Трын й рылысына жер учаскесін тадау. Трын й имараттарыны трлері.

Трын й имараттарына табиаты жаынан олайлы: биіктеу, суаттар мен кк желектерге жаын жерлерде, шу, нерксіп шыарындылары, биологиялы ластаушы кздерінен едуір ашы орналасан жер телімі блінуі ажет. Жер теліміні лшемі жеткілікті болуы керек, себебі, трын й имаратынан баса, ол жерде балаларды ойын жне спорт аладарын йымдастыруа, жасыл желектер отырызуа, трындара арналан демалатын зонаны блуге жне осымша рылыстар салу шін ауматар арастырылуы ажет.

рылыс ауданы 25 % аспау керек, ал 9-16 абатты йлер шін 12,5-15% аралыында олайлы болып табылады. Топыраы ра, ластанбаан, сзу абілеті жоары, грунт суларыны тран дегейі тмен болуы керек, йткені, тменгі абаттардаы блмелерді микроклиматы осы аталан жадайлара байланысты болады. Трын йлер салынатын орындара кн сулесі жасы тсетін жне жасы желдетілетін болуы керек, соны нтижесінде блмелерде тиісті табии жары пен ауа алмасуы амтамасыз етіледі. 2-3 абатты имараттарды фасадтары арасындаы ашытыы 15 м-ден кем болмауы керек, ал биіктігі 4 абат жне одан да жоары имараттарды арасындаы ашыты 20 м-ден кем болмауы тиіс. имараттарды терезелер орналасан бйір жатарыны ара ашытытары 15 м-ден кем болмауы керек. 9-16 абатты имараттар мен бір жне екі абатты коттедждер арасындаы ашыты, кп абатты имаратты биіктігінен кем болмауы керек. 1-абатында птерлер орналасан трын йлерді ызыл сызытан (кшені сырты шегі) 2 м-ден кем емес шегіндіре салу ажет.

йлерді бірнеше трлері бар: бір птерлі бір абатты, бір птерлі екі-, ш абатты (коттедждер), кп птерлі аз абатты, кп абатты, биік.

Бір немесе екі отбасылара арналан бір абатты немесе екі абатты йлер аланы жеке адамдар й салан аудандарына, ала айналасындаы айматара, сондай-а, ауылды елді мекендерге тн. Жеке бір птерлік йді трлеріні бірі, коттедждер болып табылады, оны 2-ші немесе 3-ші абатында мансарда орналасады. Коттедждер кбінесе шетелдерде кеінен таралан, біра, кп птерлі йлерге араанда, оларды біраз артышылытары боландытан, мндай рылыс трлері бізді елімізде де кптеп салынуда.

Бндай рылыс трі жасы кн сулесі тсуі мен ауа алмасуын, олайлы микроклиматты, бау-башаны пайдалану ммкіншілігін, ашы ауада за уаыт болуды, балаларды сауытыру шін олайлы жадайлар, тама рационын жаа піскен ккністер мен жемістермен байыту ммкіндіктерін амтамасыз етеді. Алайда, рылыс тыыздыы лкен болмаса да, мндай й-жайа блінетін жер теліміні ауданы едуір, бл ала жадайында жерді ауданы азаюына байланысты барлы уаытта бірдей ммкін бола бермейді. Бдан баса, жол салуа, су бырларын, канализация, энерго-газбен жабдытау жйелерін салуа біраз аражат жмсауды ажет етеді.

Трын й рылысы практикасында азіргі кезде кбінесе р трлі абатты, біра птерлер жоспарланан йлер олданылады. Ірі алаларда кп птерлі, кп абатты имараттар салу, соы жылдары экономикалы масаттара байланысты арынды жзеге асырылуда. Мндай рылыс трінде ауматарды инженерлік дайындауа, жер асты коммуникацияларын жргізуге шыын тмендейді, лкен алаларды маайында баран сайын азайып бара жатан жерлер тымдыра пайдаланылады.

Алайда, кп абатты йлерді белгілі бір кемшіліктері бар. Онда трындарды тыыздыы жоары болады, йді орналасуына жне ондаы ішкі ортаа кптеген сырты факторлар (кшелерді жоспарлау, крші йлер) сер етеді, микроклиматына жасыл желектерді жайлы сері байалмайды. йді биіктігі таза ауада за уаыт бойына жруге ммкіндік бермейді, бл йлерді трындарында биіктіктен ору сезімдері пайда болады. Блмелерде жылу режимі, ауа алмасуы жиі бзылады, дыбыс изоляциясы жеткіліксіз, блмелерді ауасы желдеткіш шахталар мен оыс бырларынан шыан заттармен ластанады.

Екінші жаынан, кп абатты (5 абаттан арты) имараттарда санитарлы-техникалы олайлы абаттандыруды ажетті дегейін амтамасыз ету жеілірек болады. Бл имараттар орталы су бырымен, канализациямен, оыс бырларымен, лифттермен, балкондармен жне лоджиялармен, орталытан жылыту жйесімен, табии желдетілуді кшейтетін ралдарымен, ал ысты аудандарда кондиционерлермен жне трын й блмелерін шанан тазартатын ваккумды ондырылармен жабдыталады.

Кейінгі кездері, 24-30 абатты биік йлерді, соны ішінде, блмелері екі дегейде орналасан, лоджиялар мен балкондары, ке холлы бар люкс-птерлер салу кеінен таралуда. Бндай имараттарды салу трын й блмелерінде олайлы жадайларды амтамасыз ету жніндегі крделі сулеттік-жоспарлау жне санитарлы мселелерді шешуімен байланысты. Бдан баса, имаратты брыны жалпы трін сатай отырып, оны абаттарын едуір кбейту, адамны алыпты тіршілік етуіне ажетті жадайларына арама-айшы келеді, гипоксия тудырады, оны психикасына теріс сер етеді. 16-22 абатты йлерді алып абыраларымен оршалан аулалар адамдарды демалуына арналан кеістік ретінде кабылданбайды. Трындар ондай аулаларда боланда, зін кілсіз сезінеді.

Терезелері «шыырауа» шыатын, ал балкондары мен лоджиялары жерді бетінен ондаан немесе жздеген метр биіктікте орналасан, биік абаттарындаы птерлер трындарыны мір сруіне зіне тн олайсыздытар тудыратыны бден айын. Ммкін, зіні эволюция рдісінде жерді бетіндегі тіршілікке йренген, адам азасыны физиологиялы асиеттерімен санасу керек шыар.

азіргі кезде р трлі наты жадайлара олайлы болып табылатын трын й рылысыны тымды трлері іздестірілуде. Мысалы, азірді зінде, гимараттарды корпусы иаш, кертпеш трінде салынуда, бл кезде птерлер біріні стіне бірі, кемерленіп орналасады. Бндай йлердегі птерлерді трындары, кез келген абатта здерін жайлы сезініп, биіктіктен ору сезімінен арылады, жоары абаттары тмендегі абаттарын клекелемейтіндіктен, барлы птерлерге кн сулесі біркелкі тседі. Біра, кз жетерлік болашата «тым биік» трын йлер салу аса олайлы болмайды.