Kомплексті осылыс тзілуіні сері

Тотыу-тотысыздану потенциалына тотыу – тотысыз­дану жбына кіретін бір, не екі компонентті бсекелес комплекстзу реакциясына атысуы те лкен сер етеді. Себебі жйедегі комплекс тзетін компонентті активтігі азаяды.

Мысалы, аммиакті ортада Ag⁺/Ag жбын арастырайы. Жартылай тотыу – тотысыздану реакциясы Ag⁺+eAg , электродты потенциалды тедігі:

 

Е=Е⁰+0,059 lg aAg+ =Е⁰ + 0,059 lg f_Ag+ + 0,059 lg [Ag⁺]

 

Кміс иондарыны аммиакті ортада комплекс тзетінін еске алса:

 

Ag⁺+NH₃Ag(NH₃)⁺ ₁=10^{3, 32}

 

Ag⁺+2NH₃[Ag(NH₃)₂]⁺ ·_1,2 =10^{7, 24}

C_Ag+= [Ag⁺] + [Ag(NH₃)⁺]+ [Ag(NH₃)₂⁺]=

= [Ag⁺] + ₁ [Ag⁺][NH₃]+ _1,2 [Ag⁺][NH₃]²

 

C_Ag+ /[Ag⁺] =1+ ₁ [NH₃]+ ·_1,2 [NH₃]²= 1/ _Ag⁺

 

[Ag⁺] = _Ag⁺ C_Ag+ ; Е=Е⁰+0,059 lg f _Ag⁺ + 0,059 lg _Ag⁺ + 0,059 lg C _Ag⁺

 

Ерітіндіні ионды кші жне лигандты (NH₃) концентрациясы траты боланда реалды (шартты ) стандартты потенциал:

 

Е⁰¹=Е⁰+0,059 lg f _Ag⁺ + 0,059 lg _Ag⁺ , осыдан Е=Е⁰¹+ 0,059 lg C_Ag+ ;

 

потенциалды мні жалпы кміс иондарыны концентрациясына туелді.

Ерітіндіні ионды кші жне аммиакты концентрациясы 0,1М сйкес боландаы Е ⁰¹_Ag мнін табайы:

Е⁰¹ =0,80 +0,059 lg 0,76+ 0,059 lg 10^-5,24 = 0,80-0,007-0,309=0,484 B

 

Комплекс тзілу реакциясы жргенде потенциала ерітіндіні ионды кшіні сері шамалы, сондытан оны еске алмаса да болады.

Fe³⁺/Fe²⁺ жбыны ЭДТА-ны арты млшері жргендегі реалды (шартты) потенциалын анытайы:

Fe²⁺+Y^4- [FeY]^2- ₁=210¹⁴

[Fe²⁺]= C _Fe²⁺ _Fe²⁺ ;

 

Fe³⁺+Y^4- [FeY]^- ₂=1,310²⁵

[Fe³⁺]= C _Fe³⁺ _Fe³⁺ ;

Жалпы тре Mⁿ⁺ + neM жйесіні L лигандымен комплекстзу реакциясын еске аланда ML, ML_2, ML₃ ….MLn

С_М=[Mⁿ⁺]+ [ML]+ [ML₂]+……………….... [MLn];

[Mⁿ⁺] / С_М= _M, осыдан [Mⁿ⁺] = С_{М M}

 

 

Mⁿ⁺/ M^m+ (n>m) жйесіне Mⁿ⁺+ (n-M) M^M+

C _Mⁿ⁺ = C _ox , C _M^M+ = C _red деп алайы. Сонда:

 

,

.

Таы бір еске алатын жадай лигандты арты млшері жргенде _n мні _{1 , 2}, _{3 …….. n-1} аралы комплекстерді мнінен кп болса _n » _n-1……. _{3 , 2}, ₁, есептеуге тек _n мнін алады.

 

Мысалы, Fe³⁺/Fe²⁺ жбы KCN ерітіндісінде:

Fe³⁺ + 6CN^- [Fe(CN)₆]^3-

Fe²⁺ + 6CN^- [Fe(CN)₆]^4-

Тнба тзу реакциясыны сері

Тотыу – тотысыздану жбыны бір компонентімен бсекелес тнба тзу реакциясы сол компонентті активтігін азайтып, тотыу тотысыздану потенциалын згертеді. Бсекелес реакцияны серін алынан тнбаны ерігіштік кбейтіндісін пайдаланып ескеруге болады. Мысал ретінде Ag⁺/Ag жбы потенциалыны осы жйеге хлорид иондарын осандаы згеруін арастырайы:

 

Е=Е⁰ + 0,059 lg а _Ag⁺ (9.9)

 

Хлорид иондарын осанда AgCl тнбасы пайда болады:

 

ЕК_AgCl = а_Ag⁺ а_Cl- =1,7810^-10

 

Ерігіштік кбейтіндісіні мнінен а_Ag⁺ = ЕК_AgCl / а_Cl- (9.10)

(9.10) тедікті мнін (9.9) тедікке ойса:

 

яни потенциал мні хлорид иондарыны концентрациясына туелді тедік алынады:

 

0,23 В (AgCl +е Ag ⁺ +Cl^-) жартылай реакциясына сйкес, сондытан бл электрод хлор-кмісті электрод деп аталады: Ag , AgCl/Cl^- ; а _Cl- =1 моль/л боланда Е⁰=0,23В. Калий хлоридіні аныан ерітіндісінде Е⁰ _{Ag , AgCl/Cl-} = =0,199 В. Хлор – кмісті электродты потенциалы хлорид – ионыны концентрациясы згермесе белгілі температурада траты мн, сондытан мндай электрод ртрлі жйелерді потенциалын лшеуде салыстырмалы электрод ретінде пайдаланылады.