нормативтік ыты жаттарыны тізімі

ЖАЛПЫ ОРТА БІЛІМ БЕРЕТІН (СОНЫМЕН БІРГЕ ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУДІ ЖЗЕГЕ АСЫРАТЫН) ЙЫМДАРЫНДА ЫЛЫМ

НЕГІЗДЕРІН ОЫТУДЫ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ТУРАЛЫ

дістемелік нсау хат

Астана

2014

Ы. Алтынсарин атындаы лтты білім академиясы ылыми кеесімен баспаа сынылды (2014 жылы 26 маусымдаы № 5 хаттама).

2014-2015 оу жылында азастан Республикасыны жалпы орта білім беретін (сонымен бірге инклюзивті білім беруді жзеге асыратын) йымдарында ылым негіздерін оытуды ерекшеліктері туралы. дістемелік нсау хат. – Астана: Ы. Алтынсарин атындаы лтты білім академиясы, 2014. – 184 б.

Жинаа жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi мектеп алды даярлы жне 1-11-сыныптарында оу дерісін йымдастыру бойынша материалдар енгiзiлген. Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi басшылары мен пн малiмдерiне, бiлiм саласы ызметкерлерiне арналан.

білім академиясы, 2014

Кіріспе

азастан Республикасыны жалпы білім беретін мектептерінде оыту дерісі азастан Республикасы кіметіні 2012 жылы 23 тамыздаы №1080 аулысымен бекітілген Орта білім беруді (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыа міндетті білім беру стандарты (бдан рі – Р МЖМБС1.4.002-2012) негізінде, Р Білім жне ылым министріні 2012 жылы 8 арашадаы № 500 жне 2012 жылы 20 желтосандаы № 557 бйрыымен бекітілген мектепке дейінгі, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беруді лгілік оу жоспарларыжне Р Білім жне ылым министріні 2013 жылы 3 суірдегі №115 бйрыымен бекітілген орта мектепті оу бадарламалары мен мектепалды даярлы сыныптарына арналан оу бадарламалары («Біз мектепке барамыз», 2010 ж.) арылы жзеге асырылады.

Апаратты кеістікті кеейту жне лемдік оамдастыа кіру жадайында адамзат ресурстарыны алыптасуындаы білім беру рліні суі елімізді леуметтік-экономикалы даму дегейіні лшемдері ретінде мектепті білім беру жйесін жаа талаптар бойынша жоспарлауы шін маызды.

Бгінгі кні білім беру саласы «азастан-2050» за мерзімді Стратегиясыны маызды басым баыттарыны бірі болып танылды. азастан Республикасыны Президенті Н.. Назарбаев республиканы лемдегі бсекеге абілетті 30 елді атарына кіргізу туралы міндет ойан болатын. Бл мселені жзеге асыруда білім беру жйесін жетілдіру айтарлытай рл атарады.

Оыту сапасын арттыруда білім беру дерісіні барлы атысушыларыны е здік білім ресурстары мен технологияларына те олжетімділікті амтамасыз ету; оушыларды алан білімдері тез згеретін лемде табыса жеткізетіндігінен анааттану; жалпы білім беретін мектептерде азастан Республикасыны зияткерлік, дене бітімі жне рухани дамыан азаматын алыптастыру ажет.

Мектеп оушыларыны функционалды сауаттылыын дамыту жніндегі 2012-2016 жылдара арналан лтты іс-имыл жоспарына сйкес 2015 жылы оушыларды оу жетістігін сырттай баалау (одан рі – ОЖСБ) аясында оушыларды функционалды сауаттылыы бааланады. Функционалды сауаттылыты тексеруге арналан тест тапсырмалары алаш рет 2014 жылы ОЖСБ барысында олданылды.

Функционалды сауаттылы, кеінен аланда, тланы мектепте алан білімі, білігі мен дадысын адамзат ызметіні ртрлі саласында, сонымен бірге тлааралы атынастар мен леуметтік байланыстарда кездесетін тіршілік міндеттерін жан-жаты шеше білу абілеті ретінде тсіндіріледі.

азастан Республикасында оушыларды оу жетістігін сырттай баалау аясында функционалды сауаттылыты мынадай трлері бааланады: оу сауаттылыы (аза тілі, орыс тілі); математикалы сауаттылы; жаратылыстану ылыми сауаттылы (физика, химия, биология, география).

Оу сауаттылыы – оушыларды мтін мазмнын тсіне білуі жне олара ой жгірте білу, мтін мазмнын з масаттарына жету шін пайдалана білу, оам мірінде белсенділік таныту масатында білімдері мен ммкіндіктерін дамыту абілеттері.

Математикалы сауаттылы – лемдегі математиканы рлін айындау жне тсіне білу, математикалы тжырымдарды длелді негіздей білу жне ызыушылыы бар, ойлы азамата тн ажеттіліктерді анааттандыру шін математиканы олдана білу абілеттері.

Жаратылыстану ылыми сауаттылы – жаратылыстану ылымындаы білімін олдана білу, оршаан ортаны жне адамзат енгізген згерістерді тсіну шін, табии-ылыми мселелерге атысты жне ылыми длелдермен негізделген сратарды анытап тану жне негізделген орытынды жасай білу абілеттері.

Функционалды сауаттылы р мектеп пніні негізінде алыптасады. Оушыларды функционалды сауаттылыын дамыту жне оны алыптасуын тексеру ралы шыармашылы сипаттаы тапсырмалар (зерттеу жмыстарына бейімделген тапсырмалар; экономикалы, тарихи мазмндаы тапсырмалар; тжірбиеге баытталан тапсырмалар т.б.) болып табылады.

Білім беру сапасыны дегейі халыаралы PISA, TIMSS жне PIRLS мониторинг зерттеулері арылы аныталады. Оушыларды халыаралы салыстырмалы зерттеулеріні білім жне білік сапасыны крсеткіші де функционалды сауаттылы болып табылады. азастанды оушыларды осы зерттеулерге атысу нтижесі функционалды сауаттылыты ажетті дегейде алыптаспаанын крсетіп отыр.

2015 жылы республиканы жалпы білім беретін мектептері PISA (математикалы жне жаратылыстану-ылыми сауаттылыыны салыстырмалы баасы, сондай-а 15 жасар оушыларды ртрлі лгіде берілген мтіндерді тсінуі) мен TIMSS(4 жне 8-сынып оушыларыны математикалы жне жаратылыстану-ылыми сауаттылыын салыстырмалы баасы) халыаралы зерттеулеріне атысады.

