Коммуникативті дадыларды, дрігер-эпидемиолог ызметімен байланысын орнатыыз
Коммуникативтік дадылар – дрігерді жмыс барысына байланысты баса субъектілермсн (адамдармен, науаспен, оны жаындары жне туысандарымен, ріптестерімен, т.б.) тиісті дрежеде арым-атынас жасай отырып, медициналы жрдем шараларьшы тиімділігі мен нтижесін арттыру.
атынасуда субъектІлер (адамдар) сз, мимика жне дене имылы арылы, бір-біріне млімет тасымалдап, рекеттеседі. Вербальды коммуникация - адамдарды атынасу шін белгі (знак) жйесі ретінде сзді олдануы. Вербалъды емес коммуникация — атынасу шін тілден баса белгілерді осымша пайдалану (жест, мимика, дауыс ыраы, кзбен жанасу). зара млімет алмасу арылы арым-атынаса тскен адамдар схбаттаса келе, бірін-бірі тсініп, танысады.
зара арым-атынас жасау шін, кем дегенде екі адам болуы ажет, оларды ркайсысы субъект ретінде саналады. Коммуникатор - апаратты жіберуші адам. Коммуникант (адресат) - апаратты кабылдаушы адам. Коммуникация арнасы - жіберушіден абылдаушыа апаратты жру жолы. Адамдарды зара атынаса тсуі — оларды іс-рекетіне тікелей байланысты болады. ажеттілігіне арай, атынасан адамдар рекеттесіп, зара млімет жинастыра келе, тсінушілік тудыруа тырысады. атынасу арылы адам з басыны ерекшеліктерін, ой-максатын, баса адама тсіндіріп, білдіруге ыпал жасайды. атынасуды трлері жне даму барысы адамдардын леуметтік жадайына, оларды оамдаы орнына, оам задары мен ы ережелеріне байланысты болады.
атынасу процесінде, адама тн, кптеген психикалы былыстар атысады. Олар арылы адам, адамзат жинастырган тжірибені тжырымдайды, олданады.
Коммуникативтік білгерлік (компетенттік) – дрігерді баса адамдармен (науас, оны жаындары жне туыстары, ріптестері, т.б,) вербальды жне вербальды емес тсілдерді нтижелі олдана білуі арылы карым-атынас жасау абілеті.
атынасу аркылы адамдар бір-біріне коммуникативтік трыдан сер етуі ммкін. Адамдарды бір-бірімен араласуында трлі леуметтік жне психологиялы спецификалы коммуникативтік кедергілер байалуы ммкін. Оны себептері - атынасан адамдарды, бір-бірінен атты айырмашылыы болуы, оны ішінде: бірін-бірі тсінбеуі жне маманды, саяси, діни, леуметтік кзарастарыны болуы. Коммуникативтік кедергілер тек психологиялы негізінде де дамуы ммкін, олар адамдарды жекеше (индивидуальды) психологиялы ерекшеліктеріне сйкес келеді.
ДРІГЕРДІ АРЫМ-АТЫНАС ДАДЫЛАРЫНЫ МАЫЗДЫЛЫЫ
Ежелгі заманда дрігерлерді саны те шамалы боландытан, олар кызметін зі ана атарып, баса ріптестерімен арым-атынас жргізбеген. Мысалы, «земский» дрігер жалыз зі белгілі айматы мекендейтін трындара толы медициналы жрдем крсеткен, барлы ауруларды зі емдеген. Яни, бл дрігерлерді медициналы тжірибесі те ке болан, олар терапевтік, хирургиялы, акушерлік жне гинекологиялы, стоматологиялы, т.б. дрігерлік мамандытар бойынша халыка жрдем беріп отыран.
азіргі тада дрігерлер атары крт сті, осыан орай медициналы мамандар саны да кбейді. Бгінгі кні дрігерлік жрдем 300-ден астам медициналы маманды бойынша крсетіледі. Сонымен катар, жаа диагностикалы жне емдеу технологияларын, аппараттарды колдануа байланысты, медициналы мекемелерде кптеген техникалы мамандар да жмыс атарады. Осыан байланысты, бгінгі дрігер жмыс бабына арай кнделікті кптеген ріптестерімен, медициналы орта буынды кызметкерлермен, науас жне оны жаын туыстарымен тікелей арым-атынаста болады. Мндай жадайда, дрігер жмысыны нтижелілігі, карамаындаы ауруларды тадыры, оны ріптестерімен жне баса медициналы ызметкерлермен дрыс атынас руына байланысты болады. Мысалы, емдеуші дрігер ауруханада жатан немесе емханаа абылдауа келген науастарыны ауруын анытау шін трлі арнайы зерттеу жргізетін ріптестерімен атынасады Олара аурудын дерті жнінде мліметті ортаа салып аылдасады тиімді, зерттеу тсіл трін тадауа, дертті назар аударарлытай ерекшеліктерін ескертаді. Ал жедел, адамньщ міріне ауіп туан жадайларда, ауруды диагнозын тез арада анытап, жедел жрдем беру шін, дрігер зерттеу жргізуші ріптестерін ескертіп, келісіп, диагностикалы шраларын кезектен тыс йымдастырады.
