Ттас оыту дерісіндегі оу-оушыны танымды іс-рекеті

Оыту процесіні озаушы кштері. Оыту процесінде кездесетін арама-айшылытарды шешу — оыту процесіні озаушы кші болып табылады. Оу процесіні негізгі озаушы кші оушыларды алдына ойып отыратын малімні міндеттері мен оларды орындауа ажетті оушыларды білімдері, іскерлігі жне аыл-ойлары арасындаы арама-айшылы. Баса арама-айшылытар, оу материалын баяндау жйесі мен оушыларды мегеруі арасында, малімні тсінігі мен оушы тсінігі, теориялы білімдер жне оларды тжірибеде олдану, оу процесіндегі иындыты дегейлері, сипатын дрыс анытау жне оларды оушыларды тсінуі, малімні материалды жаты баяндауы жне рбір оушыны оны тсінуі араларында болады.
Мысалы, ынтыматасты педагогикасы дстрлі педагогиканы кемшіліктерімен кресіп, ондаы кптеген арама-айшылытарды шешуге ат салысты. Олар:
• оушылардын, ызыушылыы жне саба таырыбы арасындаы айшылы;
Оушыларды пікірінше малімдерімен жанжалдасуыны себептері:
1. Малімні оушыны намысына тиіп, дрекілік, стамсызды крсетуі.
2. Бааны дрыс оймау.
3. Малімні сабаты ызысыз ткізуі.
4. й тапсырмасын орындамау.
5. Сабаа атыспау.
4. Білім, іскерлік, дады. Білім - адамзатты жинатаан тжірибесі, заттар мен былыстарды, табиат пен оам задарын тану нтижесі. Білімді жеке адамны игілігіне айналыру шін оны ойлау операциясы, талдау, синтездеу, салыстыру, жіктеу жне жинатау арылы тере ыну ажет. Оушы ойлау операциясына сйеніп з білімін шындыа айналдырады. Бл дамытып оытуды негізгі ережесі, яни оушыларды таным іс-рекетін дамыту, оларды з бетімен ізденуге, зерттей білуге жне жаа білімді еркін игеруге йрету.
Оушыларды білімі - оыту процесіні, е бірінші кезекте оу материалдарын мегеруді нтижесі. Сондытан оушыларды білімді мегерген, мегермегенін оыту жобаларымен-бадарлама, оулытарымен салыстырып анытайды.
Білім - андай да бір іс-рекетті жасау негізі. Іс-рекет жеке тланы калыптастырады.
Білім - оамды-ндірістік тжірибеде олданылады, мегерілген білім кмегімен адам жаа білімдер жасауа атысады, ебекке дадыланады, оамды-материалды байлыты артуына, рухани мдениетті дамуына з лесін осады. Осылайша жеке тла сапалы білім керектігін, оны пайдасын креді. Білім жеке тлалы блікке енеді. Бл жадайда оыту балаа тек білім беретін процесс емес, ол баланын, жеке тлалы баыттарын, жасы мен жамана кзарастарын алыптастырады.
л Фараби "Баытты болу, кмелетке келу, оамды тіршілікті жасарту - барлыы да білімділікке байланысты. Білім мен нерді мегергеннен кейін адамда іскерлік пен з бетінше рекеттену, одан со парасаттылы пайда болады"- деген.
Білім толы, жинаы, жйелі, берік, прменді болу керек.
Аталан белгілер аыл-ой сапаларын алыптастырады. Олар: белсенділік, здік, німділік, сыншылды, ымталды, тратылы, тередік.

 

 