Білім беруді дамытуды 2011-2020 жылдара арналан мемлекеттік бадарламасы мен оушыларды функционалды сауаттылыын дамыту жніндегі 2012-2016 жылдара арналан лтты іс-имыл жоспарында азастанды жалпы білім беретін мектептерді PISA, TIMSS жне PIRLS халыаралы салыстырмалы зерттеулеріндегі нтижесін жасарту ажеттілігі крсетілген.

Осыан орай, азастандаы мектептегі білім беру жйесі балаларды дадыларын дамытуда ртрлі оу жне мірлік жадаяттар, тлааралы арым-атынас пен леуметтік атынастар білімін олдануа баытталуы тиіс.

Малімдерге кмек ретіндеPISA, TIMSS зерттеулеріні тапсырмалары негізінде оушыларды математикалы, жаратылыстану-ылыми жне оу сауаттылытарын дамыту бойынша дістемелік ралдар зірленді жне олар Ы.Алтынсарин атындаы лтты білім академиясыны (бдан рі – Академия) сайтында (www.nao.kz) орналастырылан. Мнда дістемелік сыныстар мен оушыларды білім жетістігін анытау бойынша халыаралы зерттеулерде олданылан тапсырмалар енгізілген.

Білім беруді басым баыттарыны бірі трбие жмыстарыны леуетін кшейту болып табылады. «азастан-2050» Стратегиясы алыптасан мемлекетті жаа саяси баыты» атты азастан халына Жолдауында лт Кшбасшысы: «Бала трбиелеу – болашаа е лкен инвестиция. Біз бл мселеге осылай арап, балаларымыза жасы білім беруге мтылуымыз керек», - деп крсеткен болатын.

Бгінгі тада азастандытарды алдында тран міндеттерді бірі -«Mгілік Ел» идеясын жзеге асыру. Бл идеяны жзеге асыру шін мектептерде масатты трде трбие жмыстарын жргізу, сонымен атар барлы оу пндеріні трбиелік мнін кшейту ажет. Оытылатын пндер рухани-адамгершілік асиеттері мен білім алушыларды патриотты сезімдерін алыптастыруа, азастанды отаншылды пен азаматты жауапкершілік, лтты сана-сезім мен толеранттылы, азастанны этникааралы жадайда арым-атынас жасай білуіне баытталуы тиіс.

Мектеп-интернаттарды трбиелік жмыстары трбиеленушілерді жан-жаты дамуына арай баытталуы тиіс, баланы рухани дниесі мен зін оршаан ортаны зара йлесімді байланысын амтамасыз етуге баытталуы керек, балаларды мірлік з жолдарын тануа, оларды азаматты кзарастары алыптасуына, гуманитарлы ндылытарды негізінде жетілуіне; рбір жасспірімні тлалы суін психологиялы-педагогикалы амтамасыз етуге; зіндік жолын табу еркіндігі болуына, табыса жету жадаяттарын тани алуына, зіндік трбиеге ыпал етуге; жеке басыны дамуына рметпен арауа баытталады.

Азамат жне патриот трбиелу масатында, оларды кшбасшылы асиетін жетілдіруге баытталан азастан Республикасыны мейрамдарын мерекелеуге дайынды жне ткізу іс-шараларын ке ауымда йымдастыру керек: азастан Республикасы Конституциясыны 20 жылдыы; лы Отан соысындаы Жеісті 70 жылдыына арналан іс-шараларды 2014 жылды 9 мамырынан бастап, 2015 жылды 9 мамырына дейінгі аралыта ткізу, оны ішінде, «Мектеп пен ардагерлер: 70 мерейтой сттері», азастан халы Ассамблеясыны 20 жылдыы.

2014 жылы 1 наурызда азастан Республикасы Ассамблеясыны 20 жылдыына арналан «Бейбітшілік пен келісімні жол картасы» атты мега жобасы басталды. Оны аясында рбір аладаы, аудан орталыындаы, ауылдаы білім беру йымдарыны ызметіне назар аудару негізге алынады. Бл шаралар р йге, р отбасына етене жаын болуы адааланады.

Баланы жеке тла ретінде алыптасуында «зін-зі тану»пніфункционалды трыдан маызды пндерді бірі болып табылады. Бл пнді оыту «Адамны йлесімді дамуы» институты (Алматы, «Ббек» ПББСО) дайындаан, Р Білім жне ылым министріні 2013 жылы 3 суірдегі №115 бйрыымен бекітілген орта білім беретін мектептерге арналан оу бадарламалары бойынша жзеге асырылады. «зін-зі тану»пнін біліктілікті арттыру жне айта даярлау бойынша арнайы курстардан ткен пн малімдері жргізеді.

«зін-зі тану» пнін оыту білім беруді мектепке дейінгі дегейінен басталады. Мектепке дейінгі трбие мен оыту білім беру жйесіні алашы дегейі ретінде баланы жеке леуметтік алыптасуыны маызды кезеі болып табылады. 5-6 жастаы балаларды мектепалды даярлыы мектепке дейінгі трбие мен оыту жйесіні аятаушы буыны болып табылады, бл бастауыш білім беруді алу шін баланы бастапы ммкіндіктерін теестіреді.

2014-2015 оу жылынан бастап республиканы 24 білім беру йымындаы оу жне трбие дерісіне ізгі-рухани білім беретін «зін-зі тану» бадарламасыны тередетілген кіріктірілген моделін енгізу жзеге асырылады деп ктілуде.

Ізгі-рухани білім беретін «зін-зі тану» бадарламасын баса білім салаларымен, ттас трбие дерісімен, осымша білім берумен тередете кіріктіру идеясы білім беру дерісін ерекше формада руды талап етеді, ол білім беру йымдарыны жалпыадамзатты ндылытара негізделген баланы жеке тласын трбиелеуде бірттас ізгі-рухани кеістік руды керек етеді.

