Санды лшеуіш аспаптар.Негізгі ымдары мен анытамалары.

СА-тар лшеу мліметтеріні дискретті сигналдарын автоматты трде деп оларды крсетулерін санды трде крсететін аспап.

Санды лшеуіш аспап (СА) зіне міндетті екі функционалды торапты алады: аналогты-санды трлендіргіш (АСТ) жне санды есептеу рылы. АСТ лшенетін шаманы мніне сйкес кодты береді, ал есептеу рылысы лшенетін шаманы мнін санды трде бейнелейді.

здіксіз лшенетін шама кодталу шін АСТ-да дискреттеліп, содан кейін дегейі бойынша квантталады. Уаыт бойынша здіксіз шаманы Х(t) дискреттелуі деп Х(t) шамасын уаыт бойынша зілісті етіп трлендіру амалын айтады, яни оны мндері нлден згеше жне Х(t) мндерімен тек белгілі уаыт аралыында сйкес келеді.

Дискреттелуді осы екі кршілес уаытты кезедеріні аралыын дискреттелу адамы деп аталады жне ол траты немесе айнымалы болуы ммкін. Дегейі бойынша здіксіз Х(t) шаманы квантталуы деп, Х(t) шамасын Х _К(t) квантты шамаа трлендіру операциясын айтады.

Квантты шама-белгілі диапазонда соы санды мн абылдай алатын алатын шама. Квантты шаманы бекітілген мндері квантталу дегейі деп аталады. Екі кршілес дегейлерді айырымы квантталуды сатысы немесе адамы немесе квант деп аталады.

Дегейі бойынша здіксіз лшенетін шаманы уаыттан квантталуы жне дикреттелуі 1-суретте крсетілген.

мндаы Х(t) - лшенетін шаманы згеру графигі; Хк(t)-квантты шаманы квантталу дегейіне е жаын тедестірілген шамасыны згеру графигі; t₁, t₂,.., tn - лшеу уаыттарыны кезедері; Хк₁, Хк₂,..., Хк_n - кванттау дегейі; А₁, А₂,..., А_n - t₁, t₂, ..., t_n уаыт ішінде лшеу кезіндегі СА крсетулеріне сйкесті ординаталары.

СА коды квантталу дегейіні тедестірілген лшенетін мніне сйкес шыарылады. Тедестіру е жаын квантталу дегейімен е жаын лкен немесе те, е жаын кіші немесе те, сонымен бірге е жаын лкен немесе е жаын кіші немесе квантталу дегейімен жргізілуі ммкін.

Квантталу дегейіні ммкін болатын саны СА рылысымен аныталады. Квантталу дегейіні санынан есептеу рылысыны сыйымдылыы (ммкін болатын есептеу саны) туелді болады.

Мысалы, егер СА есептеу рылысы е жоары крсеткіші 999 болса, онда мндай аспап 0-ден 999-а дейінгі аралытаы шексіз мндерін бар боланы 1000 р трлі крсеткіштерімен бейнелейді., яни бл аспапта лшенетін шама 1000 квантталу дегейі бар квантталан шамаа трленеді.

лшенетін шаманы дегейі бойынша квантталуынан дискреттік ателік пайда болады, бл ателікті пайда болу себебі лшенетін шаманы шексіз кп мндері тек СА крсеткіштерімен ана шектелуімен тсіндіріледі. 1-суретте дискретті шаманы пайда болуы крсетілген.

Крініп трандай, лшеу кезінде кбінесе СА крсеткіштері мен лшенетін шамаларды мндері арасында айырмашылытар болады. Бл айырмашылы дискреттікті Х_д абсалюттік ателігін береді.

Дискреттік ателігі тек ана СА-а тн, ал аналогты аспаптарда болмайды. Біра бл ателік аспапты длдігін арттыруа бгет болмайды, себебі квантталу дегейін дл тадай отырып, дискретті ателікті те аз мнге кішірейтуге болады.