Меншікті (спиндік) магниттік моментке

ие болатындыы аныталды. Спин электронны заряды мен массасы сияты, оны ажыратылмайтын асиеті болып табылады.

Демек, электронны магниттік моменті оны орбиталды жне спиндік магниттік моменттерінен ралады. Ядроларды магниттік моменттерін елемейтін болса, атомны магниттік моментін оны рамына кіретін

электрондарды магниттік (орбиталды жне спиндік) моменттеріні векторлы осындысы деп арастыруа болады:

r r r

pa =å pm +å pms

r

Сырты магнит рісінде B векторына атысты алай болса солай

бадарланан электронны орбитасы прецессиялыозалыс жасайды. Электрон орбитасыны прецессиясы атомны магнит рісін тудыратын дгелек тока баламалы. Осылайша пайда болан атомдарды магнит рістері сырты ріске арсы баытталады да осыла отырып сырты магнит рісін лсірететін затты магнит рісін тзейді. Бл былысты диамагниттік эффектдеп атайды, ал сырты магнит рісінде ріс баытына арсы магниттелетін заттар диамагнетиктердеп аталынады (Bi, Ag, Au, Cu, C, кптеген органикалы оспалар).

Диамагнетизм барлы заттара тн асиет боланымен, соларды кейбіреулерінде (жерде сирек кездесетін элементер, Pt, Al жне т.б.) ол

парамагниттік эффектпен басылады. Парамагниттік заттарды атомдары сырты магнит рісінсіз-а магниттік моменті иеленеді. Біра молекулаларды жылулы озалысы салдарынан атомдарды магниттік моменттері ретсіз бадарланады да бір-бірлерін жойады. Сырты магнит рісіне егізілген парамагнетикте атомдарды кпшілігіні магниттік моменттері ріс бойымен бадарланады. Сйтіп, парамагнетиксырты ріспен баыттас, демек оны кшейтетін меншікті магнит рісін туыздыра магниттеледі. Бл былысты парамагниттік эффектдеп атайды.

Магниттелуді санды сипаттамасы ретінде затты бірлік клеміні

a

=

å

r pr

J

V

магниттік моменті алынады. Бл векторлы шаманы магниттілікдеп атайды.

Затты ішіндегі магнит рісі екі рістен трады: вакуумдегі магниттеуші

токты тудыратын

r r

=

B0 0 H

сырты рісінен жне магниттелетін заттаы

r

молекулалы токтарды тудыратын B¢рісінен:

r r r

B = B0 + B¢

r r

Молекулалы токтарды тудыратын B¢

r

рісі J

r

магниттілікпен

 

ара катыспен байланысан.

Сонда

r

B¢= 0 J .

 

r r r r

B = 0

H + 0 J = 0 (H + J )

лсіз рістерде магниттілік магниттеуші ріс кернеулігіне тура пропорционал болатындыын тжірибе крсетеді:

H

J

r = r ,

мндаы - затты магниттік абылдаыштыыдеп аталатын лшемсіз шама.

Сонда заттаы магнит рісіні индукциясын мына трде жазуа болады

r r r

B = 0 (1 + )H = 0 H ,

мндаы лшемсіз шама - затты магниттік тімділігіболып табылады.

Заттаы магнит рісі шін толы ток заы:

òBl dl = 0 (I + I ¢),

L

мндаы I мен I ¢- кез-келген L тйы контурмен амтылатын макротоктар (ткізгіштік токтар) мен микротоктара (молекулалы токтар) сйкес.

B

H

Екі 1 жне 2 затты шекарасында rжне r векторлары шін тмендегі

шарттар орындалады:

Bn1 =Bn2 ,

B 1 B 2

= 2 ,

2

Hn1

Hn2

=2 ,

1

H 1

= H2

Жоарыда арастырылан диа- жне парамагнетиктерден баса, кшті магниттелетін заттарды таы бір тобы – ферромагнетиктер- бар. Ферромагнетиктер спонтанды (з бетімен болатын) магниттілікті иеленеді, яни олар сырты магнит рісінсіз-а магниттеледі.

Ферромагнетиктерді негізгі асиеттері:

1. магниттік тімділік те лкен мндерге жетеді (106 -ге дейін); 2.

r

магниттік тімділік сырты магнит рісіні H кернеулігіне туелді, яни J

r

магниттілік жне магнит рісіні H

емес функция;

2. магниттік гистерезис;

кернеулігі арасындаы байланыс сызыты

3. ферромагнетик зіні ерекше асиеттерінен айырылуына келетін сипатты температураны (Кюри нктесі) бар болуы.