алса, онда жергілікті автоматика блогы телемеханика жйесіне апатты дабыл береді. Коллектордаы ысым артып кеткен кезде немесе оны бір жері бзылан жадайда барлы ыларды апатты ошаулау бліп тастаыштарды (отсекателдерді)-13 кмегі арылы жзеге асады.
А-Спутнигіні кемшілігі – бл гидроциклонды айырышта мнайдан газды нашар блінуіне байланысты, есептегішке сйытармен бірге газ кбіктеріде тседі, осыны серінен турбинді есептегіштен тетін мнайды шыынын лшеу длдігі жоары болмайды.
В-Спутнигі
В-Спутнигі бл А-Спутнигі сиятыыларды берілген бадарлама бойынша лшеуге автоматты трде осуа жне еркін газды шыымын автоматты лшеуге арналан.
ылар німі В-Спутнигіні кмегі арылы келесі трде лшенеді:
ыдан шыан мнайгаз оспасы таратыш батареяа-1 келіп тседі, бдан штуцер-3 арылы ш жрісті клапана-4 барып, одан рі мнайгаз оспасы айырышта-10 мнай мен газды клемін лшеу шін жеке ыларды німін баыттайтын быра баытталады немесе барлы ылардан келетін сусыз мнайа арналан жалпы коллектора-8 баытталады.
| ||
| 5.2. Сурет. В-Спутнигіні жалпы слбасы 1- тарату батареясы; 2- резиналы шарлара арналан сыйымдылы; 3- штуцерлер; 4- ш жрісті клапандар; 5- жеке ыларды німін лшеу шін баыттайтын быр (линия); 6- ш жрісті кран; 7– суланан мнайды коллекторы; 8- сусыз мнайды коллекторы; 9- дегейді реттейтін гамма-датчик; 10- айырыш; 11-диафрагма; 12- тосауыл жапыш (заслонка); 13-сифон; 14- тарирленген сыйымдылы; 15-тарирленген серіппе. |
Суланан жне суланбаан ылар жергілікті автоматика блогыны (ЖАБ) жне ш жрісті клапандарды-4 кмегі арылы белгілі бір уаыт ішінде лшеуге автоматты трде осылады. Айырыша -10 келіп тскен сйытар млшерін тарирленген сыйымдылыты -14 (клемі 300л), жергілікті автоматика блогына (ЖАБ) сйы дегейінен млімет беретін гамма-датчиктерді жне жазы тарирлі серіппені-15 кмегі арылы лшейді.
Сйытар шыымы жоары жне тменгі дегейден -9 млімет беретін гамма-датчиктер арасындаы клемге жинаталан сйытарды массасын лшеу жне сйытарды осы клемді толтыру уаытын тіркеу жолымен аныталады. Таза мнайды шыымы берілген клемдегі сйытар массасын таза суды массасымен салыстыру арылы аныталады, жне ол мына клемге ие болуы ммкін:
оспаны салмаын -Gос, мнайды салмаын -Gм жне суды салмаын -Gсу, н (н=кгм/с2), деп белгілейміз,
сонда Gос= Gм+ Gсу, (5.3)
бдан Gсу= Gос- Gм (5.4)
тарирлі сыйымдылытаы сйыты клемі V белгілі болан кезде
V=Vм+Vсу=Gм/ м g+ Gсу/су g, (5.5)
мнда Vм жне Vсу- тарирлі сыйымдылыты белгіліклемінен -V мнай мен суды сйкесті алатын клемдері, м3; м жне су - мнайды жне суды тыыздытары, кг/м3; g- еркін тсу деуі, м2/с.
Gсу орнына оны (5.4) тедеуіндегі мнін оя отырып келесі тедеуді аламыз:
V=Gм/ м g+ (Gос- Gм)/су g , (5.6)
немесе
м gсуV=су g Gм+ м g (Gос- Gм)=су g Gм+ м g Gос- м g Gм. (5.7)
Егерде су gV-ны Gсу арылы белгілесек, онда (5.7) тедеуін мына трде жазуа болады:
Gм=( мGсу- мGос)/(су -м)=K (Gсу-Gос), (5.8)
мнда K= м/(су -м).
В-Спутнигіні кмегімен сйытарды шыымын лшеу барысында мнай мен суды тыыздытарын траты деп есептейміз. Осылайша, Gсу шамасыны мні жне тарирлі серіппені (пружинаны) кмегімен лшенген Gос шамасы белгілі болан кезде (5.8) формуласы бойынша мнайды салмаын табу оай.
