СЗЖ оыту формалары
Студенттерді ылыми-зерттеу абілеттерін алыптастыру кезедері
ылым – бл табиат, оам жне ойлау туралы жаа білімдерді алуа баытталан зерттеу ортасы.
азіргі тада, ылымны дамуы ылыми ебек блінуі жне бірігуімен, ылыми мекемелерді пайда болуымен, экспериментті жне зертханалы ралдармен тыыз байланысты. Ебекті оамды блінуі серінен ой жне дене ебегіні араатынасы аныталаннан бері ылым пайда болды. Ксіпорындарда ірі машиналар пайда болалы ылым ксіпорынны белсенді факторы бола бастады. ылыми-техникалы революция трысында ылым тсінігі згерді, яни ылым техника дамуынан кейін емес, керісінше материалды ндірісті негізгі кші болып табылады.
Бгінгі оамда барлы элементі мен салаларында ылым мен техниканы маызы зор. азіргі тада ылым оамны дамушы кші болып табылады. Дене жне ой ебегіні трлері: медицина, транспорт, байланыс, адамны кнделікті мірінде ылыми-техникалы прогресс ерекше орын алады.
ылымны жіктелуі – белгілі бір принциптерге сйенген зара байланысты анытылыы мен осы байланысты логикалы орытындысы.
Материалды мірді р трлі ылыми объектлерді зерттеуіне байланысты ылым р трлі трлерге блінеді.
XVI-XVII асырлардан бері ылым объектісі бойынша емес, зерттеу баытына арай ерекшелінеді.
ылыми зерттеу институттары жйесінде, жоары оу орындарында, кітапханада жне т.б. рылуына байланысты ылым р трлі трлерге жіктеледі.
ылыми зерттеуді масатына байланысты 3 трге блінеді:
1) бастамалы
2) олданбалы
3) ндірулер
Бастамалы зертеулер табиатты жаа задары мен принциптеріні пайда болуына негізделеді. Оларды масаты оамны ылыми біліміні артуына себепші болу. Мндай зерттеулер белгілі жне белгісіздік шекарасында жргізіледі.
олданбалы зерттеулер табиат задарыны жаа тсілдерін анытаумен жне салаларда олданысымен байланысты.
Масаты – адам ксібінде практикасында бастамалы зерттеулер нтижесінде ылыми білімні олданылуы. олданбалы зерттеулер нтижесінде ылыми тсінік негізінде техникалы тсінік пайда болады. олданбалы зерттеулер з кезегінде 3 трге жіктеледі:
1) іздеу
2) ылыми зерттеу
3) жобалы-растырушылы жмыстар
Іздеу жмыстары объектіге сер ететін факторларды алыптастыруа, жаа технология мен техниканы пайда болуына баытталан.ылыми-зерттеу жмыстары жаа технология, зерттеу рал-жабдытарын алыптастыру масатында жргізіледі.
Жобалы-растырушылы жмыстар логикалы жобаны сипаттайтын растыруларды пайда болуын адаалайды.
Зерттеуді мселелерін алыптастыру мен оюды негізгі принципі, зерттеуді мселелерін оюда брын жргізілген зерттеулерді шолу мен талдауды сері. Зерттеуде мселелер масатын ою мысалы. ЗЖ бадарламасын зірлеу.
Жалпы жадайы
СЗЖ рылымы
Жалпы жадайы
Жоары оу орындарында ылыми зерттеу жмыстарын кеінен енгізу студенттерді ылыми зерттеу жмыстарымен айналысуына жадай жасады – бл жмысты енгізуді е басты факторы жас мамандарды жаа замана сай, жаа технологиямен таныстыру болып табылады.
Мамандарды білімін жаа замана сай жаа ылыми, техникалы жне мдени дрежесін ктеру негізінен ылыми зерттеу жмыстарыны кмегімен орындалады деуге болады. Ал оларды жргізуді адаалап, орындайтын оытушылар рамы. Ол ш баытты станады:
1 ылыми жне халы шаруашылы тапсырмаларын шешу;
2 Болаша мамандарды даярлау сапасын арттыру;
3 Оытушыларды классификациясын арттыру;
Нерлым жоары оу орныны ылыми дрежесі жоары болан сайын солрлым оны оу-дістемелік базасы мазмнды жне ызыыра болады.
азіргі заманы ндіріс пен жмыс ауырлыы сонша, ол ылыми жне зерттеу біліктілігін талап етеді. Сондытан жас мамана тек фундаменталды білім емес, оан практикалы жмыс, жаадан пайда болан ылыми жаалытарды білу, оларды шешіп зіні квалификациясын жоарылату керек. Ал бл асиеттерге студенттерді жоары оу орындарында трбиелеу керек. Студенттерді трбиелеу осы ылыми зерттеу жмыстарын жргізу арылы жргізіледі.
«Студенттерді ылыми зерттеу жмысыны» азіргі маынасы екі зара байланысты элементтен трады:
1 Зерттеу ебегіні элементтерін студенттерге оыту, осы ебекке баулу;
2 Студенттерді профессорлар мен оытушыларды жетекшілігімен орындалатын жеке ылыми зерттеу жмысы.