Науаса тиімді ем шараларын таайындау шін емдеуші дрігер, мамандыы баса ріптестерімен, дрыс арым-атынас жасауы те маызды болады. Мысалы, ауруды дерті крделі болан жадайда, оны аскынулы, созылмалы трлерінде немесе осымша аурулары дамыанда, емдеуші дрігер баса дрігердерді консультацияа, пікірлесіп - акылдасуа шакыррады немесе дрігерлер кеесін (консилиум) йымдастырады. Тек осы жол арылы ана тиімді ем шараларын тауып, оларды нтижелілігін амтамасыз етуге болады. Яни дрігерді коммуникативтік дадылары, оны адамгершілік, психологиялык асиеттеріне байланысты болады. Дрігерді бл асиеті хирургиялык мамандытарда (хирургия, акушерия, травматология жне т.б.), ттенше жне жедел жрдем крсетуде маызы те зор, жоары болады. Мнда дрігерді жайлы мінез-лы, кіл-кйі, шыдамдылыы, арапайымдылыы жне шыншылдыы, кайырымдылыы жне т.б. асиеттері, дрігерлік міндетін атаруда те ажет, ауру адама о серін береді. Керісінше, дрігерді екі жатылылыы, шыдамсыздыы, рккіректігі, жеілтек мінезділігі оны ріптестерімен, арым-атынас руына, медициналы жымда алыпты ьтзмет атаруына талай иыншылытар тудырады жне бл жадай жмыс нтижесін жоа шыарады.
Дрігер жмыс бабы бойынша орта жне кіші буынды медициналы ызметкерлерімен де тыыз атынаста болады. Олармен дрыс арым-атынас руы, тіл табысуы, міндеттерін бір баытта атаруы емдеуді нтижесіне о сер беретіні аиат.
Диагностикалы зерттеулер жне ем шараларын жргізуде мейірбике дрігерге кмек крсетіп, ол ауруа ктім шарапарын жргізіп, науасты баылауын тікелей озі іске асырады. Егер дрігер мен мейірбикені арасында дрыс арым-атынас орнамаса, таайындалан ем шараларын мейірбике тиісті дрежеде орындамаса, емні нтижелі болуы екіталай.
Мейірбике, жмыс міндеті бойынша, санитаркамен оян-олты байланыста болады. Науасты кту, блмеде тазалы жне санитарлы режимін сатау, ауруа туалет жргізу жне т.б. жмыстар санитарканы міндетіне жатады. Бл жмысты мейірбике немі адаалап, баылайды. Сондыктан, мейірбике мен санитарка арасындаы атынас тиісті дрежеде болуы, ауруды емдеу ісіне оды ыкпал жасайды. Керісінше, оларды жмыс бабы бойынша атынасуы лгісіз болса, емдеудін тиімділігі де жоа шыуы ммкін.
Науас пен дрігер арасындаы да карым-атынас дрігер жмысында те маызды орын алады. Дрігер мен науас жне оны туысандары бір-біріне сенім тудыратын арым-атынас жасаанда ана ем нтижелі болуына кмндік тумайды. Ал дрігер мен науас арасында дрыс атынас болмаан жадайда, ем нтижелілігіне ауру кманданады, дрігерге сенімділік білдірмейді. Мндай жадайда науас баса дрігер тадауа мжбр болады. Ал науас сенім білдірген дрігер арапайым ем таайындаса да, ол оны тиімділігіне кмнданбайды. Сондытан, р дрігер жне баса да медицина ызметкерлері науаспен жне оны жаын туыстарымен дрыс, тиісті дрежеде, оларды сенімділігін тудыратын, карым-атынас руы керек. Аурухана немесе емханада емделіп жатан науастар бір-бірімен пікірлесе отырьш оларды сенімін атамаан дрігер туралы негативті мліметті бкіл ауыл немесе ала ішіне жариялап жіберуі салдарынан мекеме, блімше, дрігерлер жымыны беделін жоа шыгаруы да ммкін.