Экологиялы апат аза лтыны генетиклы сіп-нуі ммкіндігін сатап алу проблемасын ктерді.

Осындай экономикалы дамудаы кемшіліктерге арамастан 70-жылдары нерксіп жетекші орын алды. 170-тен астам нерксіп ксіпорны мен цехтар бой ктерді:

1. Лисаков кен-байыту комбинаты,

2. Шерубай – Нра шахтасы,

3. Талдыоран аккумулятор заводы,

4. Павлодар облысында Ертісте Шлбі СЭС-і рылысы басталды. 1970-1985 жылдары нерксіпті ркендетуге 40,8 млрд. сом жмсалды (32%). 1970-1985 жылдары нерксіп німіні жалпы клемі – 2 есе, машина жасау, химия нерксібі – 3 есе сті.

Ауыл шаруашылыындаы тоыраулы былыстар(1970-1985)

1965 жылдан бастап ауыл шаруашылыы саласына блінетін аржыны клемі кбейді, 7,1 млрд. сом бл салаа тек ана 8-бесжылдыта блінді. Республикада 1893 шаруашылы днді даылдар сіруге мамандандырылды, 1285 шаруашылы ой сірумен айналысты. 1967 жылдан бастап ауыл шаруашылы ксіпорындар шаруашылы есепке кшіріле бастады. Бл кезде ауыл шаруашылы саласына баса республикалардан жмысшылар келе бастады. 1968 жылы азастана армия атарынан босатыландар жне баса одатас республикалардан 16 мыа жуы комбайншы келді.

70-80 жылдары ауыл шаруашылыы жнінде ауымды шешімдер абылданып, оларда сала ндірісіні материалды базасын ныайту, оны ос арынын барынша лайту, мамандыру мен шоырландыру кзделді. 1971-1980 жылдар ішінде республиканы ауыл шаруашылыына 18 млрд. сомнан астам крделі аржы жмсалды. Жерді суландыруа, химияландыруа да орасан зор клемде аражап блінді.

Ауыл шаруашылыыны мселелерін тек крделі аржыны кбейту арылы ана шешуге тырысу кткендей нтиже бермеді. Ауылшаруашылы німдерін ндіру тмендей бастады. 9-бесжылдыта - 13%, 2-бесжылдыта – 0,4%.

1964-1985 жылдары мал шаруашылыы лдырады: 4,2 млн. – ірі ара; 55 млн.-ой-ешкі; 5,1 млн. – шоша лім – жітімге шырады. Ауыл шаруашылы ксіпорындар солаай саясатты кесірінен кптеген шыына батып отырды.

1986 жылы еліміздегі барлы ауылшарушылы ксіпорындар, шаруашылытар здеріні аржысынан айырылып, несиемен ана жмыс ітей бастады.

70-жылдары республиканы біратар ауылшаруашылы ызметкелер шаруашылы жргізді алыптасан рылымын згертуге рекеттенді, И.М. Худенко сондай адамдарды бірі болатын.

Алматы облысыны Ебекші аза ауданындаы «Іле» жне «Аши» совхоздарыны директоры И.М. Худенко шаруашылыты басаруды рылымын згертуге баытталан біратар шаралар олданып, еркін ебек ету жйесін енгізеді, фермерлер усадьбаларын дамытуа рекеттенді. Бюрократиялы жйені кесірінен И.М. Худенко уындалып, аырында бас бостандыынан айырылады. Трмеге тсіп, сонда айтыс болады.

Колхоздарды дербестігін жоюа баытталан адамны бірі – ауыл шаруашылыын мамандыру, кооперациялау жне агро-нерксіптік интеграциялау туралы КОКП ОК-ні 1976 жылы шешімі болды. Оны негізінде колхоздар мен совхоздарды механикаландырылан агро-нерксіптік бірлестіктерді кштеп біріктіру жргізілді.

1982 жылы мамыр айында КОКП ОК-ні пленумы болып тті. Онда Азы-тлік программасы абылданды жне агро-нерксіптік кешенні тиімділігіні жеткіліксіз дрежеді екендігін мойындауа мжбур болды. Пленум азы-тлік проблемасын шешудін бірден-бір ммкін жолы интесивтілігі басым су факторларына кшу деп тапты.