лшеу нтижелері сыйымдылыты т/туліктегі толу уаытын ескере отырып айта есептеледі жне жергілікті автоматика блогында (ЖАБ-БМА) тіркеледі. Тарирлі сыйымдылыты сйыпен толтырып жне оны салмаын лшегеннен со, жергілікті автоматика блогы (ЖАБ-БМА) электро-гидравликалы жетекті іске осады жне газ желісіндегі (линиясындаы) тосауыл жапыш (заслонка) жабылады, осыны нтижесінде айырыштаы-10 ысым лайып жне сйытар сыйымдылытан-14 сифон-13 арылы суланан мнайды коллекторына-7 арай ыыстырылады. Газды млшері диафрагма-11 кмегі арылы мезгіл-мезгіл лшеніп отырады.
ыларды шыару желілерінде (выкидная линияда) парафин жиналан жадайда, оларды тазалау шін ы саасынан бастап резиналы шарлара арналан сыйымдылыа-2 дейін мнай аынымен ыыстырылатын резиналы шарларды олдану арастырылан .
В-Спутнигіні кемшілігі мынада, яни парафинді мнайларды лшеу кезінде тарирлі сыйымдылыа жиналан парафиндер оны анытау длдігін едуір тмендетуі ммкін.
Б-40-Спутнигі бл, жоарыда айтылан ондырылар сиятыыларды берілген бадарлама бойынша лшеуге автоматты трде осуа жне ылар шыымын автоматты лшеуге арналан.
Б-40-Спутнигі А-Спутнигімен салыстыранда анарлым жетіл-дірілген, себебі онда мнай аынындаы суды пайызды млшерін здіксіз анытап отыратын мнайды автоматты ылал лшеуіші орнатылан, сондай-а гидроциклонды айырыштаы мнайдан блінетін еркін газды млшері турбиналы шыын лшегіш кмегімен автоматты лшенеді. Сйыты турбиналы шыын лшегіші (ТОР) гидроциклонды айырышты технологиялы сыйымдылыындаы сйы дегейінен тмен орнатылан.
Б-40-Спутнигіні кмегімен суланан жне суланбаан ыларды шыымдарын жеке лшеуге болады.
Суланан ы німін, кері клапандарды-1 олданып, ысырмалар -12 арылы суланан німдер желісімен (линиясымен) -8 жинау коллектор-ларына баыттайды. Таза мнай беретін ы німін, ыны кпжрісті осышыны (ауыстырышыны) сыйымдылыына баыттайды, одан нім жинау коллекторына -6, кейін сусыз мнай коллекторына-23 тседі.
5.3. суретте Б-40-Спутнигіні жалпы слбасы келтірілген.
5.3.Сурет. Б-40 - Спутнигіні жалпы слбасы.
1- кері клапандар; 2-ысырмалар; 3- кпжрісті ыларды осыш (ауыстырыш); 4-ыны роторлы осышыны (ауыстырышыны) жылжымалы кареткасы (орабы); 5- бір ыа арналан лшегіш келте быр; 6- жинау коллекторы (быры); 7- ажыратыштар (отсекателдер); 8- суланан мнай коллекторы; 9, 12-жабы ысырмалар; 10, 11-ашы ысырмалар; 13- гидроциклонды айырыш; 14- ысым лауын реттегіш; 15- газ шыынын лшегіш; 16, 16а- золотниктер; 17-алыты; 18-сйы шыынын лшегіш; 19- поршенді клапан; 20-ылал лшегіш; 21- гидрожетек; 22- электрозалтыш; 23- сусыз мнай коллекторы; 24 – ыдан німді латыру (шыару) желісі.
лшеуге ойылан кез-келген ыны сйыы, ыны роторлы осышы (ауыстырышы)-4 арылы гидроциклонды айырыша-13 баытталады. Газды айырыштан шыарында ысым лауын реттеуіш-14 орнатылан, ол газ шыынын лшегіш-15 пен айырыш арасындаы траты ысым лауын (згерісін) стап трады. ысымны траты лауы золотниктер-16 жне 16а арылы поршенді клапана -19 беріледі.
