Сараптама таайындау нтижелері
Сотпен сараптама таайындаландыы барлы кезде ктілгендей нтиже бере бермейді жне сот з йарымында крсеткен барлы сратара толы жауап алмай алуы ммкін.
Сараптама таайындалан со сота сарапшыны орытындысы, немесе орытынды беру ммкін еместігі туралы хабарлама келуі тиіс.
Сарапшы орытындысы (сарапшы актісі) сот йарымыны негізінде жргізілген сараптаманы нтижесі болып табылады. Бл сарапшыны актісі жазбаша трде, Р АІЖК-ні талаптарына сйкес жасалан кйінде сараптаманы таайындаан сота жіберіледі.
орытынды сарапшыны алдына судья (тараптар) ойан мселелер бойынша дайындалады. р сра бойынша жасалан тйіндер жиынтыы іс материалдарымен, заттай длелдемелер мен лгілермен негізделеді.
ажетті зерттеулер жргізілгеннен кейін сарапшы (сарапшылар) з атынан орытынды жасап, оны з олын оюы жне жеке мрін басу арылы растайды. Таайындалан сараптаманы сот сараптамасы органы жргізген жадайда сарапшыны (сарапшыларды) олы аталан органны мрімен куландырылады.
Сарапшыны орытындысында мына мн-жайлар крсетілуге тиіс:
- сараптаманы жасалан кні;
- сараптаманы жасалу орны мен мерзімі;
- андай негіздерге сйеніп сараптама жргізілгені;
- сараптаманы таайындаан сот туралы млімет;
- сараптама жасау тапсырылан органны жне (немесе) сарапшыны (сарапшыларды) (тегі, аты, кесіні аты, білімі, мамандыы, мамандыы бойынша жмыс стажы, ылыми дрежесі жне ылыми атаы, атаратын ызметі);
- крінеу жалан орытынды бергені шін ылмысты жауаптылыы жнінде ескертілгені туралы сарапшыны олы;
- сарапшыны (сарапшыларды) алдына ойылан сратар;
- сараптама жргізу кезінде кімні атысаны жне андай тсініктемелер берілгені; сарапшы істі андай материалдарын пайдалананы;
- андай объектілерді зерттелгені;
- андай зерттеулер жргізілгені, андай дістер олданыланы жне оларды андай дрежеде сенімді екені;
- ойылан сратара негізді жауаптар;
- жргізілген сараптамалы зерттеу нтижелерін баалау жне сарапшыны (сарапшыларды) алдына ойылан міндеттер бойынша тжырымдар.
Сарапшыны орытындысын бейнелейтін материалдар (фототаблицалар, схемалар, графиктер, таблицалар жне зге де материалдар) сараптамалы орган басшысыны олымен куландырылып, орытындыа осымша ретінде тіркеліп, оны рамдас блігі болып табылады.
Егер сараптама жргізу кезінде сарапшы іс шін маызы бар, олар туралы сра ойылмаан мн-жайларды анытаса, ол бларды з орытындысында крсетуге ылы.
Азаматты істі шешу барысында сарапшы орытындысын баса длелдемемен ауыстыру иын болса да, ол істі араушы сот шін абылдануы даусыз (міндетті) жат болып табылмайды. Сарапшыны орытындысымен сотты (судьяны) келіспеуіні негіздері шыарылатын шешімде, немесе айталама сараптама таайындау туралы йарымда длелді трде келтірілуі тиіс.
Сарапшы сот йарымында атап крсетілген барлы сратара немесе оларды кейбіріне жауап бере алмауы ммкін. Бл 1) сараптама таайындалан орына адамдарды келмей алуы, 2) алпына келтірілуі ммкін емес лгілерді жоалуы салдарынан жне т.б. себептермен орын алуы ммкін. Мндай жадайда егер сараптама жасауа кедергі келтірген мн-жайлар зерттеу барысында аныталса, онда сарапшыны орытындысында ойылан сратара жауап берілуі ммкін еместігін растайтын негіздеме келтірілуі тиіс.
орытынды беруді ммкін еместігі туралы хабарлама.Егер сарапшыны зерттеу жргізгенге дейін оны алдына ойылан мселелер зіні арнайы білімдеріні шегінен тыс екеніне, не оан сынылан материалдар орытынды беру шін жарамсыз немесе жеткіліксіз екеніне жне оларды толытырылуы ммкін емес екеніне, не ылым мен сараптама практикасыны дегейі ойылан сратара жауап беруге ммкіндік бермейтініне кзі жетсе, ол орытынды беруді ммкін еместігі туралы длелді хабарлама жазып, оны сота жібереді.
Сарапшыдан жауап алу
Р АІЖК 98-1 бабымен кзделген тртіппен сарапшыдан алынан жауаптар оны брын берген орытындысын тсіндіру, толытыру жне натылау блігінде ана длелдемелер болып табылады. Сарапшыны срау барысында сот осы талапты орындауы тиіс, олай болмаан жадайда жоары сот сатысында істі арау барысында сарапшыны орытындысы жол берілмейтін длелдеме ретінде танылуы ммкін.
Сарапшыны орытындысы жарияланан со ана одан жауап алынуы ммкін. Сотты бл ережені орындауыны ажеттігі таы да бір процессуалды шарт болып табылады. Егер орытынды барынша толы болмаса, онда атадатара жол берілсе, сарапшы сот отырысы барысында сраа тартылады, осылайша осымша зерттеу ткізбей, ол атадатарды орнын толтырып, сарапшымен олданылан дістер мен терминдер натылануы тиіс.
Сонымен атар сарапшыны орытындысына атысы жо, біра оан сотты-психиатриялы, сотты-медициналы сараптама жасау барысында млім болан мн-жайлар бойынша жауап алуа іс жргізу заы жол бермейді. Сотпен сарапшыдан жауап алу туралы шешім абылданан жадайда кімні тінішімен сараптама таайындалса, бірінші болып сол тарап сарапшыа сра оя алады. Егер сараптама жргізу бастамасы екі тарапа да тн болса, немесе ол сотты бастамасы бойынша таайындалса, онда сарапшыа алдымен талапкер, одан кейін жауапкер сра оя алады. Сарапшыа сра оюдаы бл кезектілігі сота таралмайды53.
53Сот сарапшыа сот процесіні кез келген стінде сра оюа ылы.