олданбалы- жабдыты технологиялы ммкіндіктері
| Станокты трі | орындауоперациялары | аспапты атауы | блшекті атауы | деулі дайындаманы габаритті лшемдері, мм | ||||
| Диаметр,d | зындыы,l | Ені, b | Биіктігі, h | лшеушіні аааспабы | ||||
Зіндік жмыс
БАЛЫТЫП БІРІКТІРУ
Балытып біріктіру, пісіру – металл бйымдарды балу температурасына дейін ыздыру немесе пластикалы кйге дейін келтіру арылы бір-бірімен біріктірілетін денелерді аралыында атомаралы (молекулааралы) байланыстарды тзілуі нтижесінде оларды ажырамайтындай етіп біріктіретін технологиялы процесс. Металдар мен орытпалар, сондай-а пластмасса, шыны, керамика жне р текті металдар балытып біріктіріледі. Балытып біріктіру кезінде ыздыру кздерін пайдаланып біріктіруге кері процесс те (мысалы, металдарды отпен немесе термиялы кесу) жзеге асырылады. Балытып біріктіруді арапайым тсілдері бізді заманымыздан брыны 8 – 7 мыыншы жылдары белгілі болан. Мысалы, Мысыр пирамидаларынаналайымен біріктірілген алтын бйымдар, ал Помпей аласын азу кезінде жапсарлары біріктірілген орасын су бырлары табылды. Оларда осылатын блшектер алдын ала ыздырылып, одан рі бір-біріне жанши отырып біріктірілген не ыздырылан блшектерді арасына балыан металл йылан. Ал темір мен оны орытпаларынан жасалан бйымдар сталы крікте «шотануа» дейін ыздырылып, одан рі олар бір-біріне соу арылы біріктірілген. 19 асырды соына дейін тек осы екі тсіл ана іс жзінде кеінен таралды. Балытып біріктіруді жылдам дамуына 1802 жылы орыс алымы Василий Петров ашан электр доасы (доалы разряд) себепші болды. 1882 жылы орыс инженері Николай Бенардос балымайтын электродпен (кмір немесе графит) балытып біріктіру тсілін, ал 1888 жылы орыс инженері Николай Славянов балитын электродпен балытып біріктіру тсілін сынды.
1949 жылы электр шлагымен балытып біріктіру тсілі Украинада Электрлік балытып біріктіру институтында жасалды. Осы институтта академик Евгений Патонны жетекшілігімен флюс абаты астында жне арыш кеістігінде балытып біріктіру жмыстары жзеге асырылды. 20 асырды 50-жылдарыны аяында Францияда металдарды тыыз электрондар шоыны кмегімен балытып біріктіру тсілі, ал соы жылдары балытып біріктіру процесінде оптикалы квантты генератор-лазер пайдаланыла бастады. азіргі уаытта балытып біріктіруді алпыстан астам тсілдері бар. осылыс аймаындаы материалдарды физикалы кйіне байланысты балытып біріктіруді барлы тсілдерін шартты трде: балыту арылы балытып біріктіру жне ысым арылы балытып біріктіру деп блуге болады.
Балытып біріктіру тсілдеріні ішінде пісірілген жапсар сапасыны жоарылыына, арапайымдылыына, т.б. арай электр доасымен балытып біріктіру е кп тараан. Электр доасымен балытып біріктіру тсілінде металды ыздыруа ажетті жылу электродтан немесе электрод пен металл арасында тзілетін доадан алынады.
