ПАЙДАЛАНАН ДЕБИЕТТІ ТІЗБЕСІ

I Кіріспе

II Негізгі блім

Атопиялы дерматит этиологиясы, патогенезі

Клиникалы кріністері, балалардаы ерекшеліктері

Ажырату диагностикасы мен емдеу тсілдері

III орытынды

Кіріспе

Атопиялы дерматит (АД) — бл созылмалы аралыта тым уалаушылыа бейімделген, бртпе шыумен жне теріні ышынуымен айындалатын, теріні иммунды (ораныш) ызметіні тмендеуімен сипатталатын ауру трі. Атопия, ртрлі мліметтер бойынша трындарды 3-15% тіркелген. АтД таралуы балалар арасында 5-20%, лкендер арасында — 2-10%, АтД ауруыны е лкен крсеткіштері урбанизацияланан (лкен жне нерксіп алаларында) ірлерде аныталуда. Асазан-ішек жолдары органдарыны патологиясы, сіресе атопиялы дерматитке шалдыан 80-90% балаларда ішек дисбиозы аныталуда. Мамандар терідегі дисбиозды айындалу мен АтД клиникалы ауыртпалытарыны кріну дрежелері арасында зара байланыс бар екендігін анытады.

Атопиялы дерматитті патогенезінде организмні реактивтілігіні згеруі иммунологиялы жне иммунологиялы емес механизмдерімен жреді .Дермотология тжірибесінде психикалы бзылыстардан бірінші орынды аффективті патология алады. Тері-венерологиялы деспансерлерде науастарды 1/3-де депрессия байалады. Депрессия ышыма дерматозды созылмалы трге ауыстыратын факторды бірі болып табылады.

АД–пен ауыратын науастарда терідегі бртпелерді болуы, ышу сезімі, экскориациядан ана азап шекпейді, сонымен атар леуметтік, физикалы белсенділігіні тмендеуі де байалады. Оларда йыны бзылуы, эмоционалды жадайлар (рей, жабырау)жиі кездеседі, асыну тригерлеріні серіненде ашатау ажеттілігі туындайды (суы, ысты ауа, ртрлі химиялы заттармен атынас жне т.б.). Осыларды барлыы мірді сапасын тмендетеді.

Атопиялы дерматит - теріні заымдануы, бл баланы ерте шаында, сатыланып, ауруды айта ршуі оны негізгі тым уалау жадайындаы бейімделушілігінде жне Ig Е-ауру механизміне туелді, ол арынды ышыма, жайылмалы бртпе лихинделген трде білінеді.

Біз бгін балаларда жиі кездесетін атопиялы дерматит жайлы сз етпекшіміз. Бл – диатез, балалар есекжемі, созылмалы аллергиялы, яни ауы-ауы айталанып тратын ауру. Асынан кезінде жазылмай, тратап алуы да ммкін. Тым уалайды. ке-шешесінде осы кесел болса, балаларыны бл ауруа шалдыу аупі 80 пайыз шамасында.

БЕЛГІСІ. Тері рап абынуа шырайды, ышиды. ол мен аяты буын тстарыны, бетті, басты, мойынны терісі кеуіп, дуылдап ышиды. Сбилерде атопиялы дерматит детте беттен, шынтатан, йтпесе тізеден байалады. Денені баса тстарынан да сезілуі ммкін. Жасспірімдер мен ересектерде брткен кбіне тізе мен шынтаа, мойынны екі апталына, мойына, олтыа, алаана, бетке шыады.

РШУІ. Атопиялы дерматит сби шатан басталып, есейген кезде де жаласа береді. Кейін рши келе аллергиялы ринитке, кейде ола демікпесіне де ласуы ммкін.

ОЗДЫРЫШЫ. Ббектер бл ауруа ртрлі аллергендерді, немесе аллергендер туызатын заттарды салдарынан шалдыады. ш жаса дейінгі сбилерде азы-тлік аллергендері негізгі рлді атарады. Жалпы атопиялы дерматитті туындауына кез келген таам себепші болуы ммкін. Ауруды жиілігі ас-суды сипатына, баланы денсаулы ерекшелігіне байланысты. Бір жаса дейінгі нресте шін атопиялы дерматитті бастапы аллергені сиыр сті болып табылады. Баланы біресе емшек стімен, біресе олдан аралас оректендіру де себепші болады.

