АШ-ты ндірістік инфрарылымы

Мнай ндірісі

АШ-таы мнай ндірісі 1995 жылды мамыр айынан бастап максималды дегейге жетті

2012 жылды азан айыны басына АШ-таы мнай ндірісіні клемі кніне 6,548 млн баррель болды.Соы рет осындай клемдегі ндіру 17 жыл брын болды, 1995 жылды мамыр айы, бл туралы мемлекетті энергетика Министрлігі хабарлайды.
ткен жылды азан айымен салыстыранда мнай ндірісі АШ-та 12,2 пайыза ымбаттады.Соны ішінде 48 штатпен бірге АШ-ты континенталды блігінде , Гавайи мен Аляскадан баса , ндіріс кніне 6,055 млн баррельді рады, бл ткен периода араанда 14 пайыза арты.
Сол уаытта АШ Энергетика Министрлігіні апараттарынан шыатыны, 2012 жылы Аляскада азан айыны басында ндіру кніне 543 мы баррельді рады.Бл ткен жыла араанда 6 пайыза арты.

Париждегі батысты 28 елге энергия жеткізуді амтамасыз етумен айналысатын кіметаралы йым – халыаралы энергетика агенттігі (ХЭА) берген соы мліметтер АШ-таы дамуды лемдегі энергетика нарыына аншалыты сер ететінін крсетеді.

Аталмыш агенттікті баылауы бойынша, АШ 2017 жыла дейін азір бірінші орындаы Ресей мен екінші орындаы Сауд Аравиясын арта тастап, лемдегі е ірі мнай ндіруші елге айналма. йым «АШ 2030 жыла дейін таза мнай экспорттайтын елге, 2035 жылы зін зі энергиямен амтамасыз ететін елге айналады» деп болжайды.

ЗГЕ ЕЛДЕРДІ АУПІ

Соы бес жылда газ бен мнай ндіру саласы АШ-таы энергетика ндірісін арынды трде дамытып барады.

азір АШ зіне ажетті энергияны 20 пайызын сырттан тасиды. Лондондаы энергетика саласына арналан «Petroleum Argus» журналыны редакторы Ричард Чайлдты ойынша, АШ-таы бл згеріс лемдік энергетика нарыына атты ыпал етеді.

– АШ-та мнай німдерін деу сіп жатанымен, ол ел мнайа деген сранысын энергияны тиімді олдану арылы тежеп отыр. Негізінен олар бл жобаны рсат етілген кліктерді жанар жне жаармайларын тиімді олдануды дамыту арылы жзеге асырып жатыр, – дейді ол.

Дл азір Еуропа Ресей мен Таяу Шыыс мнайына атты туелді, себебі жаын ірдегі Батыс Африканы шикі мнайын негізінен АШ сатып алып жатыр. Біра АШ Батыс Африка мнайын импорттауды тотатан кезде Еуропа ол ірден кбірек мнай сатып ала алады.

Бл згерістер Еуропаны энергия кздерін кбейтуге септігін тигізгеннен блек, Ресей мен ОПЕК-ті Азия аймаынан жаа нары іздеуге мжбрлейді. ХЭА-ны болжамынша, 2035 жыла дейін Таяу Шыыстан келетін мнайды 90 пайызы Азияа арай тасымалданады. Осы аймата мнайа деген сранысы сіп бара жатан ытай мен ндістана мндаы мнайды 60 пайызы тасылады.

Лондондаы Чатхэм Хаус институтындаы энергетика саласы бойынша маманы Джон Митчелді ойынша, «бл жайт Азияны жыл сайын сіп бара жатан энергетикалы ашаршылыын тотатуа септеседі».

