Стелдер мен орындытарды лшемдері

 

Жиазды нмірі*	Трлі тсті табасы*	Балаларды бойы, см	стелді оушыа араан ырыны биіктігі, мм	Отырышты алдыы ырыны биіктігі, мм
	ызылт сары	100-115
	Клгін	115-130
	Сары	130-145
	ызыл	145-160
	Жасыл	160-175
	Кгілдір	175 арты

 

*- Жиаз нмірі мен трлі тсті табасы, стел мен орынды атарларыны арасынан тетін жолдардан крінуі шін, оларды екі жаынан да белгіленеді.

Оушыларды дрыс дене алпы стелдер мен орындытарды лшемдерін анытайтын параметрлерін сатаанда ана емес, оларды зара ара атынастарымен де аныталады. Мндай параметрлерге отырыш пен аралыты дистанциясы жне дифференция жатады. Аралы дистанция (аралыы) деп стел бетіні оушыа араан ыры (стелді арты ыры) мен отырышты аралыы арасындаы ара ашытыты айтады.

Ол денені алдынан артына дейінгі лшемдерінен 3-5см-ге арты болуы керек. Дистанция аз боланда стелді беті алдынан, ал отырышты аралыы арт жаынан кеуде торына тіреледі де, еркін отыруына ммкіндік бермей, тыныс алуды жне ан айналымын иындатады, олайсыз дене алпы салдарынан статикалы жктемені арттырады. Аралыты лкен дистанциясында денені екеюі артады жне отырышты аралыы сияты бекіну нктесі жойылады, бл статикалы ажуды тез дамуына, сонымен бірге, омыртаны исаюына жне алыстан крмеушілік дамуына келеді.. Отырыш дистанциясы (аралыы) – стелді бетіні арты ырынан отырышты алдыы ырына дейінгі клдене аралы. Отырышты дистанциясын о, теріс жне нльдік деп ажыратады. О дистанциясында стелді ыры мен отырышты ырыны арасында белгілі бір ара ашыты болады, теріс дистанция кезінде – отырышты ыры стелді ырына кіріп трады (орынды стел астына арай итерілген), нлдік дистанцияда отырышты екі ыры да тігінен аланда бір дегейде трады.стел басында отырып жмыс орындаанда, теріс дистанция саталуы керек, оны лшемі жиазды 1-2- топтары шін 4 см, 3-4-те – 5-6 см, 5-6-да – 7-8 см болуы тиіс. Отырышты о жне нлдік дистанциясы, олын стелге жазуа жне оуа олайлы ою шін, оушыны ала арай созылуына мжбр етеді. Нтижесінде бндай дене алпы тез ажытады, дене мсіні бзылыстары мен алыстан крмеушілік дамуы ммкін. О дистанция транда, оушыны отырызанда жне стелден шыанда олданылады, ол стелді апаын ашу немесе орындыты жылжытумен жреді.

Дифференция - стелді арты ырынан отырыша дейінгі тігінен аландаы ашыты. Ол оушыны тсірілген олыны шынтаынан отырыша дейінгі ара ашытыа +5-6 см те болады. Егер дифференция аз болса, яни орынды тым жоары немесе стел тмен болса, кзден дптерге жне кітапа дейінгі алыпты ара ашыты бзылады. Сондытан, оушы денесін жне басын те екейтіп отыруа мжбр болады, бл екіштік, сколиоз (омыртаны исаюы), кру мшесіні ажуы, кеуде жне рса уыстары мшелеріні ысылуыны дамуына келеді. Арты дифференцияда (биік стел немесе аласа орынды) оушыны кздері мен дптерді арасындаы ара ашыты крт тмендейді жне екі шынтаты стел стіне ою ммкін болмайды. Сондытан, жазу жазан кезде о иы немі ктеріліп, иы белдеуіні блшы еттеріне кш тседі, сколиоз бен алыстан крмеушілік дамиды.

Кіші мектеп жасында жеке стелдер мен орындытарды емес, парталарды пайдалананы дрыс, себебі парта, олайлы дистанция мен дифференцияны жне дрыс отыру дадыларын алыптастыруды амтамасыз ететін, бекітілген отырыш пен стелден трады.

Бір сыныпта оитын оушыларды бойы мен дене лшемдері р трлі боландытан, рбір сыныпта р трлі нмерлі стелдер мен орындытар болуы керек. Екі орынды стелдерді 3 атар етіп ояды , оларды бірінші стелінен оу татасына дейінгі ашыты – 2,4-2,7 м кем емес, атарларыны арасындаы ара ашыты - 60 см кем емес, стелдерден сырты абыраа дейінгі ара ашыты – 50 см кем емес болуы тиіс. Кру бзылыстары бар оушыларды, жиазды нміріне арамастан, терезе жатаы бірінші атарды алдыы парталарына отырызады. Есту бзылыстары бар балаларды осы сияты, біра ішкі абыраа жаын (резонанс былысын болдырмау шін) отырызады. Сырты абырадан алысыра жедел респираторлы аурулармен, ангинамен жиі ауыратын, резистенттілігі тмен, созылмалы аурулары бар оушыларды да отырызады. Кздері жасы кретін балаларды кез келген атара отырызуа болады. Дене мсіні бзылыстарын жне ылилы дамуын болдырмау шін, шеткі о жне сол атарларда отыратын балаларды жылына 2-3 рет орындарын ауыстырып отырызу ажет. Мектеп 2 немесе 3 ауысыммен жмыс істейтін жадайларда, бір сынып блмесі, жастарында едуір айырмашылытары бар сыныптар шін олданылмауы керек, себебі мнда оушыны дрыс отырызуды амтамасыз ететін негізгі аида - мектеп жиазыны оушыны бойына сйкес келуі орындалмай алады.

Жалпы білім беру мекемелерінде олданылатын сынып таталарыны рылымы, аптаан материалы, тсі, жазуа олданылатын жабдытары бойынша р трлі болуы ммкін. азіргі уаытта е дрысы болып саналатыны, шыны-эмальді жабыны бар, болат табатан жасалынан таталар. Бормен жазуды жасы крінуі шін, эмаль ою жасыл немесе ою оыр тстерге, ал фломастерлермен жазыланда а тске боялады. Шыны-эмальді таталарды лшемі р трлі болады, магнитті кмегімен сызбалар, суреттер іліп оюа болатын, бірнеше жмыс беттері болады. Татаны еденге дейінгі тменгі ырыны биіктігі 80-90 см, ал соы орыннан татаа дейінгі е лкен ашыты 8,6 м арты болмау керек. Бірінші парталарды татаа 2,4 м-ден жаын орналастыруа болмайды, себебі бл кру брышыны крт тмендеуіне келеді.

Физика жне химия кабинеттері арнайы тжірибені крсететін стелдермен, су, электр энергиясымен, сыылан ауамен амтамасыздалан оушыларды екі орынды зертханалы стелімен жабдыталады. Химия зертханаларында міндетті трде сору шкафтарын орнату керек. Шет тілдер кабинеттерінде лингафонды рецептивті ондырылар, магнитофон, кйтаба ойнатыш, проекциялы аппараттар жне оларды астына ойылатын ойыштар немесе тіреулер, крнекті ралдар мен техникалы оу ралдарын сатайтын шкафтар болуы керек. Оытушы стелі проекциялы аппараттарды басару пультімен жабдыталады.