Электр доасымен балытып біріктіруде балитын жне балымайтын электродтаролданылады. Балымайтын электродтарды (кмір, графит, вольфрам) диаметрі 5 – 30 мм, зындыы 200 – 300 мм болып жасалады жне ол металды траты токпен балытып біріктіру кезінде пайдаланылады. Балитын электродтар металды химиялы рамына, пайдалану масатына, т.б. сйкес болат, шойын, мыс, жез, ола, т.б. металдар мен орытпалардан жасалады. Оларды зындыы 300 – 450 мм, диаметрі 1 – 12 мм болып, жалааш жне сырты апталан трлерге ажыратылады. Металды тере балытып біріктіру тсілінде электродты сырты беті балу температурасы жоары абатпен апталады. ш фазалы токпен балытып біріктіруде ток кзіні екі фазасы параллель екі электрода, шіншісі метала жаланады. Екі электрод пен металды жне электродтарды з арасында ш доа пайда болады. Доаны бірі снсе де, алан екі доаны балытып біріктіру ммкіндігі бар. Сондытан оны ебек німділігі жоарыра болады. ораыш газ абаты астындаы балытып біріктіру тсілінде газ балыан жапсарды атмосферамен жанасудан жне металды тотыудан сатайды. ораыш орта ретінде аргон, гелий, сутек, т.б. газдар пайдаланылады. Электр шлагымен балытып біріктіру тсілінде ажетті жылу млшері электр ткізгіш шлакпен ток ткізу арылы алынады. Бл тсілмен алыдыы р трлі гидравликалы турбина, жоары ысымды бу азандары, мартен пешіні аасы, т.б. крделі рі ірі бйымдар балытып біріктіріледі. ысым арылы (ыздырылып немесе ыздырылмай) балытып біріктіру кезінде біріктіретін блшектерді материалдары сырттан ысушы кштерді серінен деформаланып, берік осылыс тзеді. ысым арылы балытып біріктіруді тйіспелік, конденсаторлы, ультрадыбысты, диффузиялы, т.б. тсілдері бар. Балытып біріктіруді ажетті тсілі біріктірілетін материалдарды физикалы-химиялы асиеттеріне, осылатын блшектерді алыдыына жне осылысты рылымына, т.б. арай тадап алынады. Балытып біріктіруді нерксіпте алатын орны орасан зор. Ол металды жне баса да атты материалдарды деумен айналысатын барлы ндірісте кеінен олданылады. Кптеген балытып біріктіру
Пісіру - машиналар, рылылар жне имараттарды бір-бірімен жаластырылатын блшектеріні тйісетін жерлерінде жалпы ыздыру немесе пластикалы деформациялау арылы олардыатомдарын зара кіріктіріп, блінбейтіндей ттастыру процесі.Пісіру - машиналар, рылылар жне имараттарды бір-бірімен жаластырылатын блшектеріні тйісетін жерлерінде жалпы ыздыру немесе пластикалы деформациялау арылы олардыатомдарын зара кіріктіріп, блінбейтіндей ттастыру процесі.
Электродоалы пісіру, доалы пісіру (ор. электродуговая сварка, дуговая сварка) - пісірілетін (негізгі) металмен электродты арасында пайда болатын электрдоалы бсімділік арасында электрод болып жікті сйы металмен толтырып осылатын тетіктерде ажырамайтын байланысты алыптастыру. Бл тсілді балыйтын электродымен пісіру дейді. Сонымен атар электрдоалы пісіруді балымайтын электродпенкмірлі, графитті, вольфрамды тсілі болады. Бл тсілде доаны аумаына жіектерді алыптастыратын осымша метал беріледі. Электродроамен пісіруді негізгі трлері: апталан электродпен пісіру, флюс астында пісіру, орайтын газдар орталыында пісіру.
Доалы пісіруге жне балытып аптастыруа арналан автомат (Автомат для дуговой сварки и наплавления) — электрдоасы уаты мен пісіруді жне балытып аптастыруды жргізетін аппарат. Автоматты пісіруде электрдоасы флюс абатыны астында жалындайды. Бастапы пісіру автоматтары электрод сымны пісіру аумаында здіксіз келтірілуін, флюсті келтірілуін, электрдоасыны жалындауын, доаны пісіру жігі баытында траты жылдамдыпен жылжуын (пісіру жылдамдыы), пісіру аяталуында балыма ойыты толытыруды жне доаны сндіруді іске асыратын, сондай-а доа тоы, кернеуі, пісіру жылдамдыыны таайындалан шамасы белгілі длдікпен траты амтамасыз етілетін аппа-рат. азіргі пісіру автоматгары жоарыда айтылан крсеткіштерге осымша пісіру ереже крсеткіштеріні ауытуын анытап, оны автоматты тзетуді іске асырады. Сондай-а пісіру желісіні алыптасуын операторды дисплейде кріп отыруына, пісіру ережесі параметрлеріне ажетті тзетулерін автоматты енгізуге ммкіндік береді.
Тйістіріп пісіру - (ор. стыковая электросварка) — дайындамалар беттеріні толы жанасуымен пісірілетін тйістіріп электр пісіруді бір трі. Бны дайындаманы тйістіретін жерін илемдік кйге дейін ыздырып онан кейін шктіру арылы орындалатын электр кедергілі тйістіріп пісіру жне шетжатары балыанша ыздырып орындалатын балытып тйістіріп пісіру трлері болады.