Ізгі-рухани білім беретін «зін-зі тану» бадарламасыны тере кіріктірілген моделіні оу жне трбие дерісіне енгізуді эксперименттік алаы болан білім беру йымдарында (1-осымша), тменде аныталан педагогикалы шарттар саталуы керек:

– сенімділік алыптасуы керек, шабытты шыармашылы, зіндік зерттеулерге, зіндік даму мен зіндік жетілдірулерге ммкіндік беретін жадайлар болуы керек;

– ізгі-рухани білім беретін «зін-зі тану» бадарламасыны мектепті бірттас педагогикалы дерісіне кірігуін жзеге асыру;

– скеле рпаты білім алуы мен трбиелену дерісінде олданылатын барлы дістер мен тсілдерді тек о жне ізгілікті болуын кздеу керек.

Р Президентіні 2011 жылы 17 суірдегі тапсырмасын жзеге асыру жне Р МЖМБС1.4.002-2012 аясында 2014-2015 оу жылында 1 жне 2-сыныптарда «Шетел тілі» пні оытылады.

Орта білім беру йымдарында тілді мегеруді жалпыеуропалы лгісіне сйкес шетел тілін жне оыту аза тілінде жргізілмейтін мектептерде аза тілін дегейлеп мегертуді жзеге асыру жаласады. Бл жйені ерекшелігі – оыту тіліні тапсырылан дегейі.

«мір ауіпсіздігіні негіздері» оу курсыны мазмны 1-4-сыныптарда дниетану оу курсыны аясында: 1-3-сыныптарда жылды оу жктемесі 6 сааттан, 4-сыныпта 10 сааттан бастауыш сынып маліміні оытуымен іске асырылады; 5-9-сыныптарда дене шынытыру оу курсыны аясында 15 саатты жылды оу жктемесімен дене шынытыру маліміні оытуымен іске асырылады; 10-11-сыныптарда алашы скери дайынды оу курсыны аясында 25 саатты жылды оу жктемесімен алашы скери дайынды пніні оытушы-йымдастырушыларыны оытуымен іске асырылады. «мір ауіпсіздігіні негіздерін» оыту сабатары міндетті болып табылады жне оу дерісі кезінде жргізіледі.

Оушыларды аржылы сауаттылыын арттыру масатында «Экономика жне аржылы сауаттылы негіздері» курсыны мазмны 4-сыныпта «Дниетану» оу пнімен, 5-11-сыныптарда «Технология» оу пнімен кіріктіріліп оытылады.

Р МЖМБС1.4.002-2012 сйкес алалы жалпы орта білім беретін йымдарда сынып толымдылыы 24-ке жеткенде немесе одан асанда, ауылды жерлерде – 20-а жеткен кезде немесе одан асанда шаын жинаты мектептерде – білім алушылар 10-нан кем болмаан жадайда жзеге асырылады:

1) оыту аза тілді емес 1-11-сыныптардаы аза тілі;

2) оыту аза тілді емес 5-11-сыныптардаы аза дебиеті;

3) оыту аза, йыр, тжік жне збек тілдерінде жргізілетін
3-11-сыныптардаы орыс тілі;

4) 1-11-сыныптардаы шетел тілі;

5) 5-11-сыныптардаы информатика;

6) бейінді пндер (жергілікті атарушы органны зыреттілігіне кіреді);

7) 5-11- сыныптардаы дене шынытыру сабатарын ткізуде сыныпты екі топа бліп оыту.

5-11-сыныптардаы «Технология» пні сынып толымдылыына арамастан л жне ыз балалар топтарына блінеді.

азастан Республикасы кіметіні 2013 жылы 17 мамырдаы №499 аулысымен бекітілген «Жалпы білім беру йымдары (бастауыш, негізгі орта жне жалпы орта) ызметінi лгілік аидаларыны» 18-тармаына сйкес ата-аналарды немесе зге де зады кiлдердi мдделерiн ескере отырып, жергiлiктi білім берудi басару органдарымен келісім бойынша білім беру йымдарында даму ммкіндігі шектеулі балалармен дені сау балаларды бірлесіп оитын сыныптары (бір сыныпта даму ммкіндігі шектеулі екі баладан арты оытылмауы тиіс) немесе арнайы білім беру йымдарыны лгілік аидаларында крсетілген толымдылыа сйкес бзушылы трлері бойынша арнайы сыныптар ашылуы ммкiн.

Мамандандырылан білім беру йымдарыны дарынды балаларды ылым, мдениет, нер, спорт, скери іс негіздерін тере мегеруіне баытталан элитарлы білім беруді амтамасыз ететін мамандандырылан жалпы білім беретін оу бадарламаларын іске асыруа ммкіндігі бар жне оу жмыс жоспары мен мамандандырылан оу бадарламаларын зірлеуді дербес жзеге асырады; мамандандырылан білім беру йымдары жарыларында айындалатын оытуды нысандарын, ралдары мен дістерін здігінен дербес тадайды.

Дарынды балалара арналан арнайы білім беру йымдарында, гимназияда, мектеп-гимназиялар мен лицейлерде, мектеп-лицейлерде жне ш тілде оытатын жалпы білім беретін мектептерде пндерді тередетіп оыту шін факультативтер жне оушыларды тадауы бойынша осымша курстарды йымдастыру шін р сыныпа 4 саат, р сыныпа йірмелер, студиялар, ылыми жобалар йымдастыру шін малімдерге 0,25 млшерлеме, сонымен атар шарт негізіндегі жоары білікті мамандарды жеке курстары мен лекцияларына аы тлеу шін мектеп бойынша жылына 1500 саат есебінен аражаттар блінеді.

Тадау бойынша факультативтік сабатар жне курстар топта 10 адамнан арты боланда ана жргізіледі.

Бейіндікоытужалпы орта білімдегейінде: оамды-гуманитарлыжнежаратылыстану-математикалыбаыттарыбойыншажзегеасырылады. Бірнемесеекібаыттытадауоушылардыажеттілігі мен сраныстарынескереотырыпжргізіледі. Саралапоытудыжзегеасыру мен екібаытаясындаоушылардытанымдыажеттілігінанааттандырумасатындаксіби-бадарланантсілдіжзегеасыруаясындабейіндікпндердітередетіпоытуенгізіледі.

Вариативті компоненттен 9-сыныптар шін міндетті трде «Дінтану негіздері» курсына 1 саат апталы жктеме беріледі. «Дінтану негіздері» курсын тарих немесе біліктілікті арттыру жне айта даярлау бойынша арнайы курстардан ткен пн малімдері жргізеді.