азТУ студенттеріні ылыми зерттеу жмыстары университетті даму программасымен жне азТУ ды ылыми жне ылыми ндірістік іс рекеттерімен йымдастырылады. азТУ студенттеріні ылыми зерттеу жмыстары кадрларды жне жоары квалификациялы инженерлерді даярлауды негізгі блігі болып табылады. ылыми зерттеу жмыстары теориялы жне практикалы ылыми зерттеулерге, арнайы пндерді тереірек ынуа жне студенттерді зіндік шыармашылы жмыстарына даярлауда лкен роль атарады.
ылыми зерттеу жмыстарына белсенді атысу студенттерге фундаменталды ылымды, техникалы жне леуметтік ой абілетін арттыруды жоарылатады, жаа идеяларды зінше игере білу, жаа ылыми жаалытарды тез жне пайдалылыра пайдалана білу абілеттерін арттырады.
ылыми зерттеу жмыстарыны орындалуы шін, дипломды жне курсты жмыстарды жоары дрежеде болуы шін жне арнайы пндерді тереірек ынуы шін азТУ да «Курсты жне дипломды жмыстарды жадайы жніндегі конкурс» йымдастырылан.
Студенттерді ылыми зерттеу жмыстарын орындауды процедурасы мен механизмі р пнге тн шыарылан ылыми зерттеу жмыстарымен жне институттарымен орындалады. Студенттерді ылыми зерттеу жмыстарын орытындылап, оан з баасын ою шін сол институтты проректорыны сынуымен сол пнге атысы бар университетті белгілі алымдарынан комиссия мшелері рылады. р пннен орытынды бойынша е жасы студенттер марапатталады.
Жоары оу орындарыны кптеген кафедраларымен оу ылыми семинарлары рылады.
Студент орындалан зерттеу орытындыларына арнап баяндамамен семинара шыуы шін ол семестр бойы дайындалуына ммкіндік жасалан.
Сонымен атар жеке й жмыстары да беріледі (ылыми іздеуді талап ететін).
Бастапы курстарда студенттерді ылыми зерттеу жмыстарыны бір трі болып рефераттар табылады.
СЗЖ рылымы
Университетте студенттерді ылыми зерттеу жмыстары зара байланысты формаларда йымдастырылан, олар шартты трде екі топа блінген: оу процесіне осылан жне оудан тыс уаытта олданылатындар.
СЗЖ оыту формалары
· Оу зерттемелік (ылыми курсты) жмыстар;
· Лабораториялы жмыстар;
· Зерттеу жмыстары, практика кезінде орындалады;
· Дипломды ылыми жмыстар жне наты жоба;
· Студенттерді ылыми семинарлары.
Оу зерттемелік курсты жмыс бл студентті болаша мамандыына сай ылыми зерттеу, конструкторлы, жобалы асиеті бар жмыс, оны студент оу жоспарына сай натылы тематикамен орындайды. Оу зерттемелік жмыс оу жоспарында жеке арастырылады жне ол 3-5 курстарда оытушы немесе ылыми маман арамаындаы студентпен орындалады.
Оу зерттемелік жмыс саба кестесінен блек блінген уаытта арнайы пннен бкіл студенттермен оытушыны арамаында орындалуы тиіс. Оу зерттемелік жмысты негізгі масаты студенттерді теориялы жне эксперименталды жмыстара йрету, лабораторияда наты ебек жадайымен танысу, ылыми жымда жмыс істеу болып табылады. Жмысты орындау процесінде лабораториялы рал жабдытармен танысып, здері ртрлі эксперименттерді жргізуді йренеді.
Оу зерттемелік жмысты орындау шін студенттерге лабораторияда зіне жмыс орындары жне керекті рал жабдытары беріледі. Студенттер ебек ережелерін жне бір кнге берілген кестені сатап, орындауы керек. Жмысты таырыбы жне жмыс клемі р студентке жеке трде беріледі. Кафедра, жоспарында оу зерттемелік жмысы бар, студенттерді ылыми жмыспен амтамасыз етуі шін жмыс таырыптарымен, ылыми жетекшілермен, дістемелік жаттармен жне арнайы дебиеттермен амтамасыз етуі керек.
Оу зерттемелік жмысты жетекшілері негізінен ылыми жмыс жргізетін оытушылар, ылыми ызметкерлер, инженерлер жне аспиранттар болып табылады.
Оу ылыми семинарлары студенттерді алып жатан мамандытары бойынша ртрлі практикалы сабатар жиынтыы. Оларды негізгі масаты студенттерді здеріні орындаан жмыстарын немесе сынып отыран теориялары орап, длелдей білу. Мндай семинарлар берілген тапсырманы саба уаытында немесе сабатан тыс уаыттада арастыруа арналан.
1-2 курстарда жалпы ылыми жне жалпы техникалы пндерден лабораториялы жмыстара зерттемелік тапсырмалар осылуы ммкін.
Ал 3 курста лабораториялы практикаа жалпы техникалы жне мамандандырылан пндерден де ізденісті жне зерттеулер талап ететін тапсырмалар осылуы керек. Бл жмысты орындау кезінде студент зі жоба рып, лабораториялы жмысты орындауа керекті рал жабдытарды тадап алып, оны орындап, е соында ылыми есеп береді.
Дипломды жмыстара жне наты жобалара жоары дрежелі талаптар ойылады. Мндай жмыстар жеке немесе жымды трде, бір маманды студенттері болып немесе ртрлі маманды студенттері болып орындалады.