Клік саласы

Монополияа арсы баытталан задар бсекелестікті сіруге мтылса, реттеуді баса трлері теріс нтиже берулері ммкін. 1970-ші жылдары американдытар арасында инфляцияа байланысты аладаушылы туып, баа бсекелестігін шектейтін реттеу рекеттері жаадан арастырылды. Сондытан да, ксіпорындар баылау арылы нарыты кштерді ортасында ыспата алан кптеген жадайларда кімет реттеу тетіктерін азайтуа шешім абылдады. Дерегуляция е алдымен клік-атынас саласына енгізілді. Президент Джимми Картер билік жргізген тста (1977-1981) Конгресс авиация, жк тасымалдау, автоклік жне темір жол атынасындаы мемлекеттік баылауды азайтатын задар абылдады. Тасымалдау саласындаы компаниялара ауада, жолда жне темір жолда з еркімен бадар тадап бсекелесуге толы ммкіндік жасалды, сондай-а олара бааны еркін трде анытайтын тадау ыы берілді. Дерегуляияны серін наты анытау иын боланымен, ол септігін тигізген салаларды крт дамуын ааруа бден болатын еді. Авиация саласын арастырып телік. кімет бл саланы реттеуден бас тартаннан кейін авиакомпаниялар жаа белгісіз ортаа здерінше бейімделуге жанталаса тырысты. Жаадан пайда болан бсекелес компаниялар шыштар мен жмысшылара жалаыны аз тлеп, соан сйкес ызметті арзан жне арапайым трлерін халыа сынды. кімет тарапынан ойылатын жне з шыындарын толытай атайтын тарифтерге йреніп алан ірі авиакомпаниялар, бсекелестікті жаа жадайда атты сезінді. Жалаысыны згеруі екіталай абылданды, кейбір клиенттер оан з наразылыын білдірді. Монополиялар мен реттелетін компаниялар бааларды здеріні пайдасына арай ойып р жеке ызметті пайда тсіретінін, тсірмейтінін кп арастыран жо. Авиакомпаниялар кімет тарапынан реттеліп тран кезде астанаа, мемлекет ішінде жне алыс баыттара атынайтын маршруттарды баасы шынайы бааларынан жоары ойылан еді, ал ымбаттау жаын баыттар мен халы саны аз айматара жету жол аысы зіндік ызмет крсету нынан тмен болатын. Мем- лекеттік баылау алынып тасталаннан кейін бл тртіп з кшін жойды, себебі шаын бсекелестер брыннан бері баасы жасанды жоары сталан лкен маршруттарды жеіп алып, пайда тсіретінін ынды. Сондытан да бл талаптарды орындау шін авиакомпа- ниялар жолаысын ысартумен атар пайда аз тсіретін маршруттар баасын азайтыл, соан сйкес ызмет крсету трлерін де кемітті. те ірі тасымалдаушылар блімдері тарапынан осы ызмет крсетуді кейбір трлері кейіннен жаа кнделікті авиа жолдар ретінде айта алпына келтірілді. Осындай жмыстарды арасында «ала сыртында тратын» трындарды уе атынасы алпына келтірілді. Аталмыш баыттарда шаын авиакомпанияларды ызмет крсету дегейі реактивті шатарды орнына ескі аэропландарды олданандыына байланысты едуір тмен боланы, сранымдарын ткере отырып з жмысын тотатпай жргізе берді. Тасымалдау саласындаы компаниялар мемлекеттік баылауды алынып тасталуына алашында арсы болды, біра кейіннен олар мны о абылдап, олдауа да мжбр болды. Ттынушылар шін брі сапырылысып кеткендей болды. Дерегуляияны алашы кезедерінде пайда болан шаын авиакомпаниялар жоалып кетіп, кейбір нарыты бсекеде компанияларды бірігуіне байланысты бсекелестік тмендей тсті. Дегенмен, сарапшылар реттеу кезедеріне араанда билет ныны арзандаайын жалпы мойындал отыр. уе кемелер- імен саяхат жасау жылдам дамуда. Мысалы, дерегуляция басталан 1978 жылы жолаушылар АШ уе кемелерімен 226 800 миллион мильді (362 800 миллион километр) шып етсе, 1997 жылы бл крсеткіш ш есе артып, 605 400 миллион мильге (968 640 миллион километр) дейін жетті.