азастан Республикасы Президентіні «азастанды леуметтік жаырту баытындаы «Жалпыа орта Ебек оамына арай 20 адам» бадарламалы мааласында берілген тапсырмаларды орындау масатында зірленіп, Р Білім жне ылым министріні 2013 жылы 3 суірдегі №115 бйрыымен бекітілген оу бадарламалары бойынша «лкетану» (7-сынып), «Абайтану» (9-11-сыныптар) тадау курстарын оытуа енгізу сынылады.

Білім беру салаларыбойыншаолданбалыкурстардымазмнынжобалау мен ткізубойыншамалімдергекмекретіндедістемелікралдарзірленіп, Академия сайтына (www.nao.kz) орналастырылды.

Мектеп жне оушы компоненті пндері бойынша білім алушыларды оу жетістігін аымды баалау, сондай-а емтихан жне лтты бірыай тестілеу жргізілмейді.

Білім алушыларды апталы оу жктемесіні е жоары клемі сыныптаы жне сыныптан тыс (факультативті, жеке жне йірме сабатары) оу жмыстарыны барлы трлерін оса аланда, 1-сыныпта – 24 сааттан,
2-сыныпта – 25 сааттан, 3-сыныпта – 29 сааттан, 4-сыныпта – 29 сааттан,
5-сыныпта – 32 сааттан, 6-сыныпта – 33 сааттан, 7-сыныпта – 34 сааттан,
8-сыныпта – 36 сааттан, 9-сыныпта – 38 сааттан, 10-сыныпта – 39 сааттан, 11-сыныпта – 39 сааттан аспауы тиіс.

1-сыныптаы оу жылыны затыы 33 оу аптасын, 2-11-сыныптарда
34 оу аптасын райды.

Оу жылында 1-11-сыныптардаы каникул кндері кемінде 30 кнді райды. Оу жылы ішінде 3 рет каникул беріледі: кзде, ыста жне кктемде. 1-сынып оушылары шін шінші тосанда 1 апта осымша демалыс беріледі. Каникулды наты мерзімін азастан Республикасыны білім беру саласындаы укілетті органы белгілейді.

Кешкі мектептерге кндізгі жне сырттай оыту бойынша оу жктемесіні лесі: негізгі орта білім беру дегейінде: 7-сыныпа – 26 саат, 8 -сыныпа – 28 саат, 9-сыныпа – 31 саат; жалпы орта білім беру дегейінде: 10-сыныпа – 28 саат, 11-сыныпа – 28 саат белгіленсін. рбір сыныпа аптасына 4 саатты сына арастырылсын. Сына сааттары мектеп кімшілігіні шешімімен блінеді, біра 8 пннен кп емес.

Білім беру йымдарында пайдалануа рсат етілген оу басылымдарыны тізбесі «Білім беру йымдарында пайдалануа рсат етілген оулытарды, оу-дістемелік кешендерді, оу ралдарыны жне баса да осымша дебиеттеріні, оны ішінде электронды тасымалдаыштар тізбесін бекіту туралы» азастан Республикасы Білім жне ылым министріні 2013 жылы 27 ыркйектегі № 400, 2013 жылы 18 арашадаы № 460 жне «2013 жылы 27 ыркйектегі № 400 бйрыына згерістер мен толытырулар енгізу туралы» 2014 жылы 28 суірдегі № 127 бйрытарымен аныталан.

2015 жылылттыбірыайтестілеуді, мемлекеттікаттестаттау мен талапкерлердікешендітестілеуді тест тапсырмаларыныбазасыналыптастыру Р Білімжнеылымминистрінібйрыыменбекітілгеноулытардыматериалдарынегізіндеіскеасады. Осыанорай, лттыбірыайтестілеугедайындыкезіндемектептлектері (2014-2015 оужылы) жоарыдакрсетілген Р Білімжнеылымминистрінібйрыыменбекітілгеноулытардыпайдалануытиіс.

Оытуйыр, збек, тжіктілдеріндежргізілетінжалпы орта білімберетінмектептердеаудармаоулытарнемесеоушылар мен ата-аналардыалауыменазатіліндегіоулытаролданылады. Оытуазатілдіеместілдегімектептердеоупндерінкптілдеоытубойыншадістемелікнсаужнеоытуазатілдіеместілдегімектептершінылымнегіздерібойыншатерминологиялысздікзірленіп, Академиянысайтына (www.nao.kz) орналастырылды.

2013 жылыжааоубадарламасынасйкес 2-сынып пен 9-сыныптар шіноулытаржне 5-сынып шін «Информатика», 1-сынып шін «Аылшынтілі» оулытарыайтаданбаспаданшыты. Осы жылы 3-сынып пен 10-сыныптар шінжне 2-сынып шін «Аылшынтілі», 6-сынып шін «Информатика», келесіжылы 4-6-сыныптар жне 11-сыныптар шіноулытарайтаданбаспаданшыатынболады.

Малімдергекмекретіндеоупндерібойыншалгіліккнтізбелік-таырыптыжоспарлар, оу-дістемелікралдар мен нсауларзірленіпАкадемиянысайтына (www.nao.kz) орналастырылды. Малімсынылатынкнтізбелік-таырыптыжоспараблінгеноусааттарышегіндебілімалушылардыжекелегенерекшеліктерінескереотырыпзгерістеренгізеалады.

Сондай-а, заманауиоамныапараттандыружадайындапнмалімдері АКТ-зыреттілігінбіліп, осымшаресурстардыпайдаланаотырып, соныішінде интернет жнепнбойыншаапаратты табу мен деубілігіналыптастыруыкерек.

Жалпы білім беру мектептеріні кімшілігіне оыту дерісін жне мектепішілік баылауды тиімді йымдастыру шін келесі нормативтер сынылады (1-кесте).

