Социометриялы дістерді жргізілу технологиясын сыныыз.
Социометриялы діс - саяси психологияда кішігірім топтар мен оны ішіндегі формальды емес жеке атынастарды зерттеуге олданылатын діс. Жлдыздар мен кшбасшыларды анытауда нату мен натпауды санды лшемдеріне кп кіл блінеді. Социометрия ымы XIX . леуметтік рдістерді зерттеуде математикалы дістерді олдануа байланысты пайда болды. Социометриялы зерттеуді ерекше дістік техникасыны негізін алаушы - Джекоб Морено. Социометрия социометриялы тесттен, аутосоциометриядан, ретроспективті социометриядан жне т.б. дістерден трады. Топ мшелеріні социометриялы мртебесін о жне брыс тадауды есептеу арылы алуа болады. Бл з кезегінде топты социограммасы мен социоматрицасын жасауа ммкіндік береді. Социометрия топ ішіндегі атынастар задарын алыптастыруа ммкіндік тудырды.
Бны леуметтік лшем дісі деп атайды. Бл тарихи жадайдаы экспериментті бір трі. Мнда адамны жеке бас ерекшеліктері мен жым мшелеріні арасындаы арым-атынасты зерттейді. Жргізілу технологиясы. олданылатын негізгі тсіл – зара тадауды р-трлі формалары зерттеуді барысында зерттелетін адам з пікірін жасырмай айтуы керек (не жым мшелері алаанын). Ол шін дісті табии жадайда жргізеді. Ол шін жас ерекшеліктері ескерілуі керек. р сраа ата зерттеу жмысын жргізгенде социограммалы кесте, карта жасалады. Осы картаа тскен тадау саныны орытындысына арай топ ішінде кімні беделі жоары немесе кімні тмен себебін анытап топтаы баламен р-трлі жмыстар жргізуге болады.
41. «Нейроленгвистикалы бадарламалар. (НЛП). НЛБ олданылу техникасын жргізілу жолдарына тоталыыз.
«Нейроленгвистикалы бадарламалар. (НЛП). НЛБ олданылу техникасын жргізілу жолдарына тоталыыз.
Бл психотерапияны баыты жаадан пайда болан 20 асырда 70 жылдары.Ф.Периза жне Верджиния Саттер жне Милтон Эриксон зерттеулерін деп Ричерд Бэндлер жне джон Гриндерді ебектерінде. Адамдар лемді сезім мшелері арылы абылдайды жне сенсорлар жйесі арылы. Психологтарды ойларынша біз лемді тек тіл арылы абылдаймыз, бл даулы мселе йткені біз лемді сенсорлы формада да абылдаймыз визуалды жне кинестетикалы трде.Бл репрезентацияланан жйе адам бойында басым болуы ммкін. Егерсіз істеген ісіізді ыли істесеіз онда соында алып жрген нтиже аласыз. Егер сізді істеп жргенііз істелмесе онда сіз баса амал олданыыз.Бл позиция НЛБ-ні бихивияристермен біріктіреді,біра тек дадымен ана жмыс істемейді ол ішкі реакция анытамайтын апаратты дейтін жйемен жмыс істейді бл оны когнетивті терапиямен жаындатады , біра НЛБ тек ой мен ана жмыс істемейді ол барлы апаратты дейтін жйемен жмыс істейді оны тренинг кезінде транса кіргізу кезінде жзеге асады.НЛБ-да транса енгізу дісін М.Эриксонны дерективті емес гипноз дісінен алынан. Раппорт орнату – бл баса адамны «би» ыраына ілесе алу, оны дене озалысыны ыына зейін оя жне сыйластыпен ену. Бл раппорттаы екі адам моделі арасындаы кпірді жойылуына жрдемдеседі. Ыына ілесу – бл баса адам озалысын кшірмелеу емес. ол озалысына лсіз сауса озалысымен, дене озалысына –басты озалысы арылы ілесуге болады. Бл «иылысан бейнелеу» деп аталады. Адамдар бір-біріне сас боланда, бір-біріне найды. Адамны дем алысыны ыына ілесу раппортты орнатуды е кшті тсілі болып табылады. Аталандарды барлыы раппортты негізгі элементтері. Мны мегергісі келген ркімні раппорта енуді зіндік тжірибесі болуы керек. Баса адамдарды жне зіні раппорта алай енетініді баылау ажет. Сонда адамда раппорта енуге байланысты тадау болады. Сонымен, раппорт – бл вербалды хабарласу айналасындаы жалпы контекст. Егер коммуникация мні оны туызатын реакциясымен айындалса, ал раппортты ру – реакцияларды туыза алу абілеттілігі болып табылады.
42. Ертегі терапиясыны жргізілу технологиясын олдану жолдарын сипаттаыз.
Ертегі терапиясыны жргізілу технологиясын олдану жолдарын сипаттаыз.