Телекомуникациялар

1980-ші жылдара дейін АШ-та телефон компаниясы деген термин Американы телефон жне телеграф компаниясыны синонимі болды. АТ&Т телефон бизнесіні барлы аспектілерін з баылауында стады. Оны айматы блімшелері ВаЪу деген атпен белгілі реттелген монополиялар келісілген айматарда айрыша ыа ие еді. Федералды байланыс комиссиясы штаттар арасындаы байланыс бааларын реттесе, ал штатты реттеу блімдер жергілікті жне штатты ішіндегі байланысты бааларын малдауа тиісті болды. кіметті бл саланы реттеуі телефонды компаниялар электр-энергия кздері секілді табии монополия екен деген теорияа негізделді. Ал бсекелестікті тудыру шін осымша кабельді сым тарту ажеттігі шыынды жне пайдасыз деп есептелінді. Бл кзарас 1970-ші жылдарды басында крт технологиялы дамуды жылдам табыс келуіне байланысты згерді. Туелсіз компаниялар здеріні АТ&Т компанияа б- секелес бола алатындыын сезінді. Біра оларды пікірінше телефонды монополиялар здеріні клемді желілеріне згелерді жолатпау арылы бсекелестікті бгел отыр. Телекоммуникаиядаы реттеулі жою екі клемді кезеге созылды. 1984 жылы сот АТ&Т-ді телефон монополиясын ыдыратыл, айматы блімшелерден бас тартуын талап етті

Жаа технологиялар, атап айтанда, кабельді теледидар, телефонды ялы байланыс, интернет, жергілікті телефонды компаниялара балама бола алады. Біра экономистерді пікірінше, айматы монополияларды кш-уаты байланысты балама трлеріні дамуына лкен кедергілер келтірді. Атап айтанда, бсекелестер монополист желісіне е болмаса уаытша осылмаса млдем дамымай алулары ммкін. Мндай бірлесіп, жмыс істеу формасына ВаЪу ртрлі сылтаумен кедергі етті. 1996 жылы Конгресс жаа Телекоммуникациялар жнін- дегі за абылдап, бл мселеге жауап берді. За бойынша АТ&Т секілді халыаралы байланыс компанияларына, кабельді теледидара жне баса да істерін жаа бастап келе жатан компаниялара жергілікті телефонды бизнеске кірісе бастауа рсат берілді. Бл шындыында бсекелестерді айматы монополияларды желісіне осылуын талап етті. Айматы компаниялара бсекелестікті олдату шін за з иелігінде бсекелестік басталан мезгілде олара халыаралы байланыс бизнесіне кіруге рсат берді. 1990-шы жылдарды аяында аталмыш жаа заны серін орытындылау лі ерте болар. Алайда, біратар о згерістер орын алды. Кптеген шаын телефон компаниялары жергілікті, сіресе ттынушыларды саны кп алаларда, ызмет трлерін арзан бааа сынып, соны есебінен клиенттер атарын кбейте алды. елы телефон абоненттеріні саны крт сіп жатты. Кптеген жаадан ашылан интернет компаниялар отбасыларды интернетке осу ызмет трін сынды. Біра Конгресс ктпеген жне аламаан жайттар да орын алып жатты. Кптеген телефон компаниялары бірігіп, ал ВаЪу болса бсекелестікті болдырмау шін ртрлі кедерг- ілерді ойды. Айматы фирмалар, з ретінде, жмыс істеу ауымын халыаралы дегейге лайтуа асыпады. Дегенмен де, кейбір ттынушылар шін сіресе, брыннан бері алайы жне бизнес клиенттері есебінен субсидияландырылан ауылды жердегі жне трын йдегі байланысты пайдаланатындара дерегуляция бааны арзандауын емес, керісінше ктерілуін келді.