1-кесте – Оу дерісі мен мектепішілік баылауды йымдастыруды жзеге асыру нормативтері

№	Баылаунысанасы	Нормасы
	Сабатаражнесыныптантысіс-шаралараатысужнеолардыталдау	Аптасына5саба, жылына170 саат; 0,5 жктемесіне – 80 саатжылына (директордыорынбасарларышін); Аптасына 4 саба, жылына 136 саат (мектепдиректорларышін).
	Сыныпжурналдарынтексеру	Айына 1 рет, жылына8-10 рет
	Оушылардыкнделіктерінтексеру	Айына 1 рет, жылына8-10 рет
	Пндербойыншаоубадарламаларыныорындалуынтексеру	Тосанына 1 рет, жылына 4 рет
	Оушылардыжекеісжаттарынтексеру	Жылына 2 рет
	Пндербойыншатаырыптыжнекнтізбелікжоспарлардытексеру	Жылына 1-2 рет

Білім беруді дамытуды 2011-2020 жылдара арналан мемлекеттік бадарламасын іске асыру аясында экономиканы траты суі шін сапалы білім беруге ол жеткізуді амтамасыз ету жолында білім беруді бсекеге абілеттілігін арттыру, адам капиталын дамыту масатында азастан Республикасыны жалпы білім беретін мектептері малімдеріні біліктілігін арттыруды дегейлік бадарламасы бойынша оуа педагог кадрларды белсенді тарту болып табылады.

Бадарламаны іске асыруды тжырымдамалы негіздері мен дегейлік аидаттары оып шыан сертификатталан педагог кадрлара коучинг пен менторинг дерісі арылы оытуды тжірибесін згертуге, желілік педагогикалы оамдасты ызметі ХХI асырда оушыларды сын трысынан ойлау, зін-зі ынталандыру, зін-зі реттеу, ои білу дадыларын белсенді рі табысты олдануа дайындыын алыптастыруа ыпал ететін ажетті білім ортасын руа ммкіндік береді.

шінші (базалы) дегей бадарламасы бойынша оып шыан малімдер:

- жоспарлау дерісін, баалау жйесі мен рефлексиялауды жетілдіруі, жеті модуль таырыбында кіріктірілген тізбекті сабатар серияларын іске асыруа тиіс.

Екінші (негізгі) дегей бадарламасы бойынша оып шыан малімдер:

- менторинг мен коучинг арылы мектепте ріптестеріні жмыс тжірибесін жетілдіруі, мектеп малімдеріні ксіби оамдастыын йымдастыруы, сынып аясында жоспарлауды жне іс-рекеттегі зерттеу жргізуі тиіс.

Бірінші (жетік) дегей бадарламасы бойынша оып шыан малімдер:

- мектепте жне оны сыртындаы малімдерді ксіби оамдастыын, соны ішінде коучинг пен менторинг дерісін жзеге асыратын мектеп малімдері тобын йымдастыруы;

- білім беру саласында малімдерді зерттеу жргізу дістерін тсіндіруді дамытуы; мектеп клемінде іс-рекеттегі зерттеуді жоспарлауы жне ткізуі тиіс.

Сертификатталан педагог кадрларды ынтыматастыын, сондай-а дегейлік бадарлама бойынша оудан тпеген малімдерді деріске тартуды амтамасыз ету шін желілік йымдастырушы ретінде бекітілген, желілік оамдастыты руда кшбасшылы функцияларды іске асыратын жым, азастан Республикасыны орта білім беру мазмнын жаартуды олдаушы мектептер (жетекші мектеп) арылы бадарлама идеяларыны орындалуы жзеге асырылады.

Бадарламаны тйінді идеяларын баылап отыру жне жзеге асырылуын мониторингілеу шін жалпы білім беретін йымдарды басшылыы (директор, оны орынбасарлары) оытудан ткен малімдермен практикалы іс-шараларды кешенін іске асыруы тиіс:

(Бадарламаны шінші (базалы) дегейі бойынша оып шыан малімдерде)

- бадарламаны 7 модулін олдануды, сабатара атысу арылы оытуда инновациялы тсілдерді олдануды тиімділігін баылау;

- сол малімнен білім алатын оушыларды білім сапасына мониторинг жргізу.

(Бадарламаныекінші (негізгі) дегейібойыншаоыпшыанмалімдерде)

- сол малімнен білім алатын оушыларды білім сапасына мониторинг жргізу;

- малімні зі зерттеуін іске осу барысында ызметіні нтижелілігін адаалау;

- ріптестерін оытуды дістемелік трыдан амтамасыз етілгенін анытау (жоспарлау, кесте растыру);

- бадарламаны екінші (негізгі) дегейі бойыншаріптестер тобыны оытуыны табыстылыына талдау жргізу (6-10 адам);

- ріптестеріне коучинг жне мониторингті мегертудегі малімні жмысына баылау жргізу.

(Бадарламаныбірінші (жетік) дегейібойыншаоыпшыанмалімдерде)

- малімдерді ксіби ауымдастыыны мектепте жне одан тыс жерлерде йымына, ызмет етуіне баылау жасау;

- дегейлік курстардан ткен малімдерді тсініктері бойынша талдау жасау, білім беру саласындаы зерттеулерді дістерін тсінуі жне жоспар ру мен мектеп клемінде зерттеу жргізуі бойынша наты практикалы рекеттер жасау абілетіне талдау жасау.

«Білім беру йымдарындаы аморшылы кеесті ызмет етуін апробациядан ткізу туралы» азастан Республикасы Білім жне ылым министріні 2012 жылы 27 желтосандаы №573 бйрыына сйкес тмендегі ш жалпы білім беру йымдарында эксперимент ткізіледі:

1) Абай атындаы республикалы мамандандырылан мектеп-интернат, Алматы .;

2) «Астана аласындаы № 1 мектеп-лицей» ММ;

3) «Астана аласындаы № 66 мектеп-лицей» ММ.

Апробация орытындылары бойынша «аморшылы кеесті ызметіні жне оны сайлау тртібіні Типтік ережелерін бекіту туралы» азастан Республикасы Білім жне ылым министрі міндетін атарушыны 2007 жылы 22 азандаы № 501 бйрыына ртрлі дегейдегі басару, аржыландыру йымдарында аморшылы кеестерін руды натылау блігіне (А, ММ, РМК, РМК) згерістер мен толытырулар енгізілетін болады.

2014-2015 оу жылында эксперименталды мектептерде аморшылы кеестеріні жмыс істеуін апробациялау жаласатын болады. Білім беру жйесін басаруды корпоративтілігін, ашытыын амтамасыз ету шін мектепті аморшылы кеесі арылы басаруды жетілдіру, білім беру дерісіне отбасын, мектепті, оамды тарту ажет.