аза халыны патриотты трбие берудегі тиімді ралдарыны бірі - ертегі. Ертегілерді мазмнында халыты тыныс-тіршілігі, дет-рыптары мен дстрлері, баыт жолындаы кресі, адамдарды зара арым-атынастары мен мінез-лытары, адамдарды ебексйгіштігі, з халына, Отана, туып-скен табиата деген сйіспеншіліктері бейнеленген. Т.Барласлы ертегіні адам баласына тлім-трбиелік, рухани маызы жнінде айта келіп: "Ертегі - рухани трбиені мні аса зор, кзіміз кріп, лаымыз ести алмайтын, тек аылмен ажыратып, жрекпен ана тйсіне алатын материалды леммен бірге шегі жо рухани лем болмысыны бірттас тсінікті баян етілген крінісі", - деп анытама береді. Ертегімен терапия жгізу - адамзат дамуындаы тжірибелік психологияны е бір кне дістеріні бірі жне азіргі заманы ылым тжірибесіндегі жаа, жас дістеді бірі болып табылады. Кптеген зерттеу жмыстары крсеткендей - ертегідегі теестірулер, яни, метафора, адамны бейсаналы кйіне тікелей серін тигізеді.Ертегі терапиясын жргізуді негізгі ерекшеліктеріні бірі – клиент пен терапевтті жоары дегейде зара рекеттесуі. Психологиялы, мдени, педагогикалы мселелер адами, рухани ндылытара баыттала, жекелік потенциялдара сйене отырып талылынады.Ертегі терапиясын сол себепті адамны рухани жан дниесіне йлесе отырып трбиелейді деп айтады. Кптеген адамдар ертегі терапиясын балалармен ана жргізу керек деп айтады. Соны ішінде мектеп жасына дейінгі балалармен. Бірата, психологиялы ызмет барысында ертегі терапиясын олдананда адамны жасы млдем шектелмейді.Ертегі терапиясыны жетекші идеялары болып:міріндегі ммкіндіктері мен міріні ндылыын, зіндік потенциалдарын сезіну;оиа мен амалдарды себеп-салдарын тсіну;оршаан ортаны тйсінуді ртрлі стильдерін танып-білу; оршаан ортамен зара жасанды рекет ету;ндестік пен кшті сезіну.Ертегі терапиясымен сер ету ертегіні бес тріні кмегімен жзеге асады: кркемдік, дидактикалы, психокоррекциялы, психотерапиялы жне медитативті. рбір жадайда, рбір кеес беру кезіне сйкес келетін ертегілер тадалып алынады немесе арнайы растырылады. Бл ертегі терапевтеріні оыту таырыбы болады. Ертегі терапиясын жргізу – психотерапияны адама жараат салмайтын, ауырсыну сезімін тудырмайтын трі. Ертегіні кмегімен немесе оны сер етуімен мірлік ойылымдар рылады жне осы стсіз рылан ойылымдардан адамды арашалап шыарып алу ммкіндігі боландытан шыар.
43. Жобалау дісіне мысал келтірііз
Жобалау дісіне мысал келтірііз
Жобалау дісі - оу рдісін ерекше етіп тратын кешенді оыту тсілдері жиынтыы. Бл діс - студенттерге рекеттерін з бетінше жоспарлауа, йымдастыруа жне баылауа ммкіндік береді. Жобалау дісі студенттерге таырып тадауда, мліметтерді дереккздерін жинауда жне презентация жасауда з бетінше жмыс істеуге жадай жасайды. Бл діс арым-атынасты жаа трін лгілеуге арналан. Жобалау студентті з бетінше ойластырып, жзеге асыруа арналан жмысы. Зерттеу барысында студентті бойында жмысына ажетті тмендегідей біліктер алыптасады:- зіні абілеті мен ызыушылыына арай таырыпты еркін тадай алады.- алдына ойан міндетіне арай жмысты мазмнына з бетінше талдау жасай алады.- з бетінше алдына ойан масатына жету жне жзеге асыру жолдарын іздестіреді.- ммкіндіктері мен ммкіндіктер шегін тексеруге жне дамытуа жадай жасайды.- мліметтерді жинап, жйелеп жне сыни ойлауа йренеді. дістерді талдау, салыстыру арылы жмысына тиімді дісті тадай алады.- аудиторияны алдында сйлеуге, ойын длелді жне логикалы жйелікпен жеткізуге, аудиторияны зіне арата білуге дадыланады.- згелерді тыдап, айтандарын ой елегінен ткізуге дадыланады.- шешімі иын сратарды з бетінше шеше біледі.-з кзарасын длелдеп, шешіміні дрыстыына тыдаушыларды кзін жеткізуге тырысады. Жобалау арылы студентті интеллектуалды эмоционалды контексті сйлесуі іштей баса рекеттермен бірлікте жреді. Баса рекеттер деп отыранымыз, жоспарын жзеге асыру шін жаттар, анкета, кесте бейнеролик т.