жаа заман дуіріндегі нидерландтар (Голландия) философиясы.

XVI-XVII .. Голландия дамыан, алдыны атарлы ел болды. Оны алы шарттары, себептері:

ü сауда мен ксіпкерліктегі Нидерландытарды жетістігі (жаа техникалы ралдарды олдану, суда жзу, коммуникация жне т.б.);

ü зге Еуропалы елдерге араанда буржуазиялы оами - экономикалы атынастарды ерте басталып, алыптасуы;

ü Еуропадаы е алашы буржуазиялы - демократиялы революцияны болуы;

ü халыты сауаттылы дегейіні жоары болуы, кітап басуды дамуы, гуманизм идеясыны ке тарауы.

айта ркендеу жне Жаа Заман дуіріндегі ататы Голландия философтары- Э. Роттердамский, Г.Гроций, Б. Спиноза.

Дезидерий Эразм Роттердамский (1469-1536)- философ, діндар, гуманист, "Солтстік айта рлеу" кілі. Е ататы философиялы шыармасы "Аыматыты мадатау". Эразм философиясыны негізгі аидалары:

ü ортаасырлы схоластиканы сынау, келеке ету;

ü ерте христиандыты мадатау ("ерте христианды ренессанса" оралу, католицизм идеясын абылдамау);

ü моральдік іс-рекетке шаыру ("айса философиясын"сатау);

ü идеалды мемлекет деп кшті, біра гуманистік монархияны ыну;

ü дние екідайлы (диалектикалы) -арама-арсы былыстар, процестер зара байланысты, бтінні ртрлі жатары болады;

ü дау, жанжал, эксцесс, аффект, экзальтациядан ада болу керек.

Адам мселесін зерттей келе Эразм оны жасы жне нашар асиеттерін крсеттіп берді. Жасы асиеттер:

ü еркіндік, бейбітшілік, стамдылы, арапайымдылы, сауаттылы;

Нашар асиеттер:

ü фанатизм, наданды, зорлы, екіжзділік, шектен асан интеллектуалды шытырманды ("схоластиканы" терістеу, сынау).

Гуго Гроций (1583-1645) - философ, загер, оам айраткері, Голландиялы леуметтік - саяси жне ы философиясыны крнекті кілі.

Гуго философиясыны негізгі мселелері:

ü гносеология, таным мселесі;

ü мемлекет пен ы мселесі;

ü соыс пен бейбітшілік мселесі;

ü халыаралы атынастар мселесі.

Гроций табии ы теориясыны негізін алаушыларны бірі, оны идеялары:

ü ыты дай бермеген;

ü ы бастапыдан адамда бітімделген;

ü барлы берілген ыты екі лкен тарауа бліп арастырды- табии ы жне жазылан (позитивтік) ы;

ü табии ы - адам табиаты, болмысымен бітімделген (мір сру ы, еркіндікке ы, ділеттілік жне т.б.) ы, ол зада жазылса да, жазылмаса да млтіксіз орындалуы керек;

ü позитивтік (жазылан) ы-ресми жаттарда, задарда жазылан, адам жасайтын тртіп нормалары;

ü ресми (жазылан, позитивтік) ы табии ыа негізделіп, оан кереар болмауы керек.

Таырып бойынша негізгі ымдар: Рационализм, эмпиризм, субстанция, монодология, таза тата, индуктивтік-эмпириялы діс, дедуктивтік-рационалды діс т.б.

 

Таырып бойынша тест тапсырмалары:

1. Бл дуірде философия ылыммен бірікті:

А. Ортаасыр

В. Антика кезеі

С. Жаа заман

D. айта рлеу дуірі

Е. Аартушылы кезе

2. «Монада» ымын енгізген ай философ:

А. Лейбниц

В. Бэкон

С. Декарт

D. Локк

Е. Юм

3. Эмпирикалы дісті негізін салушы:

А. Дж.Локк

В. Т.Гоббс

С. Р.Декарт

D. Ф.Бэкон

Е. Спиноза

4. Адам санасын «таза татаа» теестірген жаа заман философы:

А. Ф.Бэкон

В.Т.Гоббс

С.Д.Беркли

D. Спиноза

Е. Дж.Локк

5. Лейбницті философиялы жйесіні негізгі ымы:

А. Монада

В. Атом

С. Материя

D. Геометрия

Е. Логос

6. Т.Гоббс бойынша «адамдарды табии жадайы»:

А. Жаыныа деген махаббат

В. Бріні барлыына арсы кресі

С. Рахаттану

D. Махаббат пен жек кру тедігі

Е. Шынайылыпен келіс

7. Р.Декарт, Г.Лейбниц, Б.Спиноза, Б.Паскаль мына аымны кілдері:

А) Эмпиризм

В) Сенсуализм

С) Позитивизм

D) Рационализм

E) Постпозитивизм

8. Р.Декарт ылымындаы жаа білім алуды екі жолы бар деп есептеледі. Декарт бойынша ол андай екі жол?

А) Тжірибе жне практика

В) Баылау жне индукция

С) Математика жне интуиция

D) Интуиция жне дедукция

E) Логика жне германевтика

9. “Левиафан” ебегіні авторы:

А) Дж.Локк.

В) Т.Гоббс.

С) Лейбниц.

D) Д.Юм.

Е) И.Кант.

10. Р.Декарт ілімі бойынша, абсолюттік кмнсіз пікір:

А) “Мені білетінім, ештее білмейтінім”.

В) “Мен тсіну шін, сенемін”.

С) “Мен ойлаймын, яни мір сремін”.

D) “Субстанция – барлыыны себебі”.

Е) “з - зіді танып біл”.

 

ріс №7.