Білім мен ылымды дамытуды 2014-2016 жылдара арналан басым баыттарын іске асыру жніндегі іс-шаралар жоспарына сйкес жне білім беру йымдарына дістемелік кмек крсету масатында Ы. Алтынсарин атындаы БА «аморшылы кеесі ызметіне мониторинг жргізу» дістемелік нсауын жне «аморшылы кеестеріні ызметін йымдастыру» дістемелік ралын зірлеуде, олар Академия сайтына орналастырылатын болады (www.nao.kz).

Химия

Жаратылыстану ылымы білім беру жйесінде химия оу пніні маызы лемні ылыми крінісін алыптастырудаы, адамзатты жаанды проблемаларды шешудегі, табиат задарын танып білудегі рлімен аныталады.

Оу пні ретінде химия оушыларды кнделікті мірге, ндірістік іс-рекеттерге, білім алуды жаластыруа, оршаан ортада зін дрыс стауа ажетті химиялы білімдермен аруландыруа міндетті.

Жалпы білім беруді жетілдіруді басым міндеті оушыларды білім, білік жне дадыларды мегеру ана емес, маызды зыреттіліктерін алыптастыруды да талап ететін білім беруді азіргі жаа сапасы мен тиімділігіне ол жеткізуболып табылады.

Химиялы білім беруді мазмнын жзеге асыру келесі аидалара негізделеді:

- химиялы білім беруді ізгілендіру, оытуды экологиялы баыттылыын, оны трбиелеу жне леуметтендіру леуетін кшейту;

- химиялы білім беруді мазмныны ттастыы, жаратылыстану ылымы саласына жататын баса пндермен мазмнды сабатастыы;

- оытуды апаратты-коммуникациялы технологияларын, мультимедиялы жне цифрлы білім беру ресурстарын пайдаланып оушыларды шыармашылы абілеттерін, функционалды сауаттылыын жне здігінен білім алу дадыларын дамыту;

- оытудысаралапжіктеужнежекелеу, бадарлы оыту жйесінде оушыларды жеке білім алу траекторияларын алыптастыру;

- химиялы білім беру мазмныны тжірибелік жне олданбалы баыттылыын арттыру арылы оушыларды функционалды сауаттылыын дамыту;

- іргелі білімдерді ылымилы, крнекілік, тсініктілік, жйелілік дидактикалы аидалары мен тжірибелік-бейімделген жне олданбалыа спектілермен тиімді араатынасын сатау.

8-9-сыныптарда химияны оытуды масаты оршаан лем туралы химиялы білім мен жаратылыстануылыми тсініктерді бірттас жйесін алыптастыру, химиялы технология саласында жйелі-шыармашылыпен ойлау жне тжірибелік абілеті бар, сондай-а оршаан жанды жне жансыз табиата экологиялы-гуманистік арым-атынасты функционалды сауатты жне шыармашыл тланы трбиелеу болып табылады.

Оыту міндеттері:

- лемні химиялы жаратылыстану-ылыми крінісі туралы білімді мегерту жне оларды функцияларын (танымды, кіріктірілген, тсіндірмелі, болжау) олдану;

- заттарды рамы, рылысы, асиеттері мен олдану арасындаы себеп-салдарлы байланыстарды анытау;

- химиялы терминологияны, химиялы элементтерді табаларын, заттарды формулаларын сауатты трде пайдалану білігін алыптастыру;

- заттарды тануды химиялы дістерін мегеру;

- заттарды санды жне сапалы рамын анытауда жне оларды асиеттерін зерттеуде реактивтер, ыздыру рылыларымен жмыс жасау барысында ауіпсіздік техникасыны талаптарын сатай отырып, химиялы тжірибелер жргізуді мбебап дадылары мен зерттеу біліктіліктерін дамыту;

- адамзатты экологиялы, азы-тлік, ндірістік, энергетикалы мселелерді шешудегі химияны скеле мні мен гуманистік баыттаы рлін ашу;

- мірлік жне экологиялы мселелерді шешуде алан білімді пайдалануды функционалды абілеттіліктерін арттыру;

- мультимедиалы санды білім беру ресурстарын олдану, презентация мен жобалау жмыстарын жасауда коммуникативті-апаратты біліктіліктері мен дадыларын дамыту;

- негізгі мектепті бітірушіні ары арай оу баытын тадау дайындыы мен з білімін жетілдіруге деген лшынысын дамыту.

Химиялы білімні мазмны инвариантты жне вариативті бліктерден трады. Инвариантты блік «Химия» оу пніні базалы мазмнына сйкес келеді. Мазмнны инвариантты зегі жанды жне жансыз табиатты былыстарын тсіндіруге ажетті негізгі химиялы ымдар, задар, теориялар, фактілерден трады. Вариативтік раушысы адамгершілік, тарихи-дниетанымды, эстетикалы, нер танушылы, олданбалы, экологиялы, айматы компоненттерді жзеге асырушы химияны мектеп курсы мазмныны гуманитарлы аспектісін крсетеді.

Химия пні бойынша дамытушы білім беру дерісі, оушыларды оршаан лем туралы базалы жаратылыстануылыми білімдеріні дамуын, оамны леуметтік-экономикалы жетілуіндегі химиялы ылым мен технологияны рлін тсінуін жне оу мен практикалы іс-рекетте химиялы білімдерін олдану бойынша функционалды сауаттылыыны дамуын, бірттас экология-гуманистік дниетаныма трбиелеуін амтамасыз етуі тиіс.

Оушыларды функционалды сауаттылыыны дамуына, оларды здігінен оу-танымды іс-рекеттерін йымдастыруына, оудаы жне мірдегі р трлі жадайларда алан білімдері мен мегерілген рекет ету тсілдерін олдана білулерін дамытуа ерекше кіл блінеді. Осыан байланысты зертханалы жне тжірибелік жмыстар, химиялы эксперименттер жргізу, ылыми жобаларды орындау оушыларды жаа білім алу, танымды мселелерін кеейту жне тжірибелік дадылара ие болуда, химияны оу себебін дамытуда кеінен олданылуы тиіс. Оушыларды дербестігін, белсенділігін, ой рісін жне тжірибелік дадыларын, оларды химияа ызыушылытарын дамытатын оытуды проблемалы-іздеушілік, интерактивтік, коммуникациялы жне ойын дістерін, жобалау дістерін олдану сынылады. здігінен орындалан оушыларды жобаларын таныстыруды, рбір тосан аяында оу жетістіктерін баалау трі ретінде ткізіп тру сынылады.