Гидроциклонды айырышта газ блінгеннен кейін сйыты млшерін лшеу шін сйы технологиялы сыйымдылыа жиналады. Дегей лшегішті алтысыны-17 шекті тменгі жадайында, алтымалы механизмні жоары шанышысы золотникті жоары трын (корпусын) басады, осыны нтижесінде ысымны кбейуі ысым реттегіштен-14 поршенді клапанны -19 о жа блігіне беріледі жне оны жабады; сйы берілу тотайды жне турбиналы шыын лшегіш-18 жмыс жасауын доарады. Осы уаыттан бастап сйы дегейі ктеріле бастайды. алты-17 шекті жоары жадайына жеткенде, алтымалы механизмні тменгі шанышысы золотникті шыыы жерін 16а басады. Кбейген ысым реттеуіштен-14 поршенді клапанны -19 сол жа блігіне сер етеді жне оны ашады; жйеде сйыты аысы басталады жне турбиналы шыын лшегіш-18 зі арылы тетін сйы млшерін есептеп шыарады. Сулану пайызы ылал лшегіш (влагомер)-20 кмегімен аныталады.
10. Кез-келген трдегі айырыштарда анша блім (секция) бар, оларды міндеті андай жне
Мнайгаз айырыштары ы нiмдерін сйыты жне газды фазалара блуге арналан жне келесi ызметтердi атарады:
баалы химиялы шикiзат жне отын ретiнде олдану масатында, ы опаны бойында, сйыты шыару желiсiнде жне жне жинау коллекторлары бойымен мнай озалан кезде, одан блінген мнай газын алу шін;
мнайгазсу аыныны араласуын азайту жне бырлар желiсiндегi гидравликалы кедергiнi азайту шін;
пайда болан кбіктерді мнайдан блу жне ыдырату шін;
трасыз эмульсияларды немесе бырлар желiсiнде бзылан эмульсияларды ндiру кезінде мнайдан суды алдын-ала блу шін;
мнайды айырыштарды бiрiншi сатысынан мнайды дайындау ондырысына дейiн тасымалдау барысында пульсацияны азайту шін.
олданыстаы барлы мнайгаз айырыштарын келесi белгiлерi бойынша былай жiктеуге болады:
1) міндетiне байланысты – лшеушi-айырушы жне айырушы;
2)геометриялы пiшiнiне жне кеiстiкте орналасуы бойынша – цилиндiрлiк, сфералы, тiк, клдене жне клбеу;
3) негiзгi кштердi байалу сипатына байланысты – гравитациялы, инерциялы жне ортадан тепкiш;
4) жмысты ысымына байланысты – жоары ысымды (6,4 МПа),орташа ысымды (2,5 МПа) жне тмен ысымды (0,6 МПа);
5) айыру сатыларыны санына байланысты – бiрiншi, екiншi жне т.б. айыру сатылары;
6) технологиялы мiндетiне байланысты – екi фазалы жне ш фазалы;
7) мнайгаз аынын енгiзу рылысыны конструкциясы бойынша – радиалды жне тангенциалды енгiзу;
8) конструктивтi жасалуына байланысты – бiр сыйымдылыты жне екi сыйымдылыты.
Айырыштарды кез келген трiнi конструкциясында жалпыа бiрдей трт блiм (секция) болады (11.1. Сурет):
I- Негiзгi айыру блiмі, ол мнайдан газды арынды блініп шыуына ызмет етеді. Айыру блiмiнi жмысына айырыштаы ысымны, температураны тмендеу дрежесi, мнайды физика-химиялы асиеттерi (сіресе оны ттырлыы), нiмдi айырыша енгiзу рылысыны конструкциясы (радиалды немесе тангенциалды), сонымен атар ртрлi сындырмаларды – сымды торды, диспергаторларды олдану елеулi трде сер етедi.
| II -Тндыру блiмi, мнда айыру блiмiнен мнаймен бірге iлескен газ кбiктерiні осымша блінуі жредi. Мнайдан окклюдирленген газ кбіктерiн арынды блу шiн, мнайды озалыс жолын зарта отырып оларды жа абатша трінде клбеу жазытытар бойымен баыттайды. Жазытытарды шаын баспалы етiп жасайды, бл мнайдан газды блiнуiне септiгiн тигiзедi. III -Мнайды жинау блiмi, бл блiм айырышты е тменгі жаында болады жне мнайды жинау мен оны айырыштан шыару шiн ызмет етеді. IV -Тамшыстау блiмі, айырышты жоары жаында орналасан жне газ аынына iлескен сйы тамшыларын стап алуа арналан. |
| 11.1. Сурет. Тiк айырышты жалпы крiнiсi |
1-ы нiмiн енгiзу; 2-тарату коллекторы; 3-“зiне дейiн” дегей реттегiші; 4-тамшы-стаыш сындырма; 5-сатандырыш клапан; 6-клбеу жазытытар; 7-алыты трiндегi дегейдi реттегiштi крсеткiшi; 8-аткарушы механизм; 9-дренажды бырша; 10-бгет; 11-сулшегiш йнек; 12-жапыш шмек (краник); 13-дренажды быр.