Аллергия негізінен жмырта, балы, теіз, цитрус німдері, жзім, ызана шырындары, сбіз, ызылша, саыраула сияты азы-тліктерден туындайды. Соы кездері балаларды банан, киви, авокадо, рма, анар сияты жемістерден де аллергияа шырауы жиілеп барады. Атопиялы дерматит шикілей пайдаланан балдыркк, желкк, пияз, ашыан ырыабат, мал жне тауы етіні сорпасынан да еселене тсуде.

Ересектер азы-тлік аллергиясына сирек шалдыады.

Бала скен сайын оан таамдаы аллергендерді сері азайып, ауадаы аллергендерді ыпалы кшейе тседі. Мндай аллергендерге й ішіндегі ша-тозада, й жануарларында кездесетін микроскопиялы кенелер жатады.

Туындау себептері:

· ауа райына жне тегіне атысты факторлар;

· отбасыны таматану дстрі;

· тері ктімі тртібін сатамау;

· трмысты ауіптер (блме жылуыны 23 градустан асып кетуі, ауа ылалдыгыны 60 пайыздан тмендігі, йде хайуанаттар стау,

· балалар отыран жерде темекі тарту;

· торыу;

· вирусты жіті жпалар.

Кезедері

1-кезеде бетте, бкседе, ол жне аята бртпе ошаы аныталады. Терідегі ауруды трі толыымен кшті жне азапты бртпемен еріп жреді;

2-кезеде теріні заымданан ошаы бірте-бірте ратанып, тлейді, ышуы азаяды;

егер жазылмаса, онда ауру 3-кезеге — лаю кезеіне ауысады. Бл кезеде олды жне аяты бгілетін жерінде, мойын жне тс терісінде зіні симметриялыымен лихенделу (теріні атылдануы) ошаы пайда болады.

Шаымдар мен анамнез:
- тері ышымасы;
- ерте басталу (2 жаса дейін);
- тері атпарыны заымдануы, сонымен бірге, 10 жастан кіші балалар ртыны анамнездік крсеткіші;
- анамнездегі теріні жалпы рауы;
- анамнездегі аллергиялы ринит немесе бронхиалды астма, сонымен бірге жаын туыстарындаы (1 дрежелі туыстыы) 4 жаса дейінгі кез келген атопиялы ауырулары.

Негізгі диагностикалы шаралар тізімі:

1. Аллерголог кеесі.

2. Педиатр кеесі.

3. Ішек дисбактериозын зерттеу.

4. Гистологиялы зерттеу.

5. ырынды алу.

осымша диагностикалы шаралар тізімі.

1. Стоматолог кеесі.

2. Невропатолог кеесі.

3. рса уысы азаларын УДЗ.

Лабораторлы зерттеулер:Іg Е сарысуыны жоарлау дегейі, Іg Е –ИФА диагностикасын арнайы анытау.

Дифференциалды диагноз: микробты экзема, ызылт теміреткі, стрептодермия, отыр, триптофан алмасуыны бзылыстары, себореялы дерматит, иммунтапшылы аурулары жне баса аралас этиологиялы зге де дерматиттермен жргізеді. Аралас этиологиялы дерматиттер кезінде атопияа тымуалаушылы бейімділік жне аллергоанамнез болмайды. Сол жне зге аллергендер рекетімен байланыс жо.
Аралас этиологиялы дерматиттер инфекциялы агенттермен байланысты, денені трлі жерлерінде ассиметриялы орналасады, инфильтативті учаскелер, температуралы реакция байалады.

Емдеу тактикасы
Ем масаты:

1. Терідегі абынбалы згерістерді жне теріні ышымасын жою жне азайту.

2. Тері рылымы жне функциясын алпына келтіру (заымдану ошатарында микроциркуляция жне метаболизмді жасарту, тері ылалдылыын алыпа келтіру).

3. Науасты мір сру сапасын тмендетуге жне мгедектікке алып келетін ауруларды ауыр формасыны дамуын алдын алу.