Химия пнінен білім беру рдісін йымдастыруда тмендегі дістемелік тсілдерді олданан тиімді:

- оытуа жйелік іс-рекеттік, практикаа бейімделген тсілдер басымдылыы;

- химиялы экспериментті, жобалау-зерттеуіс-рекеттерінірлі мен орнын кшейту;

- азастанды жн еайматы компоненттерін кеейту;

- оу рекетіні репродукциялытрлерінендербес іс-рекет жасауа, іздеу-зертеушілік жмыс трлеріне, аналитикалы рекеттерге басымды беру, осыан байланысты оушыларды бойында аналитикалы абілеттер, тйінді зыреттіліктер алыптастыру ерекше кіл блу;

- оытуды интерактивті трлерін, азіргіз аманы апаратты-коммуникациялы технологияларды пайдалану.

Химия пні бойынша оу дерісі «Кабинет паспорты», «Техника ауіпсіздігіережелері», «Техника ауіпсіздігі журналы», ышылдар, сілтілер, органикалы заттар, жылыту ралдары, шынылармен жмыс істеугеарналан нсаулы карточкалар, сонымен атар химиялы реактивтер (саталутобыбойынша), зертханалы жне демонстрациялы ралдар, баспа ралдары, мультимедиалы ралдар мен электронды оулытар жне баса да оыту ралдарымен жабдыталан кабинеттежзеге асырылады. «Прекурстар тізбесіне» (калий перманганаты, ккірт жне тзышылдары жне т.б.) енетін заттардыолдануа тыйым салынады.

Химия бойынша жазбаша орындалатын йрету масатындаы жмыс трлеріне тапсырмалар, тестер, есептер, презентациялар, конспект- жоспарлар, тірексызбалар, талдамалы жне орытындылаушы кестелер, зертханалы тжірибелер, практикалы жне баылау жмыстары жатады.

йрету масатындаы жмыстарды трін, мазмнын жне клемін оу бадарламасы, сонымен атар мемлекеттік жалпыа міндетті білім беру стандарттары талаптарын ескере отырып, оулытар мен оу-дістемелік ралдартаы тапсырмалар негізінде малім анытайды.

Білім алушыларда 3 дптер болуы тиіс (сынып, й тапсырмалары жне зертханалы тжірибелер шін дптер; практикалы жмыса арналан дптер жне баылау жмыстары дптері).

Сынып журналына барлы демонстрациялы жне зертханалы тжірибелер оып отыран таырыппен бірге жазылады (Оттегін алу, №3 дем., №4 зертх.) жне малім оушыларды жмыстарын тадауы бойынша тексеріп, баалайды. Барлы оушыларды тжірибелік жмыстары (№ … пр. ж. «Таырып») мен баылау жмыстары (№ … баылау жмысы) толы бааланып, журнала жазылады.

йрету масатындаы жмыс дптеріне оушылар саба бойынша баылау жмысы аясында алынатын здік жмыстары нтижелерін, ал баылау жмысы дптеріне таырыпты баылау мен тест жмыстары аясында алынатын здік жмыстарын крсетуіне болады.

Практикалы жне баылау жмыстарын арналан дптерлер оу жылы клемінде саталады жне олар оушыларды сол жмыстары орындауы шін беріліп отырады.

Баылау жмыстары бойынша талдау жмыстарын оушылар баылау жмысынан кейінгі сабата (сынып журналына жазылмайды) орындайды, сонымен атар практикалы жмыстарды талдау малімні алауы бойынша жне ажеттілігіне арай йрету жмыстарынан кейін сйкес дптерге орындалады.

Білім алушыларды зерттеушілік мдениеті мен танымды-ойлау белсенділігін дамыту масатында белгілі бір тарауды аятаан со кіші жобаларды орау, шыармашылы жмыстар байауы сияты орытындылаушы дстрден тыс сабатарды жйелі трде ткізіп отыру ажет.

Алан білімдерін тжірибеде олдану дадыларын дамыту шін зертханалы тжірибелер мен демонстрациялы жмыстарды орындауда бейне тжірибелермен мультимедиалы ралдарды олдану тиімді.

Мектептегі химия білімі жйесі алдында ойылан міндеттерді орындауды оу процесін технологияландыру жне жобалау арылы жзеге асыруа болады.

8, 9-сыныптардаы алашы сабата арнайы журнала белгілей отырып Техникалы ауіпсіздік ережесі бойынша кіріспе нсау беру сабаы ткізіледі.

Оу жоспарыны жылжымалы блігі есебінен элективтік олданбалы курстар,факультатив сабатары ткізу сынылады.

Сабатан тыс жмыстар:

- зерттеу жобаларын дайындау жне орау;

- олимпиадалар,конкурстер,таырыпты кештер;

- тадау боыйынша элективтік курстер;

- он-лайн режиміндегі конференциялар мен ашытан жргізілетін сабатар, білім байаулары;

-химиялы ылым мен ндіріс нысандарына таным-жорытар трінде ткізіледі.

лгілік оу жоспарына сйкес 8-9-сыныптардаы «Химия» пні бойынша оу жктемесіні клемі:

8-сыныпта аптасына 2 сааттан, оу жылында барлыы 68 саат;

9-сыныпта аптасына 2 сааттан, оу жылында барлыы 68 саат.

Мемлекеттік жалпыа міндетті білім беру стандартына сйкес «Химия» пні, оушыларды оршаан лем туралы базалы жаратылыстану ылыми білімдерін одан рі дамыту, оамны леуметтік-экономикалы жетілуіндегі химия ылымы мен технологиясыны рлін тсіну, оу жне тжірибелік рекеттерде химиялы білімдерін олдану бойынша функционалды сауаттылыын дамыту, ттастай экология-ізгіліктілік дниетаныма трбиелеуді амтамасыз етуге міндетті.

10-11-сыныптардаы оыту мазмны химия ылымы мен технологиясы дамуыны азіргі заманы рдісін ескеріп рылан, тлалы-іс-рекеттік баыттылыымен жне бадарлану мен саралап жіктелуіні кшейтілуімен сипатталады.