Алайда Азы-тлік бадарламасы мен ауылшаруашылы ндірісіні улдырауын тотатуа баытталан зге де рекеттер айтарлытай нтиже бермеді. йткені бадарлама басаруды ескірген жйесі аясында жасалды жне шаруаларды тбегейлі мдделерін, ауыл ебеккерлеріні экономикалы мдделерін озаусыз алдырды. Колхоздар мен совхоздарды шаруашылы дербестігі брынысынша жоарыдан реттелді. Осыны салдарынан ауыл шаруашылыындаы жадайды дадарысты сипаттары кбейе тсті. 80-жылдарды орта шенінде іс жзінде барлы жерде тама німдерімен шектеулі амтамасыз ету жйесі енгізілді. Село трындарыны ебегі бааланбай, олар алалара, баса жа кшіп кетуге мжбр болды. Жздеген аырап алан кішігірім ауылдар пайда болды.

Тоырау жылдарындаы мдениет пен ылым саласындаы жетістіктер мен айшылытар.

Осы жылдарда мдениет саласыны материалды техникалы негізін ныайтуда біраз жмыстар істелінді.Республика мдени объектілерді рылысы жаа типтік жоба бойынша, мектеп пен мдени мекемелерді алдына мірді зі ойан жаа талаптар ескеріле отырып жргізілді.Жаа баспалар рылды.Олар : «айнар», «Жалын», «нер» баспалары.Селолы жерлерде алты мынан астам клубтармен мдениет сарайлары ызмет етті.Оларда он екі мынан астам кркемнерпаздар жмыс істеді.

1970 жыла арсы телевизия республиканы барлы облыстарына дерлік енді.азастанда телевизияны 15 программалы орталыы жне осынша студиясы болды.

1976 жылды аяында республикада 10282 кино ондырысы болып олар бір жылда 290 миллион кино крерменіне ызмет крсетті.Халы аарту ісі де бірсыпыра ала басты.Мысалы, республиканы жалпы білім беретін 10154 мектебінде 1970 жылы 3 миллион 140,8 мы бала оыса 1977 жылы 9217 мектепте 3 миллон 266,1 мы бала оыды.

20 . 60-80 жылдары аза дебиеті І.Есенберлинні, Нршайыовты, Маатаевты, Айбергеновты, Слейменовты, Шахановты, Мырзалиевті, Оарсынованы, Кекілбаевты жне басаларды шыармалары арасында елеулі табыстара жетті.

Сазгерлер алдаяовты, Хамидиді, Тілендиевті, Еспаевты, Жаановты ндері азастанны музыкалы мдениетіні алтын орына кірді.

«Ботагз», «Аан жлдыз», «Мені атым ожа», «ыз Жібек», «Атаманны аыры», «Бейбарыс слтан» кинофильмдері республика кинонеріні тадаулы туындылары деп бааланды.Біра экономикадаы тежеу мен тоырау былыстары оам міріні мдени салаларында да салынын тигізбей оймады.Республика экономикасыны орталы ведомстваа баыныштылыы, мдени салаларды мселелерін жете бааламау, оларды дамуына аржыны алды принцип бойынша блу кплтты азастан мдениетіні ке клемде дамуына зіні серін тигізді.

Осы жылдар аралыында аза КСР ылым академиясы КСРО даы ірі ылыми орталытарды біріне айналды.Жекелеген алымдар мен топтар ндірістік мні бар салаларда жетістіктерге ол жеткізді. Оларды кейбір ебектері шет елдерге де млім болды. Ондай алымдара Ахметсафин, Айтхожин, Мрлан, Букетов секілді алымдарды жатыза аламыз. азатар негізінен ауыл шаруашылыы ,медициналы жне гуманитарлы ылым салаларында жрдіылыми техникалы прогресті жетілдіруге лес осатын жаратылыстану ылым салаларында оларды лесі тым аз болды.ылыми ебектерді басым кпшілігі аза тілі мен дебиетіне жне оларды оыту дістемесіне атыстыларынан басасы тгел орыс тілінде жазылды.ылым академиясына арасты Философия жне ы институты бола тра,леуметтік психология эстетика, кибернетика, социология, демография ылымдарыны трлі салалары бойынша халыа ажетті зерттеулер жргізілмеді.сіресе азастан тарихы атты брмаланды.Тарихшылар тек Кеес заманыны жетістіктерін зеттреуге жмылдырылды.Соны салдарынан кпшілік санасында аза ткерісіне дейін аза халы тек кшпелі мал шаруашылыымен шылданан, мдениетке тек Кеес билігі тсында ол жеткізді деген ым алыптасты.ткен асырда мір срегн мемлекет айраткерлеріні :хандары мен билеріні, ел ораан олбасылар мен батырларыны есімдері мытыла бастады.