16.Педагогиканы баса ылымдармен байланысы
Философия - табиат пен оам дамуыны жалпы задарын, тбегейлі мселелерін зерттейді, мір шындыын танып-білу жніндегі кзарасты негізгі жйесі болып табылады, адамды кшті идеялы сенімге, айын тсіне білушілікке трбиелейді.
ылыми философия трысынан араанда, мысалы, теріске шыару заыны мнін былайша тсіндіруге болады: ескіні орнын жаа басады, дамуды бір кезеі екінші кезеімен ауысады. Мысалы, оамны тарихи даму барысында бір формация екінші формациямен ауысады. асырлар бойы табии дамуды негізінде жануарлар мен сімдіктерді ескі трлерін жаа трлері теріске шыарады.
ылыми философия р трлі заттарды, былыстарды, оиаларды тере жне жан-жаты зерттей білуді талап етеді. Сондытан ол баса ылымдар сияты педагогиканы диалектикалы діспен аруландыра отырып, трбие жне оыту мселерін ылыми трыдан шешуге кмектеседі.
Кейбір жалпы мселелер философия мен педагогика ылымдарыны бірігіп зерттеуін ажет етеді.Олара трбиедегі жртшылыты рлі, адамды алыптастыруды тым уалаушылыты, ортаны жне трбиені рлі, т.б. жатады.
Педагогика психологиямен тыыз байланысты. Педагогика трбие мен дидактика мселелерін р уаытта психологиялы ылыми мліметтерге сйене отырып зерттейді.
Егер психология психикалы процесті (тйсік, абылдау, зейін, ес, ойлау, т.б.) жне адамны дербес ерекшеліктерін (темперамент, мінез, абілет), демек, адам психологиясыны даму задылытарын зерттейтін болса, ал, педагогика осы мселелерді тере пайдалана отырып, адамды алыптастыру шін трбие мен оыту жне білім беруді тиімді дістері мен ралдарын анытап ашады.
Мектептегі білім жне трбие беру жйесіні негізі жас ерекшелігі физиологиясы ылымына байланысты. Малім балалар азасындаы жоары жйке ызметін, тыныс алу жне ан жне жрек-тамыр жйесіні физиологиялы ерекшеліктерін жете білуі ажет. Ол осы мліметтерге сйеніп, трбие мен оу процесін, сіресе, дене трбиесіні практикалы жне теориялы мселелерін дрыс шешу жолдарын іздестіреді. Жас азаны дамуы барысындаы анатомиялы-физиологиялы ерекшеліктерді, сіресе жоары жйке ызметіні негізгі задылытарын (озу, тежелу) жете тсіну педагогикалы процесті ойдаыдай басаруды негізі болады.
Педагогика ылымы мектеп гигиенасымен тікелей байланысты. Мектеп гигиенасы – жас рпаты денсаулыын сатау, ныайту жне дамыту жайындаы ылым. Оушыларды денсаулыы р трлі факторлара байланысты. Мектеп имаратында, сынып блмелерінде ауаны жеткіліксіз болуы оушыларды бас ауруына, жалпы лсіздікке, демек трлі сырата шыратады. Жарыты нашарлыы баланы кзіне сер етіп, кру мшесіні ызметін нашарлатады. Осыларды нтижесінде балалар саба стінде селос, сылбыр болып, зейіні нашарлап, ойлау абілеті тмендейді. Бл жадай лгермеушілікті туызады.
Педагогика ылымы трбиеге байланысты этнографиялы жне археологиялы деректерді пайдаланады. Этнография ылымы – белгілі бір халыты экономикасын, оамды жне рухани мдениетін, трмысын зерттейді.
Археология - ткен асырдаы ескерткіштер арылы халытарды дет-рпын, мдениетін зерттейді.
Соы кезде педагогика ылымы кибернетика жетістіктерін де пайдалана бастады.
Кибернетика - (грек сзі) - басару нері. Кибернетика – жас ылым, ол XX асырды 40-жылдарыны аяында алыптаса бастады. Кибернетика – крделі машиналардаы, тірі азадаы жне оамдаы процестерді жалпы задылытарын зерттеп басаратын, олардаы апараттарды беретін ылым. Кибернетиканы негізгі салалары: апарат теориясы, автоматтар теориясы, бадарламалау теориясы.
леуметтану(социология) - ылымы мен тыыз байланысыты. Педагогика ылымы наты мселелерді зерттеп жинатауа луметтану ылымы луметтік ортаны адама атысын арастырады. Жас рпаты трбиелеу мселесін арастыранда педагогика ылымы луметтік ортамен трбие жайындаы мліметтерді леуметтану ылымы негізінде арастырады.
Психология- педагогика ылымы психология ылымымен тыыз байланысты. Психология психикалы рдісті (адамны зейінін, ойлауын, есін, иялын жне адамны дербес ерекшеліктерін, темперамент, мінез, абылдауын зерттейді), ал педагогика осы мселелерді олданып, жеке тланы трбиелеп алыптастыру шін пайдаланады.