Сот шыындарын блу
Тараптар арасында сот шыындарын блу мселесін сот (судья) азаматты дау бойынша шешім кімні пайдасына шыанына арай шешеді. Бл сра Р АІЖК 110-шы бабымен реттелген жне ол екі тарап шін де маызды болып табылады, себебі бл шыындарды іс бойынша жалпы млшері кп болуы ммкін. Сонымен атар істі талылау барысында тек тараптар ана емес, баса іске атысушылар, мысалы шінші тлалар да шыындарды тлеушілер ретінде танылуы ммкін.
Р АІЖК 110-шы бабыны 1 блігіне сйкес, пайдасына шешім шыарылан тарапа, бл тарап сот шыындарын тлеуден босатылса да, баса тарптан іс бойынша жмсалан барлы шыындарды сот алып береді. Егер талап ою ішінара анааттырылса, онда шыындар талап оюшыа ойылан талаптарды сот анааттандыран млшеріне бара-бар, ал жауапкерге – ойылан талаптарыны анааттандырусыз алдырылан блігіне бара-бар беріледі.
Егер жоары сатыдаы сот істі жаадан арауа берместен шыарылан шешімді згертсе, немесе іс жаадан талылауа берілсе, онда сот шыындарын блуі де згереді.
кілді кмегіне аы тлеуге байланысты шыындарды теуде тек іс жргізу ережелері ана емес, заи ызметтер крсету нарыыны да задары ескерілуі керек. Іс жргізуге атысушы рбір адам, талап оюшы, и жауапкер болсын з ісін жргізуді, ксіби за саласында аты белгілі, дауласу барысында з станымын орап шыа алатын, замен белгіленген шекте зге адамдарды кзін шындыа жеткізе білетін жоары білікті мамана тапсыруа тырысады. Мндай біліктілік асиеттері жылдар бойы жинаталады, мір шындыы крсетіп отырандай істі жргізу тапсырылан маманны имиджі артан сайын ол корсететін заи ызметтерді темаысы да жоарылайды.
Клиентті тлем абілетсіздігі немесе жеткіліксіз тлем абілетсіздігі салдарынан жоары тлемді талап ететін адвокат жалдауа ркімні шамасы келмеуі ммкін. «Клиент – адвокат» атынастарына ыты трыдан араласу ммкін емес, себебі бл атынастарды екі тарапы да келісімдегі сомаларды жария етуді кбінесе ажетсіз деп таниды. Тараптар з кілдеріні ызметтеріне аы тлеп, ол аржылы шыындарды сот арылы тетіп алуды да ажетсіз деп санайтын жадайлар жиі кездеседі. Бл – оларды ыы, сондытан егер мдделі тараптар ондай талап ойып, тиісті растаушы тлем жаттарын сынбаса, шыындарды теу жннде шешімді сот абылдай алмайды.
Аталан сратарды нормативтік (тек нарыты ана емес), яни кешенді трде реттелуі бл салада іс жргізу (процессуалды) нормалары, салы ыыны нормалары, адвокаттар ызметін ретке келтірушы занама нормалары басшылыа алынуы керек екендігін крсетеді. кілді кмегіне аы тлеу жніндегі шыындарды теу ережелері Р АІЖК 111-ші бабында аныталан. Бл бапты Кодексті 110-шы бабыны ережелеріне сйкес келетіндігін байауа болады: пайдасына шешім шыарылан тарапа процеске атысан оны кіліні кмегіне тленген шыындарды сот баса тараптан алып (ндіріп) береді. 61
Іс жзіндегі шыындар тек кілді кмегіне тленген аыдан баса оны (кілді) жол жру шыындарын жне т.б. райды. детте мндай шыындарды теу талап етілмейді, біра кілдер олара тленген аы есебінен ол шыындарды здері тейді. Ашалай талап бойынша бл шыындар ойылан талапты анааттырылан блігіні он процентінен аспауы тиіс.
За консультациясыны (жеке адвокатты кесесіні) адвокаты сотта за кмегін тегін крсетуі ммкін. Алайда оны «кмегіні тегіндегі» (замен кзделген жадайларда) тек оны клиентін ана (мысалы талапкерді) адвокатты ызметіні шыындарын тлеу міндетінен босатуды білдіреді. Ал арсы тарапа бл ереже таралмайды. Сонымен, егер адвокат за кмегін тарапа тегін крсетсе, сот осы бапта аталан шыындарды адвокат блген за консультациясыны, кесесіні пайдасына немесе келісім-шарт бойынша жмыс істеуші адвокатты пайдасына ндіреді.
61Р АІЖК 111-ші бабыны 1 б. нормативтік редакциясы: Пайдасына шешім шыарылан тарапа сот процеске атысушы кілді кмегіне аы тлеу жніндегі зіне екенші тарап келтірген шаындарды іс жзінде зі шеккен шыындар млшерінде баса тараптан алып береді.