б. дайындалады. Жобамен жмыс істеу – шыармашылы процесс. Студенттер здері шін маызды болып саналатын мселені анытау шін з беттерінше немесе оытушыны жетекшілігімен ізденуге кіріседі. Бл студенттерді з бетінше білімдерін, дадыларын жне біліктерін жаа контексте пайдалануа кмектеседі. Блай іздену оларды азаша ксіби сйлеуіне, табии жне еркін трде йренуіне ыпал етеді. рине, мндай жадайда жобаа атысушыларды здеріні ынтасын тілдік сауаттылыына емес, айтылатын ойды мазмнына аударан дрыс. Жобалау кезінде студент те белсенді болады, ол зіні шыармашылыпен жмыс істей алатынын крсетеді. Жобамен жмыс істеу барысында азаша сйлеу жаынан нашарлау жне психологиялы жаынан белсенділігі тмендеу студентті зі де зіні иялдауына, белсенділігін жне з бетінше жмыс істей алатынын крсетуіне ммкіндіктері те мол. Жобалау жмысы тіл йренуді формалды сипатын жоюа, тілді йренуді тжірибелік нтиже беруіне ыпал етеді. Жоба оытушы мен студентті функционалды міндеттерін згертеді. Студент аза тілін оытуды наты бір сабаыны мазмнын тадауда, йымдастыруда, растыруда белсенді атысса, оытушы кеесші, кмектесуші немесе ойына атысушы ретінде ана крінеді.Сонымен, жобалау жмысы азіргі оытуды талабына сай жеке тлаа баытталанымен сипатталады. азаша ксіби сйлеуге йрену процесіні негізгі сипаты тілді аутентті тілдік контексте табии трде мегеруге жаындайды. Жобалау жмыстарын бір сабаа немесе бір аптаа арналан шаын жобалау жмыстары жне бір-екі айа немесе бір семестрге арналан лкен клемді жобалау жмыстары деп блуге болады. Блай блу студенттерді жоспарлаан жмыстарына байланысты. Жобалау жмыстарын жзеге асыру мынадай кезедерден трады:І. Масат ою;ІІ. Жоспарлау;ІІІ. Бадарламаны жзеге асыруды дісін тадауІV. Орындау;V. Бадарламаны орау. Жобалау жмысыны міндеті:І кезе.Бір немесе бірнеше мселені таырыбын анытау, жмыс тобын ру;ІІ кезеМселені талдау, жоспар ру;ІІІ кезе.абылдаанжобаны талдау. Апаратты айдан алуа болатынын талылау.ІVкезе.ажетті апараттарды іздеу. Жобаны жзеге асыру.Vкезе.Жобаны орытындысын сыну. орытындыны баалау. Жоба бойынша студенттерді рекеті:І кезе– апаратты натылайды; тапсырманы талылайды; мселелерді табады.ІІ кезе -тапсырманы жйелейді.ІІІ кезе- жмыс істеу дісін талылайды; тиімді жолды тадайды;апаратты айдан алуа болатынын талылайды.ІV кезе- апаратпен жмыс істейді;сыныстарды талдайды;зерттеу жргізеді;жобаны рсімдейді.V кезе– жобасын орайды;рекетке жымды баа беруді орытындысына атысады. орыта келе айтарымыз, жобалау дісі ксіби сйлеуге йрену шін жне оны дамыта отырып, ксіби сйлеу дадысын алыптастыру шін оса жргізілетін пайдалы дісті бірі.
44. Оушыларды оалту масатында музыкалы уендерді пайдалану лгісін сыныыз.
Музыка трапиясы – бл психотерапевтикалы діс. Ол арылы музыка жадайын емдеу болып саналады. Мнда музыка емдік, дрілік зат ретінде олданылады.
Музыканы терапевтикалы сері брыны заманнан бері белгілі. Музыка терапиясыны негізгі механизмдеріні сері дісті р адама ыайлы рі олайлылыын крсетеді.
Біріншіден, ыра саталан музыка миды бліктеріне сер ету арылы оны жмыс істеуіне кмектеседі.
Екіншіден, р музыканы зіндік белгілері бар. Адамны белгілі бір жадайы мен кніл-кйімен байланыса отырып, бізге белгілі бір эмоцияны пайда болуына сер етеді. р трлі психикалы бзылуларды музыка арылы емдеу шет елде екінші дниежзілік соысатн кейін ке етек ала бастады. Бір-біріне баынбайтын екі аым алыптасты: американды жне шведтік мектептер. Оушыларды бойында агрессияны тмендету, сонымен атар рдастарымен, сыныптастарымен арым-атынасын жасарту масатында жне оушыны сйлеуінде кездесетін бзылыстарды тзетуде де музыка терапияны олдану тиімді нтиже крсетететінін зерттеулер длелдеген. Мысалы еуропалы психотерапевттерді жргізген зерттеулерді бірі «Барабандар» деп аталатын музыка терапиясында мектеп оушыларыны бойында азіргі кні жиі кездесетін агрессины тмендету кзделген болатын. Зерттеуді орытындылары крсеткендей бл терапиядан кейін оушыларлды агрессиялылыы тмендеп сыныптастары мен оршаан ортасын деген арым-атынасыны жасараны байалан. Ал сйлеуінде дефектісі бар, немесе психологиялы кйзелісте жрген оушылара лемдік классикалы нер туандыларымен музыка терапия жргізу де нтижесін крсетеді. Оан мысалы ретінде Моцарт (Моцарт эффектісі) , Бах, Клод Дебюси жне т.б. композиторларды туындылары жоары бааланады.