4. осарланан ауруларды емдеу (асазан ішек жолдарын санациялау).

5. Клиникалы-лабораториялы ремиссияа ол жеткізу.

6. зін-зі жасы сезінуді жасарту.

Дрі-дрмексіз ем
Атопикалы дерматит алыптасуында таматы аллергендерді ролі басымдылы болуына арай, рационын аллерген крсеткіші бар тама рационынан алып тастау. Жіберілетін факторлар (йдегі ша , мал жні т.б.) серін шыару (азайту).

Дрі-дрмектік ем
Келесі кезеге олданылатын дрілік препараттарды ендіру: 2-3 рпаты антигистамин препараты (лоратадин 25 мг, эбастин 100 мг, цетиризин 10,0).

Аллергиялы процессті тратануы шін, жасуша мембранасыны (кетотифен 1 мг/кг) стабилизаторыны крсеткіші пайдаланады.
Препараттар асорту процессіні реттеуіштері.
Ауыр науасты жадайда, жасартатын кортикостероидты препараттар олдану тиімді, йткені 1-4 апта ішінде жадайды жасартады (преднизалон 30 мг/мл-1% гидрокортизоны жаындысы, бетаметазон дипропенад 15-20 мг).

Атопиялы дерматитті ауырлы дрежесі тері ышымасыны демелігімен тері процессіні ке таралуына, локализациясы (шоырлануы) йыны бзылуымен, тері

инфекциясыны болуымен аныталады, теріде бртпе болан жадайда, организмге аллергенні келуін тотату жне ішек пен арынды шаю керек, энтеросорбенттерді олдануы керек екені крсетіледі.

Сырты терапиялы белгіге лкен кіл аударылады: экссудацияда –1% танинмен ылалдау, одан рі 3-6 кн ішінде метилен кгі мен деу керек, содан со глюкокортикостероидты крем, гель, майды сыртына жау керек, онда глюкокортикостероидты (метилпреднизалон 250 мг) абындыруа арсы серін ескеру ажет. Сырттан олданылатын терапиялы ем, ауруды клиникалы крінісін, дрежесіне байланысты, ртрлі дрілік формалар пайдаланылады (паста, май, крем, лосьон).

Пиодермиялы абынуда, антибактериялды терапия курсы жргізіледі (ол антигистаминдік препаратты болмысында ), сонымен атар сырта (комбинированный) рама препараттар олданылады (1%-10,0, тридерм); целестодерм Г 0,5%-10,0; 0,1 адвентан кремі, элоком 15мг, 0,1 май / мазь.

Десенсибилизациялы масатта тиосульфат натрий (физиологиялы ертінді дрілік зата 1-2 тамшы) олданылады.
Атопиялы дерматит асынанда асазан – ішек жолында ауруа жиірек патологияны гепатобилиарлы жйесі белгілі бір роль атарады, сондытан бауырдан алынатын сынама, осы топта дисбактериоза нжісін тексеру, терапиядаы е маызды крсеткіш болады, содан со гепатопротектор (1 мг 50 мг эссенциале немесе кніне 1-3 рет 50,0 капсула), сонымен атар ферментті препарат (панкреатин 0,5 мг) белгіленеді.
Кейбір ауруларда ОНЖ – жаынан згерістері білінеді, йы бзылады, ондайда осымша седация шін электросон белгілейді,сонымен атар психотропты препараттар кіл кй басатын серлі препараттар олданылады (ажетті жадайда), олар – тнге арай 10 мг оксазепам немесе 0,0005 г. феназепам белгіленеді.

Профилактикалы шаралар: жо.

рі арай жргізу: Санаторлы-курортты ем. Родонмен теіздік ванналар (Алакл, Ысты кл, лі теіз).

Негізгі дрі- дрмектер тізімі:

1. *Лоратадин 10мг таб; мазь (май) 15 мг.

2. *Цетиризин 10 м таб.

3. *Преднизолон мазь (май) 0,5 %.

4. *Гидркортизон 1% мазь (май), крем.

5. *Тридерм 15 мг таб.

6. *Целистодерм Г 15-30 мг табл.

7. *Адвантан мазь (май) 15,0.

8. *Тиосульфат натрий 30% 10 мл ертіндісі.