Химия курсын оыту жалпы, бейорганикалы жне органикалы химия салаларында іргелі білім негіздерін жне оршаан дниеге ылыми кзарас алыптастыру, оушыларды функционалды сауаттылыын дамыту, химия ылымы мен біліміні кнделікті практикалы мірдегі, жне оамны орныты дамуындаы маызын ындыруа баытталады.

Жаратылыстану-математикалы баыттаы оыту масаты - химия бойынша оушыларды ылыми-теориялы білімін тередету, білігі мен дадысын одан рі дамыту, алан білімін болаша з ксіби білім алуа жне практикалы ызметіне олдануа дайындау, химия нерксібі мен технологиясы негіздерімен таныстыру жне экологиялы мдениетін дамыту.

Оыту міндеттері:

- химия ылымы жне технологиясы саласындаы оушыларды іргелі жне олданбалы білімі, практикалы білігін дамыту;

- кнделікті мірде, химиялы лаборатория мен ндірісте, табиатта болатын химиялы былыстарды баылау жне оларды ылыми трыда тсіндіруді игеру;

- ауіпсіздік техникасын сатай отырып, заттар мен зертханалы ралдарды олданып, химиялы тжірибелерді жасау мен тсіндіру дадысын жетілдіру;

- эксперименттік жмысты жргізу барысында жне з бетінше алан білімді кнделікті мірде олдану масатында танымды жне зияткерлік абілетін дамыту;

- химияа жаратылыстану мен жалпы адамзат мдениетіні негізгі рамдас блігі ретінде кзарасын дамыту;

- адамзат алдында тран проблемаларды шешуде химияны оамды мні мен гуманистік баыттылыын дамыту;

- оушыны химиядан алан білімі мен біліктілігін заттар мен материалдарды трмыста, ауыл шаруашылыында жне ндірісте ауіпсіз пайдалануа, адам денсаулыы мен оршаан ортаа кері серін тигізетін былыстарды алдын алуа олдану.

Химия пні малімі жаратылыстану-математикалы сыныбындаы сабаына дайындалан кезде, химия материалыны мазмнындаы физика-математикалы аспекті, сондай-а кеістіктік елестетуді, ойды аналитикалы сапасын, белгілер мен сандарды абстракциялау жне пайдалану абілетін дамытатын, оушыларды оу-танымды рекеттерін йымдастыру тсілдеріе олданан орынды. Сонымен бірге, наты ылым ретінде химияны математикалы аппаратын кшейту маызды.

Химиялы білім мазмныны физикалы компоненті: химиялы материалды тсіндірген кезде физикалы задар мен теорияларды пайдалану; физикалы шамаларды олдану жне оларды арасындаы функцияналды туелділікті айындау; зерттеуді физикалы жне химиялы дістері арасындаы зара байланысты орнатуды талап етеді.

Химиялы білім мазмнындаы математикалы компонент: химиялы задар мен теорияларды негіздеуде математикалы длелдеу дістерін; химиялы задылытарды безендіріп крсету шін графиктерді; затты асиеттеріне молекулаларды кеістіктік пішіні серін негіздеу шін геомериялы ережелерді; химиялы есептерді шешу шін математикалы тедеулер мен тесіздіктер жйесін жне т.б. пайдаланып жзеге асырылады.

Химия курсы мазмныны биологиялы компоненті: заттарды химиялы асиеттерін жне оларды биологиялы функцияларын тсіндіру кезінде химия жне биология бойынша білімдерді кірігуі; биологиялы задылытарды тсіндіру кезінде химиялы теорияларды пайдалану; табиатта жне адамны азасындаы биологиялы дерісті моделдеу арылы химиялы экспериментті жргізу; пн аралы (химия-биологиялы) мазмнды химиялы есептерді пайдалану жолымен жзеге асырылуы ммкін.

оамды-гуманитарлы баыттаы 10-11-сыныптара арналан «Химия» оу пнін оытуды масаты лемні кешенді жаратылыстану-ылыми сипаты туралы жалпы тсініктер алыптастыру, шыармашылы жне интеллектуалды абілетті, мбебап коммуникациялы біліктілік пен функционалды сауаттылыты дамыту, денсаулы сатау мен туан лкені табиатын орауа деген экологиялы-гуманистік кзарасты трбиелеу болып табылады.

Оыту міндеттері:

- химияа жаратылыстану мен жалпы адамзат мдениетіні негізгі рамдас блігі ретінде кзарасын дамыту;

- оамды-гуманитарлы баыттаы пндермен интеграциялау арылы оушыны химиялы білімі мен зерттеу мдениетін алыптастыру;

- кнделікті мірде, химиялы лаборатория мен ндірісте, табиатта болатын химиялы былыстарды баылау жне оларды тсіндіруді игеру;

- ауіпсіздік техникасын сатай отырып, заттар мен лабораториялы ралдарды олданып, арапайым химиялы тжірибелерді жасау мен тсіндіру дадысын жетілдіру;

- адамзат алдында тран проблемаларды шешуде химияны оамды мні мен гуманистік баыттылыын дамыту;

Теориялы жне практикалы мселелерді арастыруда оушыларды зіндік іс-рекеттеріне, алан білімдері мен дадыларын олдана алуларына басымды беріледі. Химиялы эксперимент оушыларды функционалды сауаттылытарын дамыту жне олданбалы сипаттаы жаа білімді алуы шін, танымды есептерді шешуге, жоспарлау жне жобалау дадыларын мегеруге, химияны оуа деген ызушылытарын арттыруа пайдаланылады.

оамды-гуманитарлы баыттаы сыныптар шін химиялы экспериментті тадап алу кезінде оушыларды танымды ызыушылыы мен психофизиологиялы ерекшеліктерін ескеру ажет – гуманитарилерде. Осыан байланысты оушы-гуманитарилер шін химиялы эксперимент:

- оылатын материала ызыушылыты алыптастыру шін тиімді болуы;

- оылатын заттар мен химиялы дерістер практикалы мнділігін крсетуі;

- табиатта болып жатан дерістерді моделдеу (фотосинтез кезінде оттегіні блінуі жне оны табу) немесе экологиялы кйреуден ммкінболатын зардаптарын сату;

- тарихи материал негізінде химиялыэкспериментті еске тсіруі керек.