1. Бірінші тсіл фазалардан растыратын дндеріні орналасуы мен трлері біркелкі металдардан жасалан тетіктерді пісіріп осу шін олданылады. Микрорылымы бір немесе бірнеше рылым растырушылардан трады.
2. Екінші тсіл ималарыны аудандары ртрлі р текті металдардан жасалан тетіктерді пісіріп осу шін олданылады.
Суы кйде пісіру — блме температура жадайда ыздырмай екі тетікті бірге илемдік деформация арылы осу. Суы кйде пісіру алюминийден, мыстан жне оларды орытпаларынан жасалан сымдарды осу шін, сонымен атар ртрлі металдарды (мысалы, алюминий мен мысты) жне баса материалдарды (мысалы, шайырларды, шыныларды, пластмассаларды) пісіру шін олданылады. Суы кйде пісіру алюминийден жасалан шиналарды мыспен аптау шін, жа абыралы алюминийден жасалан бырларды жне сырт абыршатарды жасау шін олданылады. Энергия шыыны аздыпен жне ебек німділігі жоарылыымен сипатталады. "Суы кйде пісіру" терминні баса да маынасы бар: шойынды суы кйде пісіру — алдын ала ыздырмай шойынды электрдоамен пісіру.Балытып біріктіру рал-жабдытары, пісіру рал-жабдытары — дайындамадан балытып біріктірілген бйымдар жасау шін олданылатын машиналар, аппараттар жне тетіктер. Олара генератор, трансформатор, тзеткіш, балытып біріктіруавтоматы, сондай-а, технологиялы рал-жабдытар (тетіктер) мен балытып біріктірушіні р трлі аспаптары, т.б. жатады.
Балытып біріктірілген ралымдар, пісірілген ралымдар — бліктері бір-бірімен балытып біріктірілген металл ралымдар. Балытып біріктірілген ралымдарды тойтармалы ралымдармен салыстырандаы негізгі артышылытарына металл шыыныны аз болуы (20 — 25%-ке дейін), дайындау ныны тмендігі, балытып біріктіру жіктеріні саылаусыздыы жатады. азіргі болат ралымдарды 95%-ке жуыы балытып біріктірілген ралымдар трінде дайындалады. сіресе, балытыпбіріктірілгенболат таба ралымдаререкшетиімді.
Пісірілгенрал (Сварной инструмент) — жмыс блігі саасынанемесетрынапісіруменжаланан металл кескіш жабдытар.
Орытынды
орыта келе, мені бл есепті жасай отырып тусінгенім, жаа технологияларды серін жасы жаынан да, жаман жаынанда круге болады екен. ысаша айтып ткенде пайдасын айтатын болса, жаа технологиялар адам жмысын жеілдетеді жне адамдарды ол жетімсіз жмыстарды атаруа болады, жне де уаытты немдейді. Ал зиян жаына арайтын болса пайдасынан араанда аздау болып келеді. Зиян жаын алатын болса мысала, адам денсаулыына сері жне де жмыссыздыа алып келеді. Жмысшыларды орнын жаа технологиялар, яни машиналар басады,жне ол технологиялар здігінен жмыс істемейді,оны зіне арналан блек рал-саймандары,ятын майлары болады,ол жаа технология болан со рине оан брі жаадан болу керек,оан шыын жатады. Сонымен мені орытындым жаа технологиялар кез-келген ксіпорындара керек деп ойлаймын. йткені адам зіне зияны тиетін,зіні аншама кшін кетіретін жмыстарды істегенше,оны брін машиналар яни жаа технологиялар атаран дрыс деп ойлаймын. Сол кезде німдірек болады.
Дебиеттер тізімі
1. Сыздыов О.С. Тоарлы ісіні негіздері – Алматы, 2008.-272 б.
2. Слеймен Е.Б. Металтану жне термиялы деу. Оулы. - Астана: С.Сейфуллин атындаы азАТУ, 2012. – 248б.
3. Звонцов И.Ф., Серебреницкий П.П., Схиртладзе А.Г. Технология сверления глубоких отверстий –ЛАНЬ , 2013.
4. Покровский Б.С., Скакун В.А. Слесарное дело – М.:академия, 2011.
5. Чернышов Г.Г. Сварочное дело. Сварка и резка металлов – М.: Академия, 2007.
Р БІЛІМ ЖНЕ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
А С.Сейфуллин атындаы аза агротехникалы университеті
Кафедра “Технологиялы машиналар жне жабдытар”
ЕСЕП
Оу практикасынан
Орындаан: 1 курс студенті, гр.____________
_______________
Жетекші:________________________
Астана 2014