9. *Метилпреднизолон 4 мг табл ; 40 мг 125мг, 250мг, 500мг, ине мен салатын ертінді дайындау.

10. *Панкреатин табл, 4500 ЕД, кем емес липазасы бар капсула.

11. *Бетаметазон дипропенад 1 мл ертінді амп.

осымша дрі – дрмектер тізімі:

1. *Оксазепам 0,01 мг таб.

2. *Феназепам 0,01 мг таб.

Ем тиімділігіні индикаторлары:

- терілік синдромды басу;

- ышынуды жоалуы;

- бртпелерді регрессиясы;

- йыны алыпа келуі;

- клиникалы-лабораториялы ремиссияа ол жеткізу.

* – Негізгі (мірге маызды) дрілік заттар тізіміне кіретін препараттар

Ауруханаа жатызудаы крсеткіші: теріні абыну процесі, ышу.

Жоспарлы трде ауруханаа жатызудаы ажетті тексерілу:

1. Педиатр консультациясы.

2. Аллерголог консультациясы.

3. Жалпы ан анализі (6 параметр).

4. Жалпы зр анализі.

5. АЛТ, АСТ анытау.

6. Глист жмыртасына ырынды.

Орытынды

азіргі кезде экология, стресстік жадайлар атопиялы дерматитке келеді. Сондытан келуші факторларды шектеп, з денсаулыгымызды сатауымыз керек.

Азаа аллергендерді енетін негзгі жерлеріні бірі ішек сілемейі болып табылады. Сондытан, ас орытуды бзылуы жне дисбактериоз боланда ішекті сілемейлі абыын орау азаа аллергендерді кптеп енуі жне сенсибилизациялауды за жне траты алыптасуына жадай туызады. Аллергиялы ауруларды кешенді емдеу ішек дисбактериозын тзетудіосанда, ол азаа аллергендерді енуінен жне ауруды жадайын нашарлатудан орауа кмектеседі.

Теріні міндетті ктіміТеріні дрыс кту АтД ршуінен сатап алуа кмектеседі жне ремиссия кезеін зартады. ра, сезімтал теріні кту шін емдеу косметикасыны арнайы ралдары зірлеген.

Ерте анытап, емдеу, ауруды ауыр трге ауысуыны, аскынуыны алдын алады. Ауруды оздыратын компьютер, кілем, теледидар сияты ша жиналатын заттарды, блмені еденін, жасау-жабдытарын ылал шберекпен жйелі трде сртіп тру, мал не с жнінен жасалан тсек орын пайдаланбау керек. Сондай-а кш-уатты саритын ауыр жмыса жегілмеген жн.

рине осы кні дрі-дрмекті атопиялы дерматитті тез арада жоятынын не баылауда стауа ммкіндік беретінін мытпау керек. Біра ол шін тек дерматолог-дрігерді аыл-кеесіне жгінген абзал.

АтД боланда «элиминационды емдм» таайындалады, онда аллерген болып табылатын таамды рационнан алып тастайды. Мны жасауа Сізге Сізді дрігерііз жне таматану кнделігііз кмектеседі. АтД науастанан адамны таамына тмендегіні енгізеді:

сімдік немесе зйтн майы араласан стсіз ккністерден зірленген боталар (арамытан, кріштен, слы жармасыны, тарыны, жгеріні, нта тан басалары);

ккністер (ыры абат, картоп, кді, самсар, шалан);

ет (сиыр, кркетауы, оян, тздалмаан доыз);

жеміс-жидектер (ашы тсті емес ышыл-ттті алмалар, ара рік, алмрт).

ПАЙДАЛАНАН ДЕБИЕТТІ ТІЗБЕСІ

I. Ауруларды диагностикасы жне емдеу хаттамалары (Приказы №764 - 2007, №165 - 2012)

1. 12. Хаттаманы дайындау барысында пайдаланылан дебиеттер: 1. Клинические рекомендации для практикующих врачей, основанные на доказательной медицине, 2-е издание. ГЭОТАР-МЕД, 2002, С. 909-911. 2. Аtopic eczema. Dominic Smethurst and Sarah Macfarlane, May 2002. http: